Nỗ lực cho mục tiêu nâng hạng: Lên lộ trình triển khai CCP vào quý I/2027

Với mục tiêu triển khai hệ thống thanh toán bù trừ chứng khoán cơ sở theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở vào quý I/2027, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa công bố kế hoạch triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm cho thị trường chứng khoán cơ sở.

Trong đó, ba nhiệm vụ lớn sẽ được tập trung thời gian tới gồm: hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn bị thành lập công ty con của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) chuyên thực hiện chức năng CCP và chuẩn bị triển khai cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở.

Đối với việc hoàn thiện khung pháp lý, theo lộ trình, trong giai đoạn quý I-II/2026, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ phối hợp với VSDC dự kiến ban hành Thông tư thay thế Thông tư số 119/2020/TT-BTC ngày 31/12/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, hướng dẫn hoạt động đăng ký, lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán.

Ngay từ bây giờ, từ quý III/2025 đến quý IV/2026, Cục Quản lý Kế toán và Kiểm toán sẽ phối hợp cùng Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và VSDC dự kiến ban hành Thông tư thay thế Thông tư số 89/2019/TT-BTC ngày 26/12/2019 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, hướng dẫn kế toán áp dụng đối với VSDC để hướng dẫn hạch toán kế toán cho các nghiệp vụ phát sinh khi triển khai cơ chế CCP.

Đối với việc thành lập công ty con của VSDC, ngay trong nửa cuối năm 2025, hai công việc sẽ được tập trung thực hiện gồm phê duyệt Đề án thành lập Công ty TNHH MTV Bù trừ Chứng khoán Việt Nam và phương án đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho VSDC, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Từ quý IV/2025 đến quý I/2026, việc ban hành Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định số 26/2022/QĐ-TTg ngày 16/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thành lập, tổ chức và hoạt động của VSDC, cùng với Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1275/QĐ-BTC ngày 14/6/2023 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về Điều lệ tổ chức và hoạt động của VSDC, dự kiến được thực hiện.

Đến cuối quý I/2026, VSDC dự kiến ban hành Quyết định thành lập Công ty TNHH MTV Bù trừ Chứng khoán Việt Nam, đồng thời ban hành Điều lệ, quy chế tài chính, quy chế nội bộ và các quy chế nghiệp vụ của công ty.

Trong năm 2026, VSDC và các thành viên thị trường sẽ tiến hành các bước chuẩn bị triển khai cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở, với mục tiêu muộn nhất là đến quý I/2027 sẽ chính thức đưa vào vận hành. Các công việc cần triển khai gồm: cấp giấy chứng nhận thành viên bù trừ, đào tạo, tập huấn và kiểm thử hệ thống với các thành viên, đồng thời rà soát và chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật để đảm bảo sẵn sàng cho triển khai cơ chế CCP.

Việc triển khai cơ chế CCP được kỳ vọng sẽ là bước tiến quan trọng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiến gần hơn tới các tiêu chí nâng hạng của các tổ chức xếp hạng quốc tế. Tại hội thảo “Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán” tổ chức sáng 17/7, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải cho biết, Việt Nam đã đáp ứng hầu hết các tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell. Tuy nhiên, việc được chính thức nâng hạng hay không còn phụ thuộc lớn vào đánh giá và trải nghiệm thực tế của nhà đầu tư nước ngoài.

Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thường xuyên duy trì cơ chế trao đổi với nhà đầu tư nước ngoài. Ông Hải cho biết, nhà đầu tư ngoại có đánh giá tích cực với các cải cách. Chẳng hạn, việc áp dụng cơ chế NPF (Non-Prefunding) cho nhà đầu tư nước ngoài đã giúp tăng đáng kể số lượng giao dịch, với hàng trăm nghìn giao dịch không cần ký quỹ. Trong đó, các giao dịch theo cơ chế NPF chiếm hơn 50% lệnh mua của khối ngoại hiện nay.

Đối với cơ chế xử lý giao dịch thất bại, trong số hàng trăm nghìn giao dịch NPF đã thực hiện, chỉ có một vài giao dịch thất bại và đều đã được xử lý ổn thỏa. Do đó, theo đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, kỳ vọng về việc được nâng hạng thị trường là hoàn toàn có cơ sở.

Thanh Thủy