Những nước nào là đồng minh của Mỹ và Venezuela khi căng thẳng Caribe gia tăng?
Tình hình quan hệ giữa Mỹ và Venezuela ở vùng Caribe đang căng như dây đàn. Mọi kịch bản đều có thể xảy ra.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Trump đã tạo áp lực lớn lên Venezuela bằng cách tập trung lực lượng quân sự lớn nhất ở vùng Caribe và Trung Mỹ trong nhiều thập kỷ sau nhiều tháng không kích những tàu thuyền bị tố vận chuyển ma túy vào Mỹ. Tổng thống Trump cũng tuyên bố cần phải xem xét đóng cửa không phận Venezuela.
Nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ Gerald R. Ford đã được triển khai tới vùng biển Caribe. Ảnh: Hải quân Mỹ.
Tổng thống Venezuela đã lên án tuyên bố đóng cửa không phận, coi đó là “mối đe dọa thực dân”, thể hiện sự “gây hấn vô lý, bất hợp pháp và không thể biện minh đối với nhân dân Venezuela”.
Một thông cáo của chính phủ Venezuela tuyên bố: “Chúng tôi đang trực tiếp kêu gọi cộng đồng quốc tế, các quốc gia có chủ quyền trên thế giới, Liên hợp quốc, các tổ chức đa phương, phản đối hành động gây hấn này”.
Trong bối cảnh ấy, đâu là những đồng minh đáng chú ý của Venezuela và của Mỹ?
Những bên ủng hộ Venezuela
1- Nga
Quốc gia này tiếp tục là bên ủng hộ đáng kể nhất cho Venezuela. Người phát ngôn điện Kremlin, Dmitry Peskov, thông báo vào tháng trước rằng Moscow đang liên lạc chặt chẽ với Venezuela và theo dõi tình hình Caribe. Còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga, Marka Zakharova, cáo buộc Mỹ “sử dụng vũ lực quân sự một cách thái quá trong chiến dịch chống ma túy”. Bà Zakharova coi hoạt động này của Mỹ là vi phạm cả luật pháp Mỹ lẫn thông lệ luật pháp quốc tế.
Những bình luận trên xuất hiện sau khi Tổng thống Venezuela và người đồng cấp Nga Putin gặp gỡ tại Moscow hồi tháng 5/2025 và ký một thỏa thuận chiến lược nhằm thúc đẩy lợi ích song phương về dầu mỏ và năng lượng.
Nga cũng là bên ủng hộ chính cho Venezuela về mặt quân sự. Nga đã có hàng thập kỷ cung cấp cho quốc gia Nam Mỹ này máy bay chiến đấu và tên lửa sau một thỏa thuận vũ khí được ký dưới thời Tổng thống Venezuela Chavez, theo Hội đồng Quan hệ đối ngoại có trụ sở ở Mỹ.
Venezuela mua khoảng 20 máy bay Sukhoi của Nga vào thập niên 2000. Quân đội Venezuela hiện nay sở hữu trực thăng, xe tăng và tên lửa vác vai Igla đều do Nga chế tạo.
2- Trung Quốc
Khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp người đồng cấp Venezuela Yván Gil tại Bắc Kinh vào tháng 5, ông Vương Nghị đã mô tả quan hệ giữa hai nước là “bạn tốt với sự tin tưởng lẫn nhau, và là đối tác tốt vì sự phát triển chung”.
Trong suốt thời kỳ ông Maduro làm tổng thống, Trung Quốc đã trở thành đối tác kinh tế và ý thức hệ mạnh mẽ của Venezuela.
Thông cáo của Ngoại trưởng Vương Nghị hồi tháng 5 có đoạn: “Trung Quốc sẵn sàng làm việc với Venezuela để củng cố đoàn kết và hợp tác, cổ xúy và thực hành chủ nghĩa đa phương, bảo vệ lợi ích và quyền lợi hợp pháp của mình, bảo vệ lợi ích chung của những nước đang phát triển, thúc đẩy hợp tác đôi bên cùng có lợi giữa Trung Quốc và Mỹ Latin”.
