Những sáng tạo từ bã cà phê của người Việt trẻ

Nhà thiết kế Chloe Uyên Trần và sản phẩm vải da làm từ bã cà phê và vỏ sò

Giày làm từ bã cà phê của 2 du học sinh Việt Nam

Đó là 2 du học sinh Việt Nam tại Helsinki (Phần Lan) là Trần Bảo Khánh (Jesse Tran) và Chu Hoàng Sơn – người sáng lập ra Công ty Rens tại Phần Lan vào năm 2019. Với hy vọng tạo ra một đôi giày thân thiện với môi trường và trung tính carbon đầu tiên trên thế giới, Khánh và Sơn đã tìm kiếm cách tái chế bã cà phê để tạo ra giày thể thao.

“Những đôi giày làm từ bã cà phê tái chế có vẻ mới lạ đối với một số người nhưng chúng tôi tin rằng đây chỉ là bước khởi đầu của một cuộc cách mạng trong công nghệ và sản xuất hàng may mặc”, Chu Hoàng Sơn - nhà đồng sáng lập Công ty Rens nói với tờ The Guardian về ý tưởng độc đáo của công ty.

Theo lời Khánh, khi bắt đầu nghiên cứu, anh và cộng sự nhận ra rằng chỉ có 5% chất thải từ cà phê trên thế giới thực sự được tái chế. Chất thải cà phê là chất thải sinh học nhưng lại tạo ra khí metan gây ra hiện tượng hiệu ứng nhà kính gấp 32 lần so với CO2.

Với ý tưởng làm giày từ bã cà phê, trước hết, Rens thu mua chất thải cà phê từ các chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn ở trong khu vực và các chai nhựa đã qua sử dụng. Chất thải cà phê sau đó được xử lý rồi trộn với hạt nhựa tái chế theo một tỷ lệ nhất định để tạo ra một loại chỉ polyester tạo nên phần da chính của giày. Trung bình để làm một đôi giày Rens, cần 300g bã cà phê và 6 chai nhựa. Quá trình nghiên cứu này được thực hiện từ năm 2017, kéo dài 18 tháng. Năm 2019, startup này cho ra mắt mẫu giày “trung hòa carbon” đầu tiên và tiến hành gọi vốn cộng đồng trên trang Kickstarter.

Đôi bạn Trần Bảo Khánh và Chu Hoàng Sơn với sản phẩm giầy làm từ bã cà phê.

Chỉ trong vòng 24 giờ, công ty khởi nghiệp Rens đã đạt được mục tiêu là huy động được 550.000 USD từ hơn 5.000 người ủng hộ. Chiến dịch gọi vốn thứ hai được thực hiện vào tháng 8/2021 và huy động thêm 350.000 USD, để sản xuất ra mẫu thứ hai, với tên gọi Nomad. Theo thông báo của Rens, công ty đã sử dụng nhựa polyester tái chế để tạo ra lớp màng giúp giày chống thấm nước. Nhờ đó, nó có khả năng chống nước và khử mùi, kháng khuẩn, chống trơn trượt, nhanh khô, bền và có 9 màu sắc khác nhau. Dây giày cũng được làm từ polyester tái chế.

Theo hãng tin Bloomberg, chiến dịch gọi vốn cộng đồng cho thời trang bền vững của Rens là chiến dịch thành công nhất ở Bắc Âu, được tài trợ nhiều nhất từ trước đến nay ở Phần Lan trên trang Kickstarter. Cho đến nay, Rens đã bán được 40.000 đôi giày trên toàn thế giới (chủ yếu qua các kênh bán hàng trên mạng), tái chế hơn 250.000 chai nhựa và chất thải từ hơn 750.000 tách cà phê.

Khi nói về ý tưởng thời trang bền vững của mình, Chu Hoàng Sơn cho biết: “Ngày nay, trên thị trường, các sản phẩm bền vững, bảo vệ môi trường ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy một vấn đề đó là các sản phẩm này không thực sự hướng tới giới trẻ. Chúng tôi cũng không thích thông điệp và cách tiếp cận khách hàng của các sản phẩm đó. Chúng tôi muốn trở thành một thương hiệu qua các sản phẩm bền vững, nhưng chúng phải tuyệt vời, có những công dụng thực sự hữu ích và mọi người có thể thực sự sử dụng”.

