Nợ tiềm ẩn của Trung Quốc: Bắc Kinh đang làm gì để hạn chế rủi ro tài chính?

Các chính quyền địa phương ở Trung Quốc đang chạy đua để làm sạch các khoản vay ngoại bảng vì cắt giảm nợ hiện là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự chính trị của Bắc Kinh.

Trung Quốc đang cố gắng giảm nợ của chính quyền địa phương.

Cuối tháng trước, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc cho biết họ sẽ cho phép Quý Châu, một trong những tỉnh nghèo nhất và mắc nợ nhiều nhất của Trung Quốc, trì hoãn việc trả nợ tín dụng và tiến hành tái cơ cấu, nhấn mạnh trọng tâm của chính phủ trong việc quản lý nợ mặc dù nền kinh tế đang chậm lại.

Trong những năm gần đây, chính quyền trung ương đã tăng cường giám sát các phương tiện tài trợ của chính quyền địa phương (LGFV), vốn được tạo ra nhằm hạn chế các khoản vay của chính quyền địa phương và đã gia tăng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Các nền tảng này, về bản chất không rõ ràng, thường được sử dụng để huy động vốn cho chi tiêu cơ sở hạ tầng mà không tạo ra lợi nhuận ngay lập tức, dẫn đến tích tụ nợ tiềm ẩn trong nền kinh tế khu vực.

Bởi vì những người cho vay chính đối với LGFV là các ngân hàng, một vụ vỡ nợ quy mô lớn có thể gây ra sự ảnh hưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực ngân hàng.

Kể từ năm 2015, Bắc Kinh đã thúc đẩy việc chuyển đổi các LGFV từ tập trung vào phúc lợi công cộng thành các thực thể thương mại hóa hơn, giảm thiểu rủi ro một cách hiệu quả đối với hệ thống tài chính và cơ hội nhận được gói cứu trợ của nhà nước.

Số lượng LGFV đã tăng nhanh kể từ năm 2008. Công ty chứng khoán Guangfa ước tính rằng tính đến tháng 12 năm 2021, đã có tổng cộng 3.060 LGFV đã bán nợ trên thị trường trái phiếu công khai.

Một đánh giá trên toàn quốc của Văn phòng Kiểm toán Quốc gia Trung Quốc vào năm 2017 cho thấy một số quan chức chính quyền địa phương có “quan điểm không chính xác” về thành tích chính trị của họ và sử dụng khoản vay quá mức để nâng cao hiệu quả hoạt động của họ.

Một số quan chức đã không xem xét liệu họ có phương tiện để trả nợ trước khi bắt tay vào một dự án hay không, bỏ qua các hướng dẫn về tài chính, theo báo cáo kiểm toán.

Các tổ chức tài chính cũng bị phát hiện là đã bỏ qua các hướng dẫn quản lý rủi ro, cung cấp vốn cho chính quyền địa phương chỉ dựa trên sự đảm bảo hoàn trả của họ, thay vì khả năng thanh toán của họ.

Lu Ting, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura, ước tính rằng nợ ẩn của chính quyền địa phương, bao gồm cả các khoản vay và trái phiếu, đạt 45 nghìn tỷ (7 nghìn tỷ USD) nhân dân tệ vào cuối năm 2020, tương đương 44% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc.

Theo ước tính của Lu, con số này cao hơn bốn lần so với 9,6 nghìn tỷ nhân dân tệ vào cuối năm 2010, chiếm khoảng 23% GDP.

Trong một nỗ lực để cơ cấu tình hình nợ địa phương, Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết trong năm 2018, tất cả các khoản nợ tiềm ẩn phải được hoàn trả trong vòng 5 đến 10 năm tới, đây là lần đầu tiên chính quyền trung ương đưa ra thời hạn rõ ràng.

Năm 2019, Bộ Tài chính bắt đầu triển khai chương trình thí điểm hoán đổi nợ tiềm ẩn lấy nợ nội bảng ở cấp địa phương, tập trung vào các khu vực có nền kinh tế yếu hơn và chịu áp lực trả nợ cao.

Một trong những tỉnh mắc nợ nhiều nhất Trung Quốc là Quý Châu

Tỉnh phía tây nam, với dân số hơn 38 triệu người và nổi tiếng với việc nấu rượu Mao-tai phổ biến, dựa vào việc bán đất và chuyển nhượng của chính quyền trung ương để cung cấp tài chính.

Khi tốc độ tăng trưởng kinh tế bị dao động, tỉnh đã chuyển sang “lối chơi cũ” là chi tiêu cho cơ sở hạ tầng, khiến vấn đề nợ của tỉnh trở nên tồi tệ hơn.

Hạt Dushan của tỉnh đã thừa nhận “việc vay mượn liều lĩnh” sau khi bắt tay vào một đợt xây dựng từ năm 2016-20, trong đó có một số dự án bỏ hoang.

Vào năm 2020, YY Rating ước tính tỷ lệ nợ trên doanh thu của Quý Châu đạt 706,56%, cao thứ hai trong số tất cả các tỉnh Trung Quốc.

Các LGFV của tỉnh này đã vỡ nợ với ít nhất 68 sản phẩm nợ kể từ năm 2018, nhiều nhất trong số các tỉnh của Trung Quốc, theo ước tính của Tianfeng Securities.

Các vụ vỡ nợ đã làm ảnh hưởng đến hồ sơ tín dụng của Quý Châu, vì vậy trái phiếu của tỉnh cũng đã bị các nhà đầu tư xa lánh.

Năm ngoái, tỉnh chỉ huy động được 69,4 tỷ nhân dân tệ thông qua trái phiếu do LGFV bán ra, giảm so với mức 47,6 tỷ nhân dân tệ của năm 2020, theo Guangfa Securities, khiến tỉnh phía tây nam thiếu hụt khoản trả nợ 2,3 tỷ nhân dân tệ trong năm.

Huy Hoàng (Theo SCMP)