Những đồng tiền nhỏ viết nên câu chuyện lớn

Hành trình khẳng định năng lực tự chủ

Những năm đầu khi TYM triển khai hoạt động, có quan niệm phổ biến là “phụ nữ nghèo cần vốn vay chứ không thể tiết kiệm”. Tuy nhiên, chính TYM đã chứng minh điều ngược lại bằng cách hướng dẫn các chị em hiểu đúng về bản chất của tiết kiệm là khoản dành riêng trước khi chi tiêu, chứ không phải phần còn lại sau khi chi tiêu.

Với phương thức thu tiết kiệm trực tiếp tại các cụm, hàng tuần cán bộ TYM đến từng thôn, xã thu những khoản rất nhỏ chỉ vài nghìn đến vài chục nghìn đồng đã giúp người phụ nữ bắt đầu hành trình tích lũy. Ban đầu là tiết kiệm bắt buộc để tạo tính kỷ luật, sau đó là tiết kiệm tự nguyện, tiết kiệm gửi góp, tiết kiệm có kỳ hạn… Từng đồng nhỏ dần biến thành thói quen, rồi thành niềm tin. Các dịch vụ được thiết kế đơn giản, an toàn, thuận tiện giúp phụ nữ nông thôn có thể tiết kiệm và giao dịch tài chính ngay tại địa phương. Nhờ đó, hàng trăm nghìn khách hàng đã có cuốn sổ tiết kiệm đầu tiên trong đời không chỉ để gửi tiền, mà còn để ghi dấu bước chuyển từ phụ thuộc sang tự chủ.

Một bước ngoặt quan trọng là sau khi được NHNN cấp phép hoạt động tài chính vi mô chính thức, TYM được phép huy động tiết kiệm rộng rãi trong cộng đồng. Điều này không chỉ củng cố năng lực tài chính của tổ chức, mà còn tạo điều kiện để phụ nữ vùng sâu, vùng xa được tiếp cận dịch vụ tài chính an toàn, chi phí thấp. Thực tế cho thấy, khi được hỗ trợ đúng cách, phụ nữ nghèo hoàn toàn có thể tiết kiệm. Họ tiết kiệm không chỉ để dành tiền, mà vì lòng tự trọng, chủ động trước rủi ro và đầu tư cho tương lai của con cái.

Trường hợp chị Trần Thị Tuyết ở xã Lưu Vệ (Thanh Hóa) là ví dụ điển hình. Khi mới tham gia TYM, chị chỉ vay 4 triệu đồng để bán hàng ăn sáng. Nhờ sự tư vấn của cán bộ TYM, chị bắt đầu gửi 20.000 đồng/tuần tiết kiệm bắt buộc và 100.000 đồng/tuần tiết kiệm tự nguyện. Cứ đều đặn như vậy, đến nay chị đã có khoản tích lũy vài triệu đồng mỗi tháng, vừa làm vốn dự phòng, vừa là niềm tự hào về sự tự lập của chính mình.

Hay như chị Lê Thị Thủy cũng ở địa phương này chia sẻ, gửi tiết kiệm tại TYM rất gần gũi và phù hợp với những người thu nhập bấp bênh. Với những khoản nhỏ, cán bộ TYM thu tận nhà, tại cụm; còn nếu gửi lớn hơn, chị đến phòng giao dịch với thủ tục nhanh gọn, rút tiền linh hoạt, lãi được tính đều đặn.

Mỗi khoản gửi đều được ghi rõ trong sổ tiết kiệm, khách hàng có thể theo dõi và tự lập kế hoạch chi tiêu. “Tích tiểu thành đại” - đó là cách TYM khuyến khích khách hàng hướng tới tương lai an toàn hơn. Ở nhiều cụm, những “con lợn đất” hay món quà tri ân nhỏ trong dịp Ngày Tiết kiệm Thế giới không chỉ mang giá trị vật chất, mà còn là biểu tượng của niềm tin và sự gắn bó giữa TYM với cộng đồng.

Nhờ cơ chế tiết kiệm linh hoạt và gần gũi, số dư tiết kiệm của TYM hiện đã đạt tới hàng nghìn tỷ đồng, góp phần hình thành một nguồn lực tài chính vững mạnh trong dân cư, đặc biệt tại khu vực nông thôn, nơi mà trước đây khái niệm “gửi tiết kiệm” còn xa lạ với nhiều người phụ nữ. Theo Báo cáo đánh giá tác động 30 năm TYM do Học viện Phụ nữ Việt Nam thực hiện, 100% khách hàng đã tham gia tiết kiệm, trong đó 45% dùng tiền tiết kiệm cho chi tiêu gia đình, 39% đầu tư sản xuất, 31% cho giáo dục con cái. Hiệu quả kinh tế mang lại rõ rệt: 91,4% các khoản vay mang lại lợi nhuận, tỷ lệ hoàn trả vốn gần như tuyệt đối và tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ trên 21% xuống dưới 7%. Những con số ấy không chỉ là minh chứng cho năng lực tài chính, mà còn phản ánh sự thay đổi tư duy, khi người phụ nữ biết quản lý tài chính, họ sẽ quản lý tốt hơn cả cuộc sống của mình.

