Niềm đam mê nghiên cứu khoa học ở Trường PTDT bán trú THCS Ngam La
BHG - 3 năm liên tiếp có 3 đề tài đoạt 1 giải Nhất và 3 giải Ba trong Cuộc thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh và Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng cấp tỉnh. Đó không chỉ là thành tích mà còn là niềm đam mê của thầy và trò Trường PTDT bán trú THCS Ngam La (Yên Minh).
Thầy và trò Trường PTDT bán trú THCS Ngam La tại Lễ trao giải Cuộc thi sáng tạo khoa học, kỹ thuật trong học sinh năm 2021.
Ngam La là xã đặc biệt khó khăn của huyện Yên Minh, với hầu hết bà con là người dân tộc thiểu số như Dao, Mông... Điều kiện phát triển KT-XH gặp nhiều trở ngại, trình độ dân trí chưa cao, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo chiếm phần lớn; điều kiện phục vụ nghiên cứu, ứng dụng khoa học trong cuộc sống nói chung và khoa học dành cho lứa tuổi thanh, thiếu niên rất hạn chế… Nhưng điều đó lại là động lực thôi thúc học sinh nơi đây đưa ra các ý tưởng và nỗ lực sáng tạo, thiết kế các sản phẩm KHKT phục vụ đời sống ngày một tốt hơn.
Thầy giáo Mai Văn Trường, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Đến nay, trường có 4 đề tài đã đi dự thi cấp tỉnh, trong đó có 3 đề tài đoạt giải. Những đề tài, thiết bị các em học sinh trong trường nghiên cứu, triển khai, dự thi đều xuất phát từ ý tưởng đến từ đời sống, sinh hoạt thường ngày của các em và người dân trên địa bàn xã như: Hệ thống báo lũ tự động; hệ thống cảnh báo nguy hiểm của cầu treo dân sinh; thiết bị hỗ trợ thở cho người bị suy hô hấp…
Học sinh lắp ráp thiết bị hỗ trợ thở.
Nhận thấy trên địa bàn xã và các địa phương lân cận có nhiều cầu treo qua suối được xây dựng, sử dụng đã lâu có tải trọng không cao và dần xuống cấp, các ngày chợ phiên lưu lượng phương tiện và người đi lại nhiều nhưng không có cảnh báo tải trọng, hay hướng dẫn xin đường khi chở hàng cồng kềnh cho người qua cầu; điều này tiềm ẩn nguy cơ quá tải trọng, gây nguy hiểm cho người và phương tiện cũng như cản trở giao thông. Đặc biệt, nhiều năm trước xảy ra vụ việc đứt cáp cầu treo ở tỉnh Lai Châu gây thiệt hại lớn về người. Vì vậy, năm 2019, em Tẩn A Minh và Lý A Dương, khi đó là học sinh lớp 9 của trường đã nảy ra ý tưởng nghiên cứu, thiết kế “Hệ thống cảnh báo nguy hiểm của cầu treo dân sinh”. Đề tài này đã đoạt giải Nhất Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật dành cho học sinh THCS và THPT cấp tỉnh năm học 2019-2020 và giải Ba Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng cấp tỉnh năm 2020.
Cũng xuất phát từ thực tiễn tại địa phương, do địa hình xã Ngam La chia cắt, có nhiều khe suối nên đến mùa mưa hay xảy ra lũ ống, sạt lở khiến đường giao thông bị chia cắt, học sinh không thể đến trường và gây thiệt hại, ảnh hưởng cho cuộc sống. Cùng với đó, những năm qua, lũ lụt xảy ra ở nhiều nơi gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Từ đó, em Lý Thị Thu Trang và Cháng Thị Minh, học sinh lớp 9, đã nảy ra ý tưởng và quyết tâm thiết kế một hệ thống cảnh báo lũ nhằm giúp người dân kịp thời sơ tán, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản khi lũ về.
Học sinh nghiên cứu mô hình Hệ thống báo lũ tự động.