Cùng với định hướng thị trường nhắm vào giới trẻ, hai nhà sáng lập của Rens hiện có tham vọng thương mại toàn cầu cho sản phẩm của mình. Tạp chí thời trang Drapers của Anh cho biết, Rens hiện có khoảng 20 nhân viên và giao hàng trên khắp thế giới. Công ty cũng đang đàm phán với các nhà bán lẻ ở Anh và Mỹ để cung cấp giày tại cửa hàng và trên các trang bán hàng trực tuyến tại hai nước này. Theo AP, đi kèm với sự bền vững là cái giá khá cao. Hiện tại, một đôi giày của Rens có giá khoảng hơn 100 USD.

9X gốc Việt chế tạo vải từ bã cà phê và vỏ sò

Nhà sáng chế trẻ gốc Việt, Chloe Uyên Trần (29 tuổi, sinh sống tại New York, Hoa Kỳ) đã tìm ra phương pháp tái sử dụng phụ phẩm vỏ tôm kết hợp bã cafe thành chất liệu thay thế cho da thuộc.

Uyên Trần sinh ra tại Đà Nẵng, sống và làm việc ở Mỹ được 10 năm. Cô tốt nghiệp thạc sĩ ngành thiết kế thời trang tại Parsons The New School of Design, trường đại học chuyên về nghệ thuật và thiết kế lớn nhất tại New York, Mỹ.

Ý tưởng về vật liệu TômTex nhen nhóm từ chính những điều thân thuộc khiến Uyên nhớ về quê nhà. "Tôi lớn lên trong những bộ quần áo second-hand, đồ cũ bỏ đi từ các nước phương Tây", cô kể. Tình trạng ô nhiễm tại những bãi tập trung phế thải sản phẩm may mặc làm từ polyester và vải tổng hợp cùng quá trình làm việc với các loại da thật, da nhân tạo khiến Uyên trăn trở. "Loại vật liệu này sẽ không bị phân hủy trong vòng 500 năm khi bị đào thải ra ngoài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường", cô nói.

Mong muốn tìm ra một loại vật liệu thân thiện với môi trường, cô quyết định theo học thạc sĩ vật liệu sinh học tại trường Đại học thiết kế Parsons. Mất một năm mày mò, phiên bản đầu tiên của vật liệu TômTex ra đời.

Nhà thiết kế người Việt tại New York cho biết, chất liệu sinh học TômTex đến từ hai nguồn chính là chitin, được dẫn xuất từ vỏ hải sản và sợi nấm. Đầu tiên họ chiết xuất chitosan sau đó kết hợp với chất kết dính sinh học, đem trộn cùng chất màu tự nhiên như cafe. Hỗn hợp này đổ vào khuôn, phơi khô ở nhiệt độ phòng trong khoảng 2-3 ngày là có thể sử dụng. Quá trình này không cần nhiệt bởi thế tiết kiệm năng lượng và giảm lượng khí thải carbon.

Uyên Trần với sản phẩm vải chế biến từ vỏ hải sản.

Hợp chất được tạo ra có thể tùy chỉnh để giống với da, cao su hay nhựa bằng cách điều chỉnh tỷ lệ và cách sản xuất.

Điểm đặc biệt của TômTex là tạo nên từ 100% thành phần có nguồn gốc sinh học mà không phải qua quá trình thuộc da. Quá trình này để xử lý da của động vật, làm vật liệu bền hơn và khó bị phân hủy hơn, tuy nhiên gây suy thoái môi trường do sử dụng những hóa chất độc hại. Vật liệu được dùng để làm quần áo, giày dép, túi xách, phụ kiện, đồ nội thất, dụng cụ và thiết bị thể thao. Khi hết tuổi thọ, sản phẩm có thể được tái chế hoặc tự phân hủy trong môi trường tự nhiên.

Uyên cho biết, việc tìm ra vật liệu không chỉ đến từ khát vọng thành công còn đến từ trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mình tạo nên. Cô muốn đề cao giá trị con người và đặt trách nhiệm bảo vệ môi trường lên hàng đầu. Loại vải do cô tạo ra nhận các giải thưởng trong làng thời trang thế giới như LVMH Innovation Award (giải thưởng ủng hộ các sáng kiến và ý tưởng đổi mới), quán quân CFDA K11 Innovation dành cho tư duy thiết kế sáng tạo trong các hệ thống thời trang bền vững từ hiệp hội Thời trang Mỹ (CFDA)...

TômTex đang ở giai đoạn nghiên cứu và phát triển, nhận đầu tư 1,7 triệu USD với trị giá công ty 10 triệu USD. Uyên Trần cũng mong muốn góp phần phát triển cho nền công nghiệp nước nhà trong tương lai.

Bảo Quỳnh (t/h)