Những điều cần biết về lao hạch ở trẻ em

Vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis - tác nhân gây ra bệnh lao. Ảnh minh họa: INT

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, khi thấy cơ thể trẻ nổi hạch, ốm sốt, mệt mỏi, cha mẹ không nên chủ quan tự ý điều trị tại nhà mà cần đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị kịp thời. Khi được chẩn đoán mắc lao hạch, trẻ cần nghỉ ngơi, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.

Nguy cơ khi không được chẩn đoán sớm

Vừa qua, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC thông tin về trường hợp trẻ mắc lao hạch. Cụ thể, vài tháng gần đây, bệnh nhân N.Đ.N. (10 tuổi, Hưng Yên) xuất hiện hạch ở cổ phải, không thấy đau. Hơn 1 tuần sau thời điểm xuất hiện hạch, trẻ sốt cao kéo dài 6 ngày, sau đó tự hết sốt.

Bệnh nhi đến thăm khám tại bệnh viện tuyến Trung ương, được chọc tủy làm xét nghiệm, kết quả không phát hiện tế bào ác tính. Bác sĩ đã chỉ định bệnh nhân phẫu thuật bóc hạch cổ phải. Kết quả xét nghiệm mô bệnh học kết luận hạch viêm hạt hoại tử, phù hợp do lao. Ngoài ra, kết quả xét nghiệm vi sinh cho thấy dương tính với vi khuẩn Mycoplasma, nghĩ nhiều đến viêm hạch do Mycoplasma.

Để khẳng định lại kết quả chẩn đoán, gia đình mang mẫu tiêu bản đến Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC, tuy nhiên, kết quả xét nghiệm vi sinh Xpert từ khối nến mô hạch kết luận dương tính với Mycobacterium tuberculosis. Như vậy, nguyên nhân chính xác xuất hiện hạch của bệnh nhân là do vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis gây ra.

Bác sĩ nội trú Trần Hữu Đạt - Phòng Vi sinh, Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC nhận định về ca bệnh: “Lao hạch là một thể lao ngoài phổi phổ biến nhưng không điển hình, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như u lympho, viêm hạch do vi khuẩn.

Ở giai đoạn đầu, hạch thường không đau và không kèm theo triệu chứng toàn thân rõ rệt, dễ bị bỏ qua. Hạch không đáp ứng với kháng sinh thường làm tăng nghi ngờ về bệnh lý mạn tính nên cần nhiều phương tiện chẩn đoán xác định chính xác bệnh”.

Bệnh lao không được chẩn đoán sớm, hoặc bị bỏ sót có thể gây tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Cụ thể, vi khuẩn lao lây lan, gây ra lao phổi, hoặc lao toàn thân. Hạch lao có thể lớn dần, gây áp lực lên các cơ quan xung quanh, dẫn đến áp xe, hoặc rò mủ kéo dài, làm tổn thương nghiêm trọng đến mô xung quanh.

Khi lao hạch bị nhầm với viêm hạch thông thường do vi khuẩn, bệnh nhân có thể được kê thuốc kháng sinh không đúng loại. Từ đó, dẫn đến không hiệu quả, tốn kém thời gian điều trị. Đồng thời, việc sử dụng kháng sinh sai cách có thể làm vi khuẩn lao trở nên kháng thuốc, gây khó khăn trong điều trị sau này.

Qua ca bệnh, bác sĩ Đạt khuyến cáo, khi trẻ xuất hiện hạch cổ kéo dài kèm theo sốt, hoặc không đáp ứng kháng sinh, cha mẹ cần đưa con đến thăm khám chuyên khoa kịp thời để được chẩn đoán và điều trị sớm. Đặc biệt, cha mẹ cần lưu ý không tự ý sử dụng kháng sinh kéo dài khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Bệnh lao hạch ở trẻ em thường xuất hiện tại vùng cổ. Ảnh minh họa: INT

3 giai đoạn diễn biến bệnh

ThS.BS Vũ Quốc Ánh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cho biết, bệnh lao hạch ở trẻ em thường xuất hiện tại vùng cổ. Các hạch viêm thông thường (do tổn thương nướu, miệng, mũi...) là nơi vi khuẩn lao dễ dàng xâm nhập, khu trú và dẫn đến lao hạch.

Vi khuẩn gây bệnh chủ yếu là trực khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis. Trực khuẩn lao có thể xâm nhập trực tiếp vào đường bạch huyết qua thương tổn lao ở niêm mạc miệng, hoặc từ một tổn thương bình thường do sang chấn, nhiễm khuẩn.

Trực khuẩn lao qua niêm mạc miệng đi vào đường bạch huyết (lao hạch tiên phát), cũng có khi xâm nhập hệ thống bạch huyết qua niêm mạc miệng mà không để lại dấu vết gì. Ngoài ra, trực khuẩn lao có thể gây viêm hạch nhiều chỗ.

Lao hạch ở trẻ em chia ra làm nhiều thể với những dấu hiệu và diễn biến khác nhau. Dấu hiệu nhận biết thông thường của lao hạch ở trẻ em có thể kể đến là hạch sưng to ở vùng cổ. Trẻ có thể xuất hiện một hoặc nhiều hạch. Các hạch xuất hiện sưng to dần, không gây đau và rất chắc chắn. Da ở vùng hạch sưng to, không nóng, không tấy đỏ.

Sự phát triển của lao hạch ở trẻ em diễn biến qua 3 giai đoạn. Với thể viêm hạch thông thường, trẻ không viêm quanh hạch, thường ở vùng dưới hàm hay cạnh cổ có một hay nhiều hạch sưng to. Hạch cứng, ấn không đau, có thể di động dưới da. Có thể hạch chỉ dừng ở giai đoạn này hoặc chuyển sang giai đoạn viêm quanh hạch.

Với thể viêm hạch và viêm quanh hạch, các hạch sưng to và tụ lại thành một khối, nhiều cục dính sâu vào da do viêm quanh hạch. Ban đầu hạch cứng, ấn không đau, sau mềm và chuyển sáng. Da có thể trở nên loét, rò chảy mủ màu xanh nhạt, không dính, trong mủ có bã đậu.

Lỗ dò có bờ tím, bong ra, có thể bội nhiễm gây viêm hạch lan tỏa. Sau khi khối tổ chức hạch đã bị loại trừ hết, lỗ dò khó để lại những sẹo lồi, sùi trắng hoặc những dây chằng xơ. Lao hạch ở trẻ em không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé, trừ những trường hợp bị bội nhiễm hay kèm theo tổn thương lao phổi, xương...

Trong khi đó, thể khối u là viêm hạch lao tiến triển thành phì đại. Thể này ít gặp, khối u thường ở cổ, ít được chú ý, thấy một hay vài hạch nổi to, sau dính thành một khối không đau, di động, sờ chắc và không có viêm quanh hạch. Khối u to dần, có thể bằng quả cam, chiếm gần hết vùng bên cổ.

Các hạch khác (dưới hàm, mang tai...) cũng bị phì đại. U có thể ở một bên nhưng có khi cả hai bên làm cho cổ nhìn như bành ra gây mất cân xứng vùng đầu mặt. Viêm lao hạch phì đại rất khó điều trị dứt điểm, gây bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày.

Vân Huyền