Những đột phá trong công nghệ quân sự năm 2025

Vũ khí laser chính thức đi vào hoạt động

Xu hướng sử dụng máy bay không người lái (UAV) trong quân sự thúc đẩy các quốc gia triển khai vũ khí laser để bảo vệ bầu trời. Vũ khí laser chỉ cần nguồn điện cùng hệ thống điều khiển chính xác, chi phí bắn cực thấp giúp tiết kiệm tên lửa đánh chặn hàng trăm nghìn USD.

Điển hình là Iron Beam của Israel. Hệ thống chuyên đánh chặn rocket, đạn cối cùng UAV, laser công suất cao làm nóng phần mục tiêu dễ tổn thương (động cơ hoặc đầu đạn) cho đến khi chúng phát nổ. Mỗi phát bắn chỉ tốn khoảng 3 USD.

Iron Beam của Israel chính thức đi vào hoạt động - Ảnh: Israel Defense Ministry

Loạt vũ khí laser khác như hệ thống công suất 50kW mang trên xe thiết giáp Stryker, hệ thống HELIOS trên tàu khu trục USS Preble của Mỹ, hệ thống Ignis lắp trên robot mặt đất Kurier của Nga, hệ thống DragonFire của Anh đều đang được ráo riết thử nghiệm. Lầu Năm Góc cũng xác định Trung Quốc và Nga đang chế tạo vũ khí laser chống vệ tinh.

Lò phản ứng hạt nhân di động

Dự án Pele của Lầu Năm Góc liên tiếp đạt cột mốc quan trọng trong năm nay: tháng 2 bắt đầu lắp ráp lò phản ứng siêu nhỏ di động cuối cùng, tháng 7 chế tạo lõi lò, đến tháng 12 lần đầu cấp nhiên liệu cho các lò phản ứng. Chúng sẽ cung cấp nguồn năng lượng ổn định và an toàn (1 - 5 megawatt) cho căn cứ quân sự ở nơi hẻo lánh trong ít nhất 3 năm, loại bỏ nhu cầu tiếp tế nhiên liệu thường xuyên. Lò phản ứng dễ dàng được vận chuyển bằng xe tải hoặc máy bay, sử dụng nhiên liệu TRISO (tristructural-isotropic) có khả năng chịu nhiệt cực cao, giúp ngăn chặn rò rỉ phóng xạ ngay cả trong trường hợp bị tấn công hay bộ làm mát hư hỏng.

Nguồn năng lượng di động như vậy vô cùng hữu ích cho lực lượng viễn chinh hay đơn vị ngoài tiền tuyến, đem đến lợi thế lớn về hậu cần.

Ngân hàng máu di động

Các thử nghiệm máu tổng hợp đông khô (Nano-RBC) trên người đã bắt đầu từ tháng 3.2025, hứa hẹn biến bộ dụng cụ của mỗi binh sĩ thành một ngân hàng máu di động.

Đây là máu nhân tạo thế hệ mới sử dụng hạt nano mô phỏng khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu thật nhưng không cần bảo quản lạnh. Hạt nano nhỏ bằng khoảng 1/10 kích thước hồng cầu tự nhiên nên di chuyển linh hoạt qua mạch máu nhỏ hoặc bị tắc nghẽn. Nano-RBC dễ dàng được vận chuyển đến vùng xa xôi, vùng hứng chịu thiên tai hay chiến trường, tăng khả năng cứu sống người bị thương.

Vũ khí tự hành

Công ty Lockheed Martin ra mắt pháo phản lực HIMARS phiên bản tự hành (AML). Do không có cabin cho kíp lái nên số lượng ống phóng tăng từ 6 lên 12. Hệ thống sử dụng cảm biến thụ động để tự di chuyển và định vị không cần con người can thiệp.

Nguyên mẫu HIMARS AML - Ảnh: US Army

HIMARS AML đại diện cho xu thế phát triển vũ khí tự hành vài năm gần đây. Trí tuệ nhân tạo, máy học kết hợp loạt cảm biến tiên tiến đem lại khả năng đưa ra quyết định thời gian thực ngay trong lúc hoạt động ngoài chiến trường vô định.

Công ty quốc phòng Cummings Aerospace ra mắt UAV cảm tử Hellhound sở hữu khả năng tự hành cao nhờ AI. Các thuật toán cho phép máy bay tự động tuần tra khu vực chỉ định, tự động phát hiện - phân loại mục tiêu rồi lên kịch bản tiêu diệt, cuối cùng chỉ cần người điều khiển xác nhận là tiến hành tấn công. Trí tuệ nhân tạo còn giúp máy bay điều hướng trong môi trường nhiễu GPS bằng cách đối chiếu hình ảnh thực tế với bản đồ số.

Hệ thống Roadrunner của công ty Anduril (nằm giữa ranh giới giữa UAV với tên lửa hành trình) bắt đầu được bàn giao trong năm 2025. Vũ khí này tự động phát hiện, theo dõi và tính toán quỹ đạo đánh chặn mục tiêu, cho phép một người vận hành có thể điều khiển đồng thời nhiều phi đội.