Khách hàng đến hoàn trả và đóng tiền tiết kiệm tại cụm

Không ai bị bỏ lại phía sau

Ý nghĩa của mô hình TYM không chỉ dừng lại ở khía cạnh tài chính. Điều làm nên giá trị bền vững là sự thay đổi trong nhận thức, vị thế và năng lực của phụ nữ.

Khảo sát trong Báo cáo đánh giá tác động 30 năm TYM đã chỉ ra, 70% phụ nữ cảm thấy tự tin hơn, gần 60% tham gia bình đẳng vào quyết định tài chính gia đình và 80% có đóng góp tốt hơn vào thu nhập chung. Họ không chỉ cải thiện đời sống vật chất mà còn nâng cao vị thế xã hội, trở thành người truyền cảm hứng trong cộng đồng

Cán bộ và cụm trưởng TYM (thường là chi Hội trưởng chi Hội Phụ nữ) đóng vai trò quan trọng trong tiến trình này. Họ không chỉ thu, chi tài chính, mà còn là người bạn đồng hành, hướng dẫn chị em cách quản lý chi tiêu, lập kế hoạch tiết kiệm, phân bổ vốn vay hợp lý. Ở nhiều nơi, các cụm trưởng trở thành “người thủ lĩnh cộng đồng”, tổ chức sinh hoạt, tập huấn, giúp phụ nữ tự tin phát triển kinh tế.

Song song với hoạt động tài chính, TYM còn triển khai các chương trình phi tài chính: đào tạo kỹ năng sản xuất, quản lý tài chính, tập huấn chuyển đổi số, truyền thông về sức khỏe, môi trường, bình đẳng giới. Nhiều chương trình an sinh như “Mẹ đỡ đầu”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”, hay tặng “Mái ấm tình thương”, học bổng, khám sức khỏe miễn phí đã góp phần lan tỏa giá trị nhân văn và tinh thần tương trợ trong xã hội.

Ở góc độ kinh tế, mô hình tiết kiệm - vay vốn còn giúp hạn chế tín dụng đen ở nông thôn, giảm phụ thuộc vào nguồn vốn phi chính thức. Nguồn vốn tự thân do chính phụ nữ tích lũy trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng để phát triển sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ, tạo việc làm tại chỗ. Bắt nhịp với xu hướng chuyển đổi số của đất nước, TYM đang từng bước hiện đại hóa mô hình tài chính vi mô bằng việc ứng dụng TYM Mobile, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt giúp hàng chục nghìn khách hàng nông thôn tiếp cận tiện ích ngân hàng số. Dù chuyển mình theo công nghệ, TYM vẫn giữ trọn bản sắc “tài chính vì con người”: gần gũi, trách nhiệm và hướng tới cộng đồng.

Đó là lý do vì sao, dù quy mô tổ chức ngày càng mở rộng, tinh thần nhân văn của những ngày đầu vẫn được gìn giữ, đặt niềm tin vào khả năng của phụ nữ, khơi dậy sức mạnh nội tại của họ để phát triển kinh tế và làm chủ cuộc sống.

Nhìn lại hành trình hơn 3 thập kỷ, TYM đã chứng minh rằng phát triển bền vững không chỉ đến từ những khoản đầu tư lớn, mà bắt đầu từ những hành động nhỏ, ví như thói quen tiết kiệm mỗi ngày. Mỗi đồng tiết kiệm hôm nay là viên gạch góp phần xây dựng tương lai ổn định cho gia đình và cộng đồng.

Mô hình này đã góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện mang đậm dấu ấn Việt Nam - nơi giá trị của đồng tiền gắn liền với giá trị lao động và con người. Qua từng khoản tiết kiệm nhỏ, tích lũy bền bỉ, hàng trăm nghìn phụ nữ đã cải thiện đời sống, nâng cao vị thế trong gia đình và cộng đồng. Hiện nay, tổ chức tiếp tục mở rộng mạng lưới, tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ cụm trưởng và đẩy mạnh giáo dục tài chính, giúp người dân nhận thức rằng “tiết kiệm không phải là xa xỉ, mà là quyền năng tự chủ của mỗi người phụ nữ”.

Từ chỗ từng bị xem là “không thể tiết kiệm”, hôm nay, nhiều phụ nữ nông thôn đã trở thành chủ nhân của cuốn sổ tiết kiệm và những quyết định tài chính trong gia đình. Sức mạnh ấy được bồi đắp từ những đồng tiền nhỏ và sự đồng hành kiên trì của mô hình tài chính vi mô, góp phần thực hiện mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau” trên hành trình tài chính toàn diện.

Hồng Sơn