Hiện Trung Quốc là nhà đầu tư hàng đầu trong ngành dầu khí Venezuela.
3- Iran
Iran là đồng minh chính trị và ý thức hệ của Venezuela. Iran đã phát triển quan hệ ngoại giao gần gũi hơn với Venezuela dưới thời ông Chavez.
Tháng 11 vừa qua, Ngoại trưởng Iran Seyed Abbas Araghchi nói rằng nước ông đã lên án hành động của Mỹ ở vùng Caribe là “chủ nghĩa đơn phương gây hấn”. Ông công bố “mở rộng hợp tác trên cấp độ song phương và đa phương” với Venezuela.
Thông cáo của Ngoại trưởng Araghchi có đoạn: “Mối đe dọa sử dụng vũ lực nhằm vào Venezuela là rõ ràng và là sự vi phạm trắng trợn các nguyên tắc căn bản của Hiến chương Liên hợp quốc cũng như những thông lệ bắt buộc trong luật pháp quốc tế”.
4- Thổ Nhĩ Kỳ
Quan hệ song phương giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Venezuela đã tồn tại trong hơn 7 thập kỷ, theo Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Venezuela Maduro lần mới nhất đã thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2022, và lần đầu tiên Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đã thăm Caracas (thủ đô Venezuela) vào năm 2018.
5- Cuba
Từ lâu Cuba là đồng minh của Venezuela. Tuần trước, Cuba tố ông Trump tìm cách thay đổi chế độ tại Venezuela thông qua vũ lực. Ngoại trưởng Cuba Bruno Rodriguez cho rằng ý đồ thay đổi chế độ đó là điều nguy hiểm.
Đồng minh của Mỹ tại Caribe
1- Cộng hòa Dominica
Tổng thống Dominica Luis Abinader tuần trước công bố ông tạm thời để cho chính quyền Trump hạ cánh máy bay bên trong những khu vực cấm để tiếp nhiên liệu.
Ông Abinader cũng cho biết ông sẽ cho phép Mỹ bố trí nhân sự kỹ thuật và thiết bị vận tải tại căn cứ không quân San Isidro và sân bay quốc tế Las Americas.
Một thông cáo sau đó của văn phòng Tổng thống Abinader tiết lộ rằng máy bay chở nhiên liệu của Dominica cũng sẽ được sử dụng để hỗ trợ hoạt động tuần tra trên không của Mỹ.
Quốc gia này là một trong các nước láng giềng nằm gần Venezuela nhất về địa lý.
Thủ tướng Trinidad và Tobago, Kamla Persad-Bissessar, nói với phóng viên rằng thủy quân lục chiến Mỹ đã đóng tại một cảng hàng không trên đảo Tobago, nơi cũng đang phát triển radar, đường băng và đường sá.
Nữ Thủ tướng Persad-Bissessar cho biết Mỹ giúp nước bà cải thiện năng lực theo dõi và tình báo radar để phát hiện tội phạm ma túy trong và ngoài vùng biển nước này.
3- Guyana
Quốc gia này chưa tuyên bố rõ sẽ ủng hộ Mỹ hay không. Tuy nhiên, căng thẳng giữa Venezuela và Guyana đã leo thang đáng kể từ năm 2023 liên quan hệ đến một tranh chấp lãnh thổ kéo dài giữa hai bên. Căng thẳng này có thể khiến Guyana nghiêng sang Mỹ.
Xung đột giữa Guyana và Venezuela bắt đầu sau khi Venezuela phát hiện trữ lượng khoảng 11 triệu thùng dầu khí ngoài khơi Guyana. Tổng thống Venezuela Maduro hứa sẽ bắt đầu hoạt động khoan khai thác dầu khí tại đây.
Guyana đã phát động cuộc chiến pháp lý tại Tòa án Công lý quốc tế (CIJ) nhằm giải quyết tranh chấp biên giới giữa hai nước.
