Ninh Thuận triển khai Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu

Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến những tác động ngày càng khốc liệt của biến đổi khí hậu (BĐKH), thách thức lớn nhất mà nhân loại đang phải đối mặt không chỉ nằm ở sự biến đổi của môi trường tự nhiên mà còn lan rộng đến các khía cạnh kinh tế, chính trị, ngoại giao và an ninh toàn cầu. BĐKH đã trở thành một xu thế không thể đảo ngược, làm thay đổi mọi mặt của đời sống và tác động sâu sắc đến tương lai của nhiều quốc gia, trong đó Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Với vị trí địa lý đặc thù, Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, dễ bị tổn thương trước các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ, hạn hán và nước biển dâng. BĐKH không chỉ gây ra thiệt hại về kinh tế mà còn đe dọa trực tiếp đến các mục tiêu phát triển bền vững, xóa đói giảm nghèo và các mục tiêu thiên niên kỷ của đất nước. Tình trạng nước biển dâng, xâm nhập mặn và hạn hán kéo dài đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, nguồn nước sinh hoạt và cuộc sống của hàng triệu người dân tại các vùng ven biển và khu vực đồng bằng.

Tỉnh Ninh Thuận là một ví dụ điển hình của những địa phương chịu tác động rõ rệt từ BĐKH.

Trong đó, tỉnh Ninh Thuận là một ví dụ điển hình của những địa phương chịu tác động rõ rệt từ BĐKH. Đặc thù về vị trí địa lý, nằm trong khu vực khô hạn nhất cả nước, cùng với địa hình đặc biệt đã khiến Ninh Thuận thường xuyên hứng chịu các đợt hạn hán và thiếu nước kéo dài. Qua các số liệu quan trắc thực tế, trong 30 năm qua, tốc độ BĐKH tại Ninh Thuận diễn ra nhanh chóng và phức tạp tạo ra nhiều thách thức trong công tác quản lý và ứng phó với thiên tai.

Trước tình hình đó, UBND tỉnh Ninh Thuận đã xây dựng và ban hành “Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050” với mục tiêu tăng cường năng lực ứng phó, giảm thiểu thiệt hại và thúc đẩy phát triển bền vững. Chương trình này đặt ra những nhiệm vụ cụ thể nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng chống chịu trước các tác động tiêu cực của BĐKH. Đây không chỉ là trách nhiệm của các cấp chính quyền mà còn đòi hỏi sự tham gia tích cực từ cộng đồng, các doanh nghiệp và người dân.

Quan điểm của Chương trình là thích ứng với BĐKH và phòng chống thiên tai phải được xem là một trong những yếu tố quan trọng trong các quyết định phát triển của tỉnh. Các biện pháp thích ứng phải được thực hiện có trọng tâm, trọng điểm và gắn liền với việc phát triển bền vững. Đặc biệt, cần tận dụng các cơ hội do BĐKH mang lại để chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển nền kinh tế xanh, thân thiện với môi trường, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Quan điểm của Chương trình là thích ứng với BĐKH và phòng chống thiên tai phải được xem là một trong những yếu tố quan trọng.

Chương trình cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc lồng ghép các nội dung liên quan đến BĐKH vào hệ thống chính sách, chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Việc này đảm bảo rằng các kế hoạch ứng phó với BĐKH không chỉ mang lại lợi ích về mặt kinh tế mà còn đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường và duy trì nguồn tài nguyên thiên nhiên. Sự đồng thuận và phối hợp giữa các bên liên quan là chìa khóa để thực hiện hiệu quả các biện pháp thích ứng, từ đó xây dựng một cộng đồng vững mạnh có khả năng đối phó với các rủi ro thiên tai ngày càng phức tạp.

Ninh Thuận cũng đã đặt ra các mục tiêu cụ thể trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về BĐKH. Đến năm 2030, chương trình hướng tới 100% cán bộ, công chức, viên chức, doanh nghiệp và người dân sẽ được trang bị kiến thức cơ bản về BĐKH và cách phòng tránh thiên tai. Các trường học, cơ sở đào tạo cũng sẽ phổ biến kiến thức về BĐKH để giáo dục thế hệ trẻ có ý thức bảo vệ môi trường và chuẩn bị sẵn sàng cho các thách thức trong tương lai.

Để đảm bảo hiệu quả ứng phó, UBND tỉnh Ninh Thuận đã xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế, thu hút đầu tư vào các dự án liên quan đến BĐKH. Bên cạnh đó, tỉnh cũng tập trung vào việc phát triển hệ thống quan trắc, giám sát khí tượng thủy văn hiện đại nhằm nâng cao khả năng dự báo và ứng phó kịp thời với các hiện tượng thời tiết cực đoan. Hệ thống quan trắc này sẽ được kết nối trực tiếp với các cơ quan quản lý giúp giám sát chặt chẽ và giảm thiểu tối đa các rủi ro.

UBND tỉnh Ninh Thuận đã xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế, thu hút đầu tư vào các dự án liên quan đến BĐKH.