Vũ khí siêu thanh

Nga đã đưa tên lửa siêu thanh tầm trung Oreshnik vào trực chiến. Tên lửa có tốc độ tối đa Mach 10 (12.250km/giờ), nhiệt độ lúc va chạm gần 4.000oC - đủ sức phá hủy mục tiêu kiên cố sâu dưới lòng đất.

Oreshnik không phải bản nâng cấp từ công nghệ thời Liên Xô mà là kiến trúc vũ khí hoàn toàn mới, được thiết kế nhằm vượt qua các lá chắn phòng thủ tên lửa phương Tây. Tầm bắn tên lửa lên đến 5.500km và tải trọng chiến đấu khoảng 1,5 tấn, mang được đầu đạn hạt nhân sức công phá 900 kiloton.

Oreshnik không phải bản nâng cấp từ công nghệ thời Liên Xô mà là kiến trúc vũ khí hoàn toàn mới - Ảnh: Misbar

Kho vũ khí của Mỹ cũng sắp nhận thêm đến 3 loại tên lửa siêu thanh: Dark Eagle tầm bắn hơn 3.500km, Mako đa nhiệm tương thích với hầu hết chiến đấu cơ hiện tại như F-35 hay F-22, HACM dùng động cơ phản lực không bộ phận quay.

Trung Quốc năm nay đưa tên lửa YJ - 21 (tốc độ tối đa Mach 10, tầm bắn khoảng 1.500km) vào hoạt động chính thức. YJ-17, YJ-19, YJ-20 lần đầu trình làng tại lễ duyệt binh tháng 9.

“Tàu mẹ” UAV

UAV không hoạt động đơn độc nữa mà cần lập thành đội hình nhiều chiếc bao phủ khu vực rộng lớn hay phối hợp vận chuyển hàng tiếp tế, dẫn đến cuộc đua phát triển nền tảng cỡ lớn, có khả năng bay cao và hoạt động lâu, đóng vai trò điều phối số lượng lớn máy bay không người lái tự hành.

“Tàu mẹ” Jiu Tian của Trung Quốc vừa thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên vào tháng 12. Nền tảng có sải cánh 25 mét, trọng lượng cất cánh tối đa 16 tấn, độ cao hoạt động tối đa 15.000m, phạm vi hoạt động tối đa 7.000km.

Cùng tháng, tàu tác chiến ven biển USS Santa Barbara thành công phóng thử nghiệm UAV từ boong - đánh dấu bước tiến trong nỗ lực biến tàu chiến thông thường thành “tàu mẹ”. Trước đó Thổ Nhĩ Kỳ cũng lần đầu trình diễn phóng UAV từ tàu sân bay TCG Anadolu. Con tàu được cải tiến thành “tàu mẹ”, boong cùng khoang chứa mang được 30 - 50 máy bay không người lái tùy loại.

Quân sự hóa không gian

Tháng 1 năm nay, Trung Quốc phóng thành công vệ tinh SJ-25 chủ yếu dùng để thử nghiệm tiếp liệu. Tuy nhiên một số cuộc diễn tập lại xoay quanh khả năng tấn công hoặc chiếm quyền điều khiển vệ tinh khác.

2 tháng sau, Pháp phóng vệ tinh quan sát quân sự CSO-3, kết hợp với CSO-1 và CSO-2 tạo thành chòm sao cho phép tần suất di chuyển qua mục tiêu đạt ít nhất 24 giờ.

Trong khi vệ tinh nhắm mục tiêu dưới mặt đất, vũ khí chống vệ tinh (ASAT) đang nhắm lại chúng. Trung Quốc công khai 2 hệ thống HQ-19 cùng HQ-29 đều đủ sức tiêu diệt không chỉ tên lửa đạn đạo mà cả vệ tinh ở quỹ đạo Trái đất tầm thấp (dưới 2.000 km).

Nga được cho đang phát triển Oreshnik phiên bản tấn công vệ tinh. Vũ khí laser 2 watt từ khoảng cách 36.000m cũng đủ sức gây nhiễu cảm biến hoặc tín hiệu vệ tinh.

Khí tài hybrid

Năm 2025 ghi dấu sự ra mắt và thử nghiệm thực địa của nhiều loại khí tài hybrid (kết hợp điện - diesel) nhằm giảm bớt nhu cầu tiếp liệu, tăng năng lực hoạt động ngoài tiền tuyến nguy hiểm.

Công ty Mỹ GM Defense giới thiệu mẫu xe trinh sát nhẹ thế hệ mới NGTV-H, di chuyển rất êm trốn tránh được cảm biến âm thanh lẫn cảm biến nhiệt. Trung Quốc vào giữa năm tiến hành thử nghiệm xe tăng chiến đấu chủ lực Type 99A phiên bản hybrid, tiết kiệm nhiên liệu hơn và ẩn mình trước thiết bị tầm nhiệt tốt hơn.

Cẩm Bình