Những phát ngôn ấn tượng trong phiên chất vấn Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường tại Kỳ họp thứ 7

Sáng 4/6, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì và điều hành của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội khóa XV tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp 7.

Mở đầu phiên chất vấn là nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh là người trả lời chính. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng, Giao thông vận tải cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Tại phiên chất vấn Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV nhiều đại biểu Quốc hội đã có những phát ngôn đáng chú ý. Cùng Tạp chí Kinh tế Môi trường điểm lại những phát biểu ấn tượng.

Trả lời ý kiến của đại biểu về công tác thanh tra, kiểm tra phát hoạt động khai thác khoáng sản, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, thời gian qua, Bộ Tài nguyên và môi trường và các bộ ngành liên quan đã tăng cường kiểm tra, giám sát cùng các địa phương. Qua 5 năm, Bộ đã có 12 cuộc thanh tra và 40 cuộc kiểm tra chấp hành về khoáng sản với tổng số 933 lượt giấy phép, phát hiện 258 tổ chức, cá nhân vi phạm, đã ban hành 258 quyết định xử lý vi phạm hành chính với tổng số tiền 30 tỷ đồng.

Qua thanh tra, kiểm tra, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nhận thấy, các chủ dự án mỏ đã sai phạm về vi phạm công suất cho phép, khai thác ra ngoài ranh giới,hoặc khai thác nhưng không đảm bảo điều kiện, yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Theo Bộ trưởng, Bộ sẽ xử lý nghiêm các sai phạm này, nhất là sai phạm có tính liên tục, nối tiếp, sau đó sẽ chuyển sang cơ quan chức năng điều tra để xử lý nghiêm các vi phạm này.

Tuy nhiên địa phương làm nghiêm việc này, chắc chắn địa phương biết. Khi khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu xây dựng, ô tô chở, trang thiết bị hoạt động mà bảo không biết thì không phải nên địa phương phải thật sự quan tâm, cả hệ thống chính trị cùng giám sát để không khai thác trái phép tài nguyên.

Thời gian tới, dự thảo Luật Địa chất, khoáng sản sẽ phân cấp mạnh hơn nữa cho các địa phương. Với trách nhiệm của mình, bộ trưởng cho biết, Bộ Tài nguyên và môi trường sẽ tăng cường đội ngũ thanh tra, kiểm tra, phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành và địa phương, thanh tra, xử lý để phát hiện sớm, xử lý sớm việc khai thác khoáng sản, đảm bảo không thất thoát, khai thác trái phép nguồn tài nguyên này.

Đại biểu Trần Kim Yến - Đoàn ĐBQH TP.HCM cho biết, trong bối cảnh thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm.

Tuy nhiên, việc thay thế có điều kiện khi mà chưa đáp ứng thì triển khai đại trà sẽ đánh cược với môi trường.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp trước mắt và lâu dài để có đủ nguyên vật liệu cho các dự án nhưng không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo được an ninh nguồn nước?

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn - Đoàn DDBQH tỉnh Hải Dương nhấn mạnh, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học là nội dung quan trọng của chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển. Hoạt động lấn biển và khai thác cát biển làm vật liệu xây dựng sẽ có tác động lớn tới môi trường biển, nhất là tác động của dòng chảy dọc và ngang, dẫn tới khả năng xói lở bờ biển. Đề nghị Bộ trưởng cho biết thực trạng, định hướng và giải pháp khắc phục tình trạng trên?

Trả lời chất vấn trên, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, Nghị quyết số 36-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã nêu rõ, việc khai thác, sử dụng tài nguyên biển phải đảm bảo được yêu cầu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Bộ trưởng cho rằng, biển là một thể thống nhất, việc khai thác, sử dụng tài nguyên biển thuộc nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Các dự án đầu tư về du lịch, công nghiệp, đô thị dọc bờ biển đều cần đánh giá tác động môi trường thật kỹ lưỡng, đảm bảo không ảnh hưởng đến môi trường biển, hệ sinh thái biển, vận tải biển, hàng hải, nuôi trồng thủy hải sản.

Để giải quyết những vấn đề chồng lấn, giao thoa này, Quy hoạch không gian biển quốc gia đã có phân vùng sử dụng, định hướng không gian phát triển, quy hoạch gắn với quy hoạch các ngành, quy hoạch của các địa phương có biển. Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nhấn mạnh, cần thực hiện nghiêm túc quy hoạch để giải quyết vấn đề này, để vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ môi trường.

Quan tâm về vấn đề rác thải nhựa, đại biểu Lê Quân đề nghị Bộ trưởng làm rõ thời điểm có thể quy định cấm hoặc hạn chế, đánh thuế phí cao đối với việc sử dụng rác thải nhựa, đặc biệt là trong các sinh hoạt, tiêu dùng?

Bên cạnh đó, đại biểu băn khoăn có nên có chính sách để khuyến khích các doanh nghiệp và người dân, nhà khoa học đầu tư sản phẩm thay thế để hạn chế sử dụng rác thải nhựa hay không?

Trả lời câu hỏi của đại biểu về tỷ lệ nước thải sinh hoạt được xử lý, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết cả nước chỉ có khoảng 17% nước thải sinh hoạt được xử lý. Đây là tỷ lệ rất thấp.

Theo Bộ trưởng, hoạt động hợp tác công tư, xã hội hóa đầu tư các nhà máy xử lý nước thải đô thị rất quan trọng, bởi đầu tư công quan tâm đến công tác thu gom, còn xử lý cần được xã hội hóa, bởi việc xử lý nước thải phải gắn với vận hành. “Nếu làm được việc này sẽ tăng được tỷ lệ xử lý nước thải”, Bộ trưởng nói.

Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng thông tư, dự kiến cuối năm 2024 sẽ ban hành thông tư hướng dẫn để thực hiện Luật Bảo vệ môi trường đã được Quốc hội thông qua. Từ đó, nhằm tạo điều kiện đẩy mạnh hợp tác công tư, xã hội hóa, góp phần tăng cường xử lý chất thải đô thị.

Về quản lý nguồn nước thải, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh thừa nhận vấn đề xử lý nước thải còn hạn chế, đặc biệt là nước thải sinh hoạt đô thị, nông thôn, nước thải cụm công nghiệp làng nghề. “Xử lý vấn đề này cần có những giải pháp tổng thể như nguồn lực, lộ trình thời gian, đầu tư hạ tầng, và sự quan tâm của các địa phương, Bộ, ngành…”, Bộ trưởng nói.

Về thể chế chính sách, Bộ trưởng cho rằng cần có sự hợp tác công tư để đảm bảo nguồn xã hội hóa; ban hành đơn giá dịch vụ hợp lý để các doanh nghiệp tham gia đầu tư nhà máy xử lý nước thải; tăng cường công tác quan trắc giám sát…

Tranh luận với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường liên quan đến các “dòng sông chết”, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho biết, theo trả lời của Bộ trưởng, các dòng sông bị ô nhiễm đi qua nhiều tỉnh và có mức độ xả thải lớn. Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị làm rõ trách nhiệm của Bộ trong việc tổ chức thực hiện Luật Bảo vệ môi trường khi để xảy ra trình trạng xả thải, ô nhiễm môi trường ngày càng tăng.

Về trả lời của Bộ trưởng để xử lý các “dòng sông chết” cần thời gian và nguồn lực, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị Bộ trưởng làm rõ cần thời gian bao lâu và việc xây dựng, triển khai đề án về nguồn lực để xử lý tổng thể tình trạng ô nhiễm các dòng sông hiện nay?

Đại biểu Nguyễn Văn Thi (Đoàn Bắc Giang) đặt câu hỏi đối với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường như sau: Việc quản lý các nguồn phát thải, xả thải lớn là giải pháp quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường, nhất là quản lý ô nhiễm nguồn nước. Tuy nhiên, theo Báo cáo số 124 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện nay trên phạm vi cả nước, tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý mới đạt 17%; chỉ có 30,3% số cụm công nghiệp, 16,1% làng nghề có hệ thống xử lý nước thải tập trung.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp căn cơ nào trong thời gian tới, để quản lý tốt các nguồn phát thải, xả thải từ các khu, cụm công nghiệp, làng nghề và nước thải sinh hoạt nhằm giảm thiểu và tiến tới khắc phục tình trạng ô nhiễm nguồn nước, nhất là đối với một số lưu vực sông đang bị ô nhiễm nặng hiện nay.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Thi, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, đúng như thực trạng đại biểu phản ánh, vấn đề xử lý nước thải còn hạn chế, đặc biệt là nước thải sinh hoạt đô thị, nông thôn, nước thải cụm công nghiệp, làng nghề. Xử lý vấn đề này cần có những giải pháp tổng thể như: Nguồn lực, lộ trình thời gian, đầu tư hạ tầng và sự quan tâm của các địa phương, bộ ngành…

Về thể chế, chính sách, Bộ trưởng cho rằng cần có sự hợp tác công tư để bảo đảm nguồn xã hội hóa; ban hành đơn giá dịch vụ hợp lý để các doanh nghiệp tham gia đầu tư nhà máy xử lý nước thải; tăng cường công tác quan trắc, giám sát…

Bộ trưởng cũng cho biết, vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã khánh thành Trung tâm tổng hợp xử lý dữ liệu và quan trắc, Trung tâm này kết nối với tất cả các địa phương và các vùng nguồn xả thải lớn; từng bước cập nhật và kiểm tra xử lý vấn đề này. Đồng thời, thời gian tới sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm về môi trường, đặc biệt là những trường hợp cố tình xả thải ra môi trường không đạt yêu cầu.

Bổ sung thêm ý kiến về tài nguyên nước, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, trên thế giới đang đánh giá chúng ta đang ở trong kỷ nguyên khô hạn mang tính chất toàn cầu, trong đó Việt Nam lại là quốc gia bị tổn thương nhất.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẳng định, tiếp cận vấn đề nước chúng ta phải tiếp cận ba chủ thể: Số lượng nước, chất lượng nước và cách thức chúng ta sử dụng nguồn nước. Đặc biệt, cách thức sử dụng nguồn nước sẽ tác động tới số lượng nước và chất lượng nước.

“Chúng ta chưa bao giờ xem nước là tài nguyên, xem nước là vô hạn, nhưng đứng trước thách thức biến đổi khí hậu, cách thức chúng ta khai thác, sử dụng, đã đến lúc chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận với nguồn nước. Chúng ta cũng cần có “tuyên ngôn” với bà con nông dân cả nước rằng, chúng ta không phải là một quốc gia dư thừa nước, do vậy, cần có cách tiếp cận ngắn hạn, vừa dài hạn, vừa có chiến lược tổng thể để chuyển đổi trạng thái nông nghiệp, từ tưới tràn, tưới xả sang tưới nhỏ giọt…”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan bày tỏ.

Nhấn mạnh, tiết kiệm nước còn liên quan đến phát thải khí nhà kính, trong đó Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao giảm phát thải gắn với tăng trưởng xanh, tiết kiệm nước hơn sẽ làm giảm phát thải, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn mong muốn Quốc hội ủng hộ Đề án đã được Chính phủ phê duyệt.

Nội dung: Hà Lan

Thiết kế: Hải An