Những người đàn bà canh giữ 'lằn ranh đỏ' trên biển

"Ngày nào tôi cũng canh chồng trên chiếc điện thoại này"

Ở làng biển Tân An (xã An Phú, tỉnh Quảng Ngãi), sau giờ buôn bán ngoài chợ hay lo toan việc nội trợ, không ít người vợ ngư phủ lại “dán mắt” vào chiếc điện thoại. Họ lướt web (website), nhưng không phải “hóng, hót” thông tin trên các trang mạng xã hội, mà họ canh giữ từng tọa độ, từng vị trí con tàu đang di chuyển, đánh bắt hải sản ngoài biển khơi do chồng, con họ cầm lái thông qua ứng dụng giám sát tàu cá.

Mỗi khi thấy con tàu mất tín hiệu, tín hiệu chập chờn hoặc tọa độ tiến sát ranh giới vùng biển nước ngoài, lập tức họ gọi điện, nhắn tin cảnh báo.

Ngư dân Quảng Ngãi bám ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa, giữ vững ngư trường truyền thống.

Sau khi hoàn tất công việc nội trợ, bà Đặng Thị Sương (trú Tân An, xã An Phú) ngồi xuống góc bàn, mắt dán chặt vào chiếc điện thoại cũ. Màn hình nhấp nháy những chấm xanh đỏ, không phải tin nhắn bạn bè hay tin tức giải trí, mà là tọa độ tàu cá do chồng bà đang cầm lái ngoài khơi. “Anh ấy đang ở đâu? Có lỡ đi quá ranh giới không?”, những câu hỏi ấy ám ảnh bà mỗi ngày, từ khi cùng hàng xóm học cách theo dõi ứng dụng giám sát hành trình trên điện thoại.

“Ngày nào tôi cũng canh chồng trên cái điện thoại này. Thấy tàu đi gần ranh giới vùng biển nước ngoài là tôi gọi nhắc nhở ngay. Trường hợp ứng dụng giám sát hành trình xảy ra sự cố mất tín hiệu tôi chạy xuống báo đồn biên phòng nhờ họ liên lạc. Dân lao động, chắt bóp từng đồng nuôi con, lỡ vi phạm, phạt cả trăm triệu thì nhà biết lấy gì mà nộp”, bà Sương nói, giọng xen lẫn lo âu. Với người phụ nữ làng chài, việc “trực ca” trên bờ không chỉ để an lòng, mà còn để bảo vệ cả sinh kế của gia đình.

Ngư dân Quảng Ngãi chuẩn bị nhu yếu phẩm chuẩn bị vươn khơi.

Cũng ở Tân An, chị B. (vợ ông V.V.T. thuyền trưởng tàu cá QNg 922.. TS từng phải khóc nghẹn khi cùng chồng đi nộp phạt gần 150 triệu đồng vì tàu vượt ranh giới. Đêm ấy, khi con đã ngủ, chị B. nhẹ nhàng nhưng kiên quyết nói với chồng: “Em không tiếc tiền bằng tiếc nghề. Nếu cứ vi phạm, không chỉ mất tiền, mà có ngày mình mất luôn kế sinh nhai”. Lời của vợ khiến anh T. tỉnh ngộ. Từ đó, giữa sóng gió mưu sinh, câu nói ấy như một “lằn ranh đỏ” để anh không còn tái phạm.

Ở các làng chài Quảng Ngãi, không ít người vợ, người mẹ như chị Sương, chị B. Họ không ra khơi, không trực tiếp đối mặt sóng gió, nhưng lại là người giữ vững tay lái vô hình. Từng tin nhắn, từng cuộc gọi nhắc nhở của họ là sợi dây kết nối trên bờ và ngoài khơi xa, giúp chồng con giữ đúng vùng biển của Tổ quốc, tránh khỏi cạm bẫy IUU.

Khi luật pháp đi vào “căn bếp”

Từ nhiều năm nay, ở Quảng Ngãi, Bộ đội Biên phòng đã thay đổi cách tuyên truyền. Những điều khoản IUU khô khan không còn chỉ nằm trên giấy, mà biến thành tờ rơi, tờ gấp được dán ngay trên tường nhà, gian bếp của từng hộ dân. Cán bộ biên phòng đến tận nơi, hướng dẫn phụ nữ cài ứng dụng VMS, chỉ cách đọc tọa độ, cảnh báo tín hiệu. Nhờ vậy mà những người phụ nữ làng biển hôm nay, họ không chỉ là người giữ tiền, toan tính chuyện lỗ lãi mà còn giữ cho con tàu của mình không lạc lối.

Quảng Ngãi tập trung quản lý tàu cá, chống khai thác IUU.

Ông Nguyễn Luật, thuyền trưởng tàu cá QNg 92514 TS, kể: “Vợ tôi thấy tấm biển ghi "Xử phạt đến 1 tỷ đồng đối với hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài để khai thác hải sản trái phép” treo ở trạm kiểm soát nên rất lo. Vậy là ở nhà, bả canh máy điện thoại từng phút. Tôi chỉ cần đi gần ranh giới là vợ nhắn tin ngay, phải quay vào trong”.

Những câu chữ giản dị, đời thường ấy, đôi khi hiệu quả hơn. Bởi với họ, đó là gánh nặng cơm áo, là tương lai của con cái.

Bộ đội Biên phòng Quảng Ngãi tuyên truyền ngư dân chống khai thác IUU.

Trung tá Tiêu Tấn Hiệp – Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Sa Kỳ (Bộ đội Biên phòng Quảng Ngãi) cho biết, đơn vị phát tờ rơi, tờ gấp về IUU, dán ngay trong bếp các hộ gia đình. Rồi hướng dẫn những người vợ, mẹ ngư dân cài ứng dụng giám sát hành trình trên điện thoại. Từ đó, họ tích cực nhắc nhở chồng con bật thiết bị giám sát hành trình, ghi nhật ký, báo cáo sản lượng đúng quy định. Họ là người gần gũi nhất, dễ dàng nhắc nhở chồng con chấp hành. Có thể nói, những người mẹ, người vợ chính là trạm gác đầu tiên, là “ngọn hải đăng" soi đường chống IUU.

Nhờ vậy, những quy định khô khan về bật thiết bị giám sát, ghi nhật ký khai thác, hay tránh xa vùng biển nước ngoài… đã trở thành thói quen sống. Từ những lời dặn dò ân cần, đến sự nghiêm nghị trong ánh mắt, các chị đã giúp chồng con giữ nghề, giữ lấy miếng cơm manh áo mà không đánh đổi bằng những khoản nợ chồng chất hay nguy cơ bị bắt giữ nơi xứ người.

Trong cuộc chiến chống khai thác IUU, mỗi mái nhà là một “đồn biên phòng thu nhỏ”, mỗi người vợ, người mẹ là một “trạm gác đầu tiên”. Từ đó mỗi chuyến ra khơi đều là một hành trình mưu sinh và giữ vững chủ quyền lãnh thổ quốc gia.

Bộ đội biên phòng Quảng Ngãi hướng dẫn những người vợ, mẹ ngư dân cài ứng dụng giám sát hành trình trên điện thoại để giúp bảo vệ an toàn cho tàu cá của chồng con trên biển

Nguyễn Ngọc