Những ngành nghề có nguy cơ cao bị AI thay thế trong tương lai

Theo một nghiên cứu do Đại học Stanford công bố vào cuối tháng 8, khảo sát hàng triệu người lao động tại Mỹ cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) đã làm giảm số lượng việc làm tại quốc gia này. Trong đó, số lượng tin tuyển dụng cho các vị trí cấp thấp đã giảm khoảng 13% dưới tác động của AI.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy những ngành nghề đang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là các công việc mang tính lặp lại như thư ký và trợ lý hành chính. Trong khi đó, các vị trí có nguy cơ bị AI tác động mạnh trong thời gian tới bao gồm lập trình viên cấp thấp và nhân viên chăm sóc khách hàng. Những vị trí này vốn được xem là bệ phóng giúp người trẻ tích lũy kinh nghiệm và bước chân vào thị trường lao động, song cơ hội đang ngày càng thu hẹp.

Chia sẻ với VietNamNet, chuyên gia giáo dục độc lập Bùi Khánh Nguyên cũng có cách nhìn nhận tương tự. Ông cho hay trước tác động của AI, rất nhiều nghề nghiệp có thể bị thay thế, nhưng ở các mức độ khác nhau.

Trong đó, những ngành nghề bị ảnh hưởng nặng nhất, AI có thể thay thế hoàn toàn là các công việc dễ tự động hóa như dịch thuật, phiên dịch... Một số công việc khác có thể bị AI tác động một phần, chẳng hạn kế toán, giáo viên…

Tuy nhiên, theo ông Nguyên, phổ biến hơn cả không phải là việc AI “xóa sổ” một số nghề nghiệp mà sẽ làm thay đổi tính chất công việc so với trước đây.

Chẳng hạn trong lĩnh vực y tế, AI có thể giúp chẩn đoán bệnh đạt độ chính xác gần tuyệt đối, nhưng bệnh viện vẫn cần bác sĩ để “làm việc” cùng AI, là người đưa ra quyết định cuối cùng để có biện pháp chăm sóc người bệnh. Hay ngay cả những ngành được xem “khó bị thay thế” như luật sư, kỹ sư cũng không nằm ngoài xu hướng này.

“Thực tế AI không thay thế nghề nghiệp mà nó có khả năng thực hiện một số công việc, kỹ năng. Điều này buộc con người phải học cách tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ trong hầu hết công việc trong tương lai”, ông nhấn mạnh.

Sinh viên tham gia ngày hội việc làm. Ảnh: Thúy Nga

Cũng theo vị chuyên gia này, không có ngành nghề nào thực sự “an toàn” trước làn sóng AI, kể cả trong lĩnh vực công nghệ cao. Ngay trong ngành lập trình và kỹ thuật máy tính – nơi trực tiếp tạo ra các sản phẩm AI – trí tuệ nhân tạo vẫn có khả năng viết mã, hỗ trợ hoặc thậm chí thay thế con người trong một số công đoạn lập trình.

“Do vậy, không phải các ngành low-tech (ít tính công nghệ) mới bị ảnh hưởng bởi AI mà chính trong trung tâm của các ngành high-tech (công nghệ cao) cũng đang diễn ra sự thay đổi mạnh mẽ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của các đợt sa thải quy mô lớn tại nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới trong thời gian qua”, ông nói.

Nhìn lại quá khứ, chuyên gia Bùi Khánh Nguyên cho hay trước năm 2000, rất ít người Việt Nam có thể hình dung ra cuộc sống ngày nay, khi điện thoại thông minh kết nối mọi người với thế giới, Internet khiến thế giới trở nên “phẳng”, mạng xã hội làm thay đổi sâu sắc báo chí truyền thống hay học tập trực tuyến trở thành xu hướng phổ biến.

“Chúng ta đã học cách thích ứng để làm việc với máy tính và Internet suốt nhiều thập kỷ. Giờ đây, chúng ta cần chuẩn bị cho những thập kỷ tiếp theo - nơi AI hiện diện ở khắp mọi nơi, từ robot có thể phục vụ trong nhà hàng, cho tới xe tự lái, camera AI có khả năng thay thế một phần công việc của cảnh sát giao thông hay những giáo viên ảo có khả năng dạy và sửa lỗi phát âm tiếng Anh cho người học”, ông Nguyên nói.

Do đó, việc cần làm, theo ông là cần cập nhật công nghệ mỗi ngày và sẵn sàng để AI phục vụ cuộc sống lẫn công việc một cách hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, theo ông Bùi Khánh Nguyên, kỹ năng quan trọng nhất đối với mỗi cá nhân là khả năng học tập liên tục, học tập suốt đời.

“AI có thể học nhanh và hiệu quả hơn con người, nhưng điều AI không thể thay thế được con người chính là “tính người” - từ tư duy phức tạp, cảm xúc đến khả năng sáng tạo”, ông nói.

Thúy Nga