Những phong tục trong ngày Tết cổ truyền của người Việt

Thăm mộ tổ tiên

Bắt đầu từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp hàng năm, con cháu trong gia đình sẽ đi thăm và quét dọn mồ mả tổ tiên, mang hương, hoa quả đến cúng và mời vong linh tổ tiên về nhà ăn Tết với con cháu. Đây không chỉ là dịp để dọn dẹp, chăm sóc mộ phần mà còn là cơ hội để thể hiện lòng biết ơn đối với các thế hệ đã khuất. Thắp hương, cầu nguyện cho tổ tiên an nghỉ và mong phù hộ cho con cháu một năm mới bình an, thịnh vượng.

Dọn nhà đón Tết

Dọn nhà là một phong tục quan trọng trong dịp Tết, với quan niệm xua đuổi tà ma, đón chào may mắn và tài lộc.

Tết Nguyên Đán không thể thiếu phong tục dọn nhà. Mọi ngóc ngách trong căn nhà đều được lau dọn, xếp đặt ngăn nắp, vứt bỏ những thứ đồ cũ không dùng đến trong năm cũ, sắm sửa những cái mới với ý nghĩa những điều không tốt của năm cũ đều được xóa bỏ, đón chào những cái mới, cái may mắn trong một năm sắp đến. Người Việt tin rằng việc dọn dẹp nhà cửa không chỉ xua đuổi tà ma mà còn mang lại may mắn, tài lộc cho gia đình.

Gói bánh chưng xanh

Bánh chưng là một phần không thể thiếu trong nét đẹp văn hóa của người Việt, hàng năm cứ vào ngày Tết khoảng từ ngày 27, 28, 29 Tết mọi gia đình lại ngồi quây quần bên nhau gói những chiếc bánh chưng để chuẩn bị đón Tết.

Trong những ngày giáp Tết, không khí chuẩn bị bánh chưng trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Cả gia đình quây quần bên nồi bánh, cùng nhau gói những chiếc bánh vuông vức, tượng trưng cho đất. Bánh chưng không chỉ là món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết gia đình, thể hiện lòng tôn kính đối với trời đất. Khi gói bánh chưng chính là lúc nhớ về nguồn cội của mình, mọi người có thêm thời gian quây quần bên nhau, kể chuyện về một năm cũ đã qua và hy vọng về một năm mới vuông vức tràn đầy, bánh chưng càng vuông thì năm mới càng đầy đủ, sung túc, thành công.

Mua cây cảnh, hoa tươi

Mua sắm hoa vào dịp Tết trở thành một phong tục quen thuộc, không chỉ làm đẹp cho ngôi nhà mà còn mang đến không khí vui tươi, phấn khởi trong những ngày đầu năm.

Không khí Tết không thể thiếu sắc màu rực rỡ của những loài hoa đặc trưng. Hoa đào (miền Bắc), hoa mai (miền Nam) và cây quất là những biểu tượng của sự may mắn và thịnh vượng. Theo quan niệm dân gian, việc trưng hoa trong nhà vào dịp Tết có tác dụng xua đuổi tà ma, mang lại sự bình an và hạnh phúc cho các thành viên trong gia đình. Hoa đào, hoa mai, hay những cây cảnh khác không chỉ trang trí mà còn mang ý nghĩa tâm linh, bảo vệ gia đình khỏi những điều không may mắn. Không những thế, mùa xuân là mùa của các loài hoa, là mùa của sự sinh sôi, phát triển. Vì vậy, việc chơi hoa trong ngày Tết còn thể hiện mong muốn một khởi đầu mới tốt đẹp, một năm tràn đầy năng lượng và hy vọng.

Dựng cây nêu

Cây nêu là một phong tục truyền thống không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt.

Tương truyền, hàng năm cứ đến năm mới ma quỷ lại đến phá đám, bởi vậy để xua đuổi tà ma và những điều không may mắn, ở mỗi nơi đều dựng cây nêu để báo hiệu rằng nơi đây đã có chủ, ma quỷ không được tới quấy nhiễu. Vì thế, cây nêu được coi là vật để xua đuổi ma quái, tà thần, và những điều xui xẻo trong năm cũ, đồng thời bảo vệ gia đình khỏi mọi tác động xấu. Cây nêu với các vật phẩm treo trên đó như lá, quả, hoặc đồ vật đặc trưng sẽ giúp giữ cho ngôi nhà luôn được bình an trong suốt năm mới.

Đi chợ Tết

Chợ Tết là một không gian đầy sắc màu và nhộn nhịp, nơi mọi người đi mua sắm những món đồ đặc trưng cho ngày Tết. Từ các loại bánh kẹo, mứt Tết đến hoa quả, thực phẩm, tất cả đều góp phần tạo nên không khí Tết tràn ngập niềm vui. Đi chợ Tết không chỉ là hoạt động mua sắm mà còn là dịp để cảm nhận không khí Xuân và chuẩn bị cho một năm mới đầy hứa hẹn.

Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên mỗi dịp Tết.

Mâm ngũ quả tượng trưng cho sự đầy đủ, sung túc trong cuộc sống. Việc dâng lên mâm ngũ quả trong dịp Tết thể hiện mong muốn có một năm mới tràn đầy niềm vui, tài lộc và hạnh phúc. Quả có hình tròn, đầy đặn như cam, quýt thường tượng trưng cho sự viên mãn, tài lộc; quả chuối có thể biểu thị cho sự chở che, bảo vệ; quả bưởi, lê lại mang ý nghĩa của sự trường thọ. Mâm ngũ quả trong dịp Tết cũng là biểu tượng của một năm mới đầy hứa hẹn, đầy hy vọng về sự thịnh vượng và may mắn. Mâm ngũ quả được bày biện trang trọng trên bàn thờ tổ tiên vào ngày Tết, thể hiện lời chúc gia đình có một năm mới an lành, hạnh phúc và phát đạt.

Đón giao thừa

Giao Thừa là dịp để các thành viên trong gia đình sum vầy bên nhau, cùng nhau chào đón năm mới.

Thời khắc đón Giao Thừa, hay còn gọi là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là một trong những khoảnh khắc quan trọng và thiêng liêng nhất trong Tết Nguyên Đán của người Việt. Đây là thời điểm mà mọi người chờ đón sự khởi đầu của một năm mới, mang theo niềm hy vọng, may mắn, và những ước nguyện tốt đẹp. Các gia đình Việt thường tổ chức lễ cúng Giao Thừa với mâm cúng đầy đủ, cầu xin tổ tiên ban phúc lộc, bảo vệ cho gia đình trong năm mới. Đây cũng là dịp để mọi người thể hiện lòng biết ơn và chào đón năm mới với những hy vọng tươi sáng.

Xông nhà đầu năm

Việc xông đất đầu năm (hay còn gọi là “xông nhà”) là một phong tục lâu đời trong Tết Nguyên Đán của người Việt, với ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc mang lại may mắn và tài lộc cho gia đình trong suốt cả năm. Người “xông đất” thường được chọn là người có vận may, sức khỏe, và phúc lộc dồi dào, vì theo quan niệm dân gian, người xông đất ảnh hưởng trực tiếp đến vận khí của gia đình trong suốt năm đó. Nếu người xông đất mang lại may mắn, gia đình sẽ có một năm thành công và thịnh vượng.

Lì xì đầu năm

Lì xì đầu năm là phong tục không thể thiếu trong Tết Nguyên Đán, đặc biệt là đối với trẻ em.

Lì xì đầu năm là cách để người lớn gửi gắm những lời chúc tốt đẹp, may mắn cho người nhận. Tiền lì xì tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc, và sức khỏe, là lời cầu chúc một năm mới thuận buồm xuôi gió và phát đạt. Ngoài gia đình, trong các mối quan hệ bạn bè, đồng nghiệp hay trong xã hội, việc lì xì cũng là dịp để thể hiện sự gắn bó, hòa thuận và niềm vui chung trong ngày Tết. Những bao lì xì đỏ tượng trưng cho sự tươi mới, niềm vui và sẻ chia.

Đi lễ chùa đầu năm

Đi lễ chùa đầu năm không chỉ là một hoạt động tâm linh, mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa và truyền thống của người Việt.

Đi lễ chùa đầu năm là một phong tục truyền thống của người Việt trong dịp Tết Nguyên Đán, đặc biệt vào những ngày đầu xuân, với mong muốn cầu bình an, may mắn, sức khỏe và tài lộc cho bản thân và gia đình trong năm mới. Đây là một trong những hoạt động tâm linh quan trọng, thể hiện lòng thành kính với các vị Phật, thần linh, tổ tiên, đồng thời cũng là dịp để con người thể hiện sự tôn kính đối với trời đất, cầu nguyện cho một năm mới an lành. Vì vậy, vào đầu năm các ngôi đền, chùa tấp nập người dân đến thắp nhang, xin lộc đầu năm. Đây là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh, thể hiện sự tôn kính đối với Phật, đồng thời mong cầu những điều tốt lành trong năm mới.

Tết Nguyên đán không chỉ là thời gian của niềm vui sum họp mà còn là dịp để người Việt gắn kết với những giá trị văn hóa truyền thống, từ đó giữ gìn và phát huy những nét đẹp tâm linh, gia đình và cộng đồng. Mỗi phong tục, nghi lễ đều chứa đựng một thông điệp đầy ý nghĩa về lòng hiếu thảo, sự tôn trọng tổ tiên và niềm tin vào một năm mới an lành, thịnh vượng.

Phương Đỗ