Những điều luật ông Trump có thể dựa vào để khôi phục thuế đối ứng

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Từ trước khi một tòa án thương mại của Mỹ vào hôm thứ Tư tuần vừa rồi đưa ra phán quyết bác bỏ kế hoạch thuế đối ứng, giới chức Nhà Trắng đã thảo luận về các phương án trong trường hợp có một phán quyết như vậy - hai quan chức cấp cao của chính quyền ông Trump tiết lộ với hãng tin CNN. “Chúng tôi thực sự nghĩ rằng mình có cơ sở mạnh mẽ để thắng. Nhưng chúng tôi cũng có những công cụ khác để đạt được mục đích, và chúng tôi sẵn sàng sử dụng những công cụ đó nếu cần”, một trong hai vị quan chức nói.

Chìa khóa cho những nỗ lực này là sử dụng các điều luật thương mại khác nhau để thúc đẩy việc đánh thuế quan. Theo CNN, dưới đây là những điều luật mà chính quyền ông Trump có thể sử dụng trong trường hợp thuế đối ứng bị vô hiệu hóa:

MỤC 122 ĐẠO LUẬT THƯƠNG MẠI 1974

Luật này cho phép một tổng thống Mỹ áp thuế lên tới 15% trong thời gian tối đa 150 ngày để giải quyết “thâm hụt cán cân thanh toán lớn và nghiêm trọng của Mỹ”. Thâm hụt này có thể xảy ra khi giá trị nhập khẩu của một quốc gia vượt xa giá trị xuất khẩu, hay còn gọi là tình trạng thâm hụt thương mại.

Theo số liệu sau điều chỉnh do Cục Thống kê Mỹ (Census Bureau) công bố vào hôm thứ Sáu vừa rồi, nước này ghi nhận mức thâm hụt thương mại hàng hóa là 87,6 tỷ USD trong tháng 4/2025. Ông Trump thường nói rằng thâm hụt thương mại lớn là dấu hiệu cho thấy nước Mỹ đang bị các quốc gia khác “lừa bịp” và đối xử bất công. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế lại cho rằng thâm hụt thương mại có thể phản ánh nền kinh tế mạnh và khả năng của Mỹ trong việc kích thích tăng trưởng kinh tế toàn cầu một cách có hiệu quả.

Lúc đầu, giới chức chính quyền Trump có cân nhắc sử dụng Mục 122 để áp dụng mức thuế quan cao hơn nhưng rốt cục đã quyết định không làm vậy vì giới hạn 150 ngày. Nếu Nhà Trắng đi theo con đường này, họ có thể đưa ra thuế quan khác để thay thế mức thuế đối ứng cơ sở 10% hiện tại đang áp lên hàng hóa từ hầu hết mọi quốc gia nhập khẩu vào Mỹ.

Sau khi thời hạn 150 ngày kết thúc, việc đánh thuế như vậy chỉ có thể tiếp tục nếu được Quốc hội Mỹ phê chuẩn.

MỤC 232 ĐẠO LUẬT MỞ RỘNG THƯƠNG MẠI 1962

Mục này trao cho một tổng thống Mỹ thẩm quyền áp mức thuế quan cao hơn trên cơ sở an ninh quốc gia. Tuy nhiên, việc đánh thuế như vậy chỉ có thể nhắm vào các lĩnh vực cụ thể và bắt buộc phải tiến hành điều tra trước khi có thể áp thuế.

Ví dụ, một cuộc điều tra theo Mục 232 gần đây mà chính quyền ông Trump tiến hành đối với việc nhập khẩu khoáng sản quan trọng đã đi đến kết luận rằng “việc phụ thuộc quá mức vào khoáng sản quan trọng của nước ngoài và các sản phẩm phái sinh của các khoáng sản đó thể gây nguy hiểm cho năng lực quốc phòng, phát triển cơ sở hạ tầng và đổi mới công nghệ của Mỹ”.

Hiện nay, Mỹ đang thực hiện một số cuộc điều tra theo Mục 232 liên quan đến các lĩnh vực khác. Mức thuế quan 25% áp dụng cho thép, nhôm, ô tô và phụ tùng ô tô cũng đều là kết quả của các cuộc điều tra theo Mục 232. Các thuế quan này có thể tiếp tục được áp dụng bất kể quá trình kháng cáo liên quan đến kế hoạch thuế quan đối ứng có diễn ra như thế nào.

"Gần đây, ông Trump không thường xuyên nói đến việc áp thuế quan theo ngành như ông hay nói vào đầu năm nay, nhưng nếu Nhà Trắng thấy rằng họ có ít dư địa hơn để áp thuế quan theo từng quốc gia, thì thuế quan theo ngành có thể lại được chú ý nhiều hơn”, các nhà kinh tế của ngân hàng Goldman Sachs nhận định trong một báo cáo gần đây.

KHOẢN 301 ĐẠO LUẬT THƯƠNG MẠI 1974

Khoản này cho phép Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) điều tra các quốc gia bị nghi ngờ vi phạm các thỏa thuận hoặc thông lệ thương mại với các quốc gia khác theo cách “không thể biện minh được” và “gây ra gánh nặng hoặc hạn chế” đối với hoạt động kinh doanh của Mỹ. Ông Trump đã sử dụng Mục 301 trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình để tăng thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, cùng với máy bay và các mặt hàng khác từ Liên minh châu Âu (EU).

Có thể mất nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng để các cuộc điều tra đó dẫn đến việc áp dụng thuế quan, do quy trình điều tra kéo dài hơn - bao gồm cả thời gian để công chúng cho ý kiến - so với các kế hoạch thuế quan được áp dụng gần đây. Nhưng không giống như Mục 122, không có giới hạn nào về mức độ hoặc khoảng thời gian áp dụng thuế quan phát sinh từ các cuộc điều tra theo Mục 301.

KHOẢN 338 ĐẠO LUẬT THUẾ QUAN 1930

Mặc dù Khoản 338 Đạo luật Thuế quan 1930 chưa bao giờ được một tổng thống nào viện dẫn, ông Trump có thể sử dụng khoản này để áp thuế quan lên tới 50% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác vào Mỹ nếu ông cho rằng các nước đó đang có hành vi thương mại phân biệt đối xử với Mỹ. Tuy nhiên, làm như vậy có thể vi phạm các điều khoản của thỏa thuận Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và dẫn tới hành động trả đũa mạnh mẽ từ các quốc gia bị ảnh hưởng.

Nói tóm lại, dù kế hoạch thuế đối ứng gặp trở ngại tại tòa án, giới chức chính quyền ông Trump khẳng định không có điều gì khiến ông Trump nao núng. Một thông điệp như vậy được xem là cần thiết đối với Nhà Trắng vào thời điểm này, xét tới việc lời cảnh báo thuế quan cao hơn đang là công cụ chính mà Mỹ sử dụng trong đàm phán thương mại, nhất là trong 18 thỏa thuận thương mại song phương mà giới chức nước này cho biết là có thể sắp được chốt.

“Tổng thống Trump nghiêm túc 100% về vấn đề này”, một quan chức Mỹ nói với CNN.

An Huy