Một trong những nội dung quan trọng của chương trình là việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, bảo vệ đa dạng sinh học và giảm phát thải khí nhà kính. Ninh Thuận đã hoàn thành công tác khoanh định vùng cấm khai thác nước ngầm, đồng thời yêu cầu 100% các công trình khai thác, xả nước thải phải có hệ thống quan trắc, giám sát tự động.

Phát triển hệ thống quan trắc và giám sát khí tượng thủy văn là một trong những ưu tiên hàng đầu nhằm đảm bảo sự chính xác và kịp thời trong việc dự báo và ứng phó với các hiện tượng thời tiết cực đoan. Từng bước hiện đại hóa mạng lưới quan trắc, giám sát tự động, trực tuyến, đảm bảo 100% hệ thống chuyên dùng do tỉnh đầu tư được lắp đặt thiết bị cảnh báo và giám sát khí tượng thủy văn.

Đối với việc giảm phát thải khí nhà kính, các cơ sở phát thải từ 2.000 tấn CO2 tương đương trở lên phải xây dựng kế hoạch và thực hiện giảm thiểu khí thải hằng năm. Tất cả các cơ sở thuộc danh mục kiểm kê khí nhà kính do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định kiểm kê và giảm phát thải theo kế hoạch đề ra.

Song song với đó, tỉnh cũng chú trọng vào việc nâng cao hiệu quả của các công trình giảm nhẹ rủi ro thiên tai và thích ứng với BĐKH. Phấn đấu hoàn thành 100% các dự án ưu tiên và đặt mục tiêu xây dựng ít nhất một trường học hoặc một xã/phường đạt tiêu chuẩn an toàn trong phòng chống thiên tai.

Về an sinh xã hội và bình đẳng giới, tỉnh đang nỗ lực triển khai ít nhất một mô hình sinh kế bền vững, thích ứng với BĐKH dựa vào hệ sinh thái và cộng đồng. Mô hình này sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và đảm bảo phát triển bền vững tại địa phương.

Nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ cũng là một phần quan trọng trong chiến lược thích ứng với BĐKH và giảm thiểu rủi ro thiên tai. Mỗi năm, tỉnh sẽ triển khai từ 1 đến 2 đề tài nghiên cứu khoa học về thích ứng và phòng chống thiên tai, đồng thời đẩy mạnh việc chuyển giao công nghệ tiên tiến cho các địa phương.

Cuối cùng, chỉ tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cùng chỉ tiêu giảm phát thải và hấp thụ khí nhà kính sẽ được tích hợp vào nhóm chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của tỉnh, nhằm đảm bảo rằng các mục tiêu phát triển bền vững được gắn kết chặt chẽ với việc bảo vệ môi trường.

Tỉnh cũng đặc biệt chú trọng đến việc bảo đảm an sinh xã hội và thúc đẩy bình đẳng giới trong quá trình thích ứng với BĐKH.

Trong giai đoạn 2021 - 2030, Ninh Thuận đã đề xuất thực hiện 103 nhiệm vụ, dự án thuộc 9 nhóm lĩnh vực với tổng kinh phí dự kiến lên tới hơn 29.555 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025 trên 12.469 tỷ đồng, giai đoạn 2026 - 2030 trên 17.085 tỷ đồng. Những dự án này sẽ tập trung vào việc nâng cao năng lực chống chịu của cơ sở hạ tầng, cải thiện quản lý tài nguyên nước, phát triển nông nghiệp bền vững và tăng cường giáo dục về BĐKH. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các dự án được thực hiện hiệu quả, góp phần xây dựng một Ninh Thuận vững mạnh, thích ứng tốt hơn với BĐKH.

Chia sẻ về vấn đề thích ứng với BĐKH, GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Trưởng Ban Khoa học của Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam cho biết: “Thích ứng với BĐKH là cách chúng ta giảm thiểu tác động khi sự cố do BĐKH gây nên (có vẻ bị động) còn khi chúng ta biết nguyên nhân diễn ra BĐKH và tìm cách ngăn chặn thì người sẽ chủ động giảm, không để sự cố xảy ra và giảm hoặc tránh được hậu quả của BĐKH. Ở quy mô quốc gia, công tác dự báo sự cố do BĐKH tạo ra, chuẩn bị các điều kiện, nguồn lực để ứng phó và làm giảm tác hại khi sự cố xảy ra. Ví dụ ở Việt Nam, đã có Luật Phòng, chống thiên tai năm 2013 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2020), có hẵn cơ quan chuyên trách, đó là Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, bao gồm các cơ quan dự báo, các lực lượng ứng trực (quân đội, công an, thanh niên, cơ quan cứu hộ, …), các nguồn lực kinh tế (lương thực, thuốc men, đồ dùng sinh hoạt,…), các thiết bị chuyên dùng (tàu, thuyền, máy bay, ô tô,…) nên cũng đã giảm thiểu được nhiều thiệt hại khi sự cố xảy ra”.

Bích Hạnh