Những trận động đất tồi tệ nhất trong lịch sử

Ngôi làng Besnia ở Syria bị tàn phá bởi trận động đất. (Ảnh: AFP)

Trận động đất ngày 22 tháng 5 năm 1960 xảy ra ở thị trấn Valdivia ở miền Nam Chile là trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận. Trận động đất được cho rằng mạnh tới 9,5 độ richte trên thang cường độ mô men (MMS). Hai mảng kiến tạo địa chất dịch chuyển hơn 30 mét, giải phóng khối năng lượng khổng lồ dưới dạng sóng địa chấn. Toàn bộ thành phố đã biến thành đống đổ nát chỉ trong 10 phút. Khoảng 6.000 người thiệt mạng và sóng thần khiến 130 người ở Nhật Bản và hơn 60 người ở Hawaii thiệt mạng.

Trận động đất ở Valdivia là trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận. (Ảnh: AP)

Trong khi Mỹ chỉ bị ảnh hưởng nhẹ bởi trận động đất ở Chile, 4 năm sau vào Thứ Sáu Tuần Thánh, nước này đã trở thành tâm chấn của trận động đất mạnh thứ hai từng được ghi nhận. Trận động đất lớn ở Alaska có cường độ 9,2 độ richter kéo dài khoảng 4 phút và phá hủy phần lớn cơ sở hạ tầng ở miền Nam và miền Trung Alaska.

Thủ đô Anchorage của Alaska chịu thiệt hại nặng nề, toàn bộ con đường bị phá hủy. Sóng thần sau trận động đất ảnh hưởng đến hàng loạt thị trấn ven biển, khiến 139 người chết đuối trong trận lũ lụt sau đó. Tuy nhiên, nhiều mạng sống đã được cứu do hôm đó là Thứ Sáu Tuần Thánh nên nhiều cơ sở kinh doanh đã đóng cửa và không có trẻ em nào trong các trường học bị sập.

Phần lớn cơ sở hạ tầng ở Alaska bị hư hại do trận động đất ngày Thứ Sáu Tuần Thánh năm 1964. (Ảnh: US Army)

Sóng thần thường xảy ra sau khi trái đất rung chuyển ở phía dưới hoặc gần biển. Chúng có thể gây tử vong ở xa tâm chấn của trận động đất. Không ai chết trực tiếp trong trận động đất mạnh 9,1 độ richter ở Ấn Độ Dương, còn được gọi là trận động đất Sumatra-Andaman năm 2004, nhưng trận sóng thần do nó gây ra, với thủy triều cao tới 30 mét, đã giết chết hơn 240.000 người của 14 quốc gia ở Nam và Đông Nam Á. Do đó, đây là một trong những trận động đất nguy hiểm nhất trong lịch sử được ghi lại.

Trận sóng thần do động đất gây ra năm 2004 là một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử. (Ảnh: AP)

Năm 2011, một trận động đất dưới đáy biển ở vùng Tohoku của Nhật Bản đã tạo nên một cơn sóng thần, gây ra thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất kể từ vụ tai nạn Chernobyl năm 1986. Với cường độ 9,1 trên thang độ lớn mô men, trận động đất đã gây ra những đợt sóng thần cực mạnh làm ngập lụt một khu vực trên lãnh thổ Nhật Bản. Bờ biển Thái Bình Dương rộng hơn 500 kilômét vuông (193 dặm vuông).

Khoảng 22.000 người thiệt mạng và khoảng 400.000 tòa nhà bị sập hoặc bị phá hủy hoàn toàn. Một cơn sóng cao 14 mét ập vào nhà máy điện hạt nhân ở Fukushima, gây tan chảy ba lò phản ứng và phóng xạ khiến nhiều quốc gia phải xem xét lại sự an toàn với điện hạt nhân.

Năm 2011, một trận động đất và sóng thần đã tàn phá nhiều vùng phía Đông bắc Nhật Bản. (Ảnh: DPA)

Vào ngày 23 tháng 1 năm 1556, một trận động đất xảy ra ở tỉnh Thiểm Tây, miền Trung Trung Quốc. Nó được các sử gia thời đó mô tả như sau: “Nhiều tai họa đã xảy ra, núi sông đổi chỗ, đường sá bị phá hủy. Có nơi, mặt đất bỗng nâng lên hình thành những ngọn đồi mới, hoặc bị chìm xuống đột ngột và trở thành những thung lũng mới. Ở những khu vực khác, một dòng nước lập tức trào ra, hoặc mặt đất vỡ toác, những rãnh nước mới xuất hiện, túp lều, nhà quan, đền thờ và tường thành đột nhiên sụp đổ”.

Khoảng 830.000 người được cho là đã thiệt mạng trong trận động đất, ước tính có cường độ 8,25. Đây là trận động đất gây chết người nhiều nhất được ghi nhận trong lịch sử.

Có lẽ trận động đất gây chết người thứ hai trong lịch sử được ghi lại và tồi tệ nhất trong 100 năm qua cũng xảy ra ở Trung Quốc. Vào lúc 3:42 giờ địa phương ngày 28 tháng 7 năm 1976, một trận động đất mạnh 7,1 độ richter gần như đã phá hủy thành phố Đường Sơn, nơi ngày nay có dân số hơn 7 triệu người.

Tâm chấn cách Đường Sơn 20km về phía Tây Nam nhưng người dân cách Bắc Kinh 140km vẫn cảm nhận được dư chấn. Sau trận động đất, hơn 5 triệu ngôi nhà không thể ở được và hàng trăm nghìn người đã thiệt mạng. Mặc dù chính quyền đưa ra con số chính thức là 242.000 trường hợp tử vong, nhưng số người chết thực sự ước tính là 650.000.

Một trong những trận động đất tồi tệ nhất xảy ra ở Đông Á vào những năm 1920 cũng diễn ra ở Trung Quốc, trận động đất Hải Nguyên có cường độ 7,8 độ richter vào ngày 16 tháng 12 năm 1920. Lở đất và nứt đất đã chôn vùi các ngôi làng và khiến các dòng sông thay đổi dòng chảy. Khoảng 200.000 người đã thiệt mạng.

Phần lớn thành phố Đường Sơn nằm trong đống đổ nát sau trận động đất năm 1976. (Ảnh: Tân Hoa Xã)

Năm 2010, một trận động đất tấn công Haiti vào lúc 16:53 giờ địa phương ngày 12 tháng 1 với cường độ 7 độ richter. Đây không phải là trận động đất mạnh nhất trong thế kỷ qua, nhưng là một trong những trận động đất tồi tệ nhất về sức tàn phá khi mà Haiti, quốc gia nghèo nhất ở Tây bán cầu, lại không có sự chuẩn bị tốt cho một thảm họa thiên nhiên. Ở một số vùng, 90% nhà cửa bị phá hủy. Hiện vẫn chưa có con số thương vong chính xác nhưng các tổ chức quốc tế ước tính số nạn nhân nằm trong khoảng từ 200.000 đến 500.000.

Là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, Haiti vẫn chưa phục hồi sau sự tàn phá do trận động đất năm 2010 gây ra. (Ảnh: AFP)

Ngày nay, cũng như trường hợp ở Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, các tổ chức cứu trợ quốc tế nhanh chóng được huy động khi động đất xảy ra. Cộng đồng quốc tế chung tay góp sức nhằm giảm thiểu thiệt hại, nhưng bất chấp những nỗ lực của con người, động đất vẫn là một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất.

Hà Mai