Trang và Minh chia sẻ: Chúng em mong muốn ý tưởng thiết kế hệ thống cảnh báo lũ sẽ giúp người dân thoát khỏi nguy hiểm khi lũ về đột ngột, nhất là vào đêm hay sáng sớm. Hệ thống báo lũ của chúng em được thiết kế hoàn toàn tự động trên nguyên tắc khi nước lũ đổ về đột ngột với lượng lớn sẽ khiến phao của hệ thống báo lũ dâng lên, khi đến ngưỡng sẽ chạm vào nút gọi khẩn cấp trên điện thoại được gắn vào phao, điện thoại sẽ tự động gọi vào một số cố định đã được cài sẵn và nhắn tin đến 5 số điện thoại khác để cảnh báo. Hệ thống được lắp một pin năng lượng mặt trời nhằm duy trì hoạt động của điện thoại và toàn hệ thống 24/24h. Đề tài này của chúng em đoạt giải Ba Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng năm 2021.
Với điều kiện sinh sống ở vùng cao, khí hậu lạnh và các loại vi khuẩn, virus gây ra các bệnh liên quan đến đường hô hấp ngày càng phát triển, minh chứng như đại dịch Covid – 19 đã và đang diễn ra. Mong muốn từ các vật tư y tế đơn giản và dụng cụ có sẵn để thiết kế một thiết bị y tế với chi phí rẻ có thể giúp các bệnh nhân bị suy hô hấp, sức khỏe yếu không thể tự thở được hoặc các bệnh nhân bị Covid -19 thể nhẹ được hỗ trợ thở tại gia đình, hay trong lúc cấp cứu mà xe cứu thương chưa tới kịp. Em Lý Thị Thu Trang (lớp 9) và Lý A Thắng (lớp 8) đã có ý tưởng thiết kế “Thiết bị hỗ trợ thở cho người bị suy hô hấp”. Thiết bị này đã được hoàn thành với hệ thống hoạt động đơn giản nhưng tự động và có nhiều chức năng hiệu quả với người bị suy hô hấp; thiết bị có thể hỗ trợ thở bằng không khí tự nhiên và kết nối với bình ô xy y tế khi cần thiết. Đề tài này cũng đoạt giải Ba Cuộc thi sáng tạo KHKT dành cho học sinh năm 2021.
Chứng nhận đoạt giải Nhất của mô hình Hệ thống cảnh báo nguy hiểm cầu treo dân sinh.
Khó có thể tìm thấy ở đâu trên địa bàn tỉnh niềm đam mê sáng tạo KHKT như học sinh ở Ngam La. Nhưng ít ai biết rằng, niềm đam mê đó được nuôi dưỡng, khuyến khích, tiếp lửa bởi thầy Nguyễn Văn Thỏa, một giáo viên dạy môn Anh Văn nhưng cũng rất yêu thích, đam mê nghiên cứu KHKT. Các đề tài nghiên cứu, dự thi của học sinh trong trường đều do thầy Thỏa hỗ trợ, hướng dẫn ngay từ khi hình thành ý tưởng đến thiết kế mô hình.
Thầy Thỏa chia sẻ: Đối với học sinh ở những vùng đặc biệt khó khăn như Ngam La, sự tiếp cận các kiến thức mới còn hạn chế và ít có các hoạt động ngoại khóa giúp các em mạnh dạn sáng tạo, vừa nâng cao kỹ năng và kiến thức cho các em. Khi tham gia sáng tạo các em sẽ được tìm hiểu những kiến thức mới trong nhiều lĩnh vực; việc đưa ra các ý tưởng và triển khai ý tưởng giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp và mạnh dạn sáng tạo. Vì vậy, tôi luôn mong muốn các em đưa ra thật nhiều ý tưởng mới và hỗ trợ các em biến các ý tưởng đó thành hiện thực, giúp các em học tập ngày càng tốt hơn, luôn háo hức, vui thú khi đến trường và tự tin trong cuộc sống.
Sáng tạo KHKT trong giới trẻ luôn được các cấp, ngành của tỉnh quan tâm, đặc biệt trong quá trình chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào đời sống ngày càng cao như hiện nay. Minh chứng bằng nhiều cuộc thi, hội thi sáng tạo KHKT đã và đang được triển khai. Tuy nhiên, theo thầy và trò Trường PTDT bán trú THCS Ngam La, để khuyến khích học sinh, thanh, thiếu niên đam mê, sáng tạo thì những ý tưởng, đề tài khi đã được công nhận, đoạt giải cần được quan tâm đầu tư nghiên cứu sâu hơn và ứng dụng trong thực tiễn rộng hơn.
