Nợ xấu tăng cao, cách nào để xử lý?

Lãnh đạo một số ngân hàng thương mại nhận định, khả năng nợ xấu sẽ đạt đỉnh trong quý III/2023 và có xu hướng giảm dần từ đầu năm sau. Hiện tại, việc xử lý nợ xấu của các ngân hàng gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh nợ quá hạn tăng, thị trường bất động sản ảm đạm khiến việc xử lý tài sản đảm bảo là bất động sản càng không thuận lợi.

Tốc độ tăng nợ xấu đáng lo ngại

Ở thời điểm hiện tại, hàng loạt ngân hàng đã công bố kết quả kinh doanh quý III với tình hình nợ xấu đáng lo ngại. Như LPBank ghi nhận chất lượng tài sản giảm so với quý trước với nợ xấu tăng hơn gấp đôi lên 7,36 nghìn tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ nợ xấu tăng từ mức 1,46% hồi đầu năm lên 2,79%, mức cao nhất trong 5 năm qua.

Tính tới ngày 31/8, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống ước tăng lên mức gần 8%.

Đáng chú ý, LPBank không có khoản xử lý nợ bằng dự phòng nào trong quý III/2023. Tuy nhiên, điểm tích cực là tỷ lệ nợ nhóm 2 (nợ quá hạn) giảm 3 điểm cơ bản so quý trước, xuống 1,24%.

Tại BacABank, tổng nợ xấu nội bảng đến cuối tháng 9 là 762,3 tỷ đồng, tăng đến 48,3% so với hồi đầu năm. Trong đó, nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn) đạt gần 145 tỷ đồng, tăng tới 245%; nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ) tăng 289% lên mức 193 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu tăng từ 0,55% hồi đầu năm lên 0,7% cuối quý II và 0,77% cuối quý III/2023.

Còn ở PGBank, nợ xấu đến cuối tháng 9 đã tăng lên mức 796 tỷ đồng. Mức tăng mạnh nhất là nợ nhóm 3 từ 62 tỷ đồng hồi đầu năm lên hơn 176 tỷ đồng vào cuối quý III. Đáng chú ý, nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) ở mức 436 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng gần 55% tổng nợ xấu. Theo đó, tỷ lệ nợ xấu/dư nợ cho vay tăng từ 2,56% hồi đầu năm lên 2,61% vào cuối quý III.

Tại nhiều ngân hàng khác, nợ xấu cũng không ngừng tăng lên: Tỷ lệ nợ xấu nội bảng của TPBank tăng vọt từ mức 0,84% hồi đầu năm lên mức 2,21% trong quý II vàlên 2,97% vào cuối quý III; nợ xấu nội bảng của Saigonbank cuối quý III/2023 là 435 tỷ đồng, tăng 9,4% so với đầu năm, kéo tỷ lệ nợ xấu/dư nợ cho vay tăng từ 2,12% lên 2,23%...

Đáng chú ý, những ngân hàng tập trung vào bán lẻ và cho vay tiêu dùng đều ghi nhận tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh như ABBank là 4,6%, trong khi cuối năm 2022 là 2,9%; ngân hàng mẹ VPBank là 3,9%, tăng từ mức 2,8% hồi cuối năm 2022; hay tỷ lệ nợ xấu của VIB tăng lên 3,6% từ mức 2,5% vào cuối năm ngoái.

Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần cho rằng nợ xấu tăng chủ yếu là do nguyên nhân khách quan tình hình kinh tế thế giới khó khăn, trong nước là những khó khăn của các doanh nghiệp vì nợ trái phiếu, thị trường bất động sản trầm lắng, khả năng sản xuất kinh doanh, trả nợ của các doanh nghiệp gặp vấn đề.

Đề xuất mở cửa thị trường mua bán nợ để đẩy nhanh xử lý nợ xấu

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng khẳng định, hàng loạt yếu tố bất lợi như sự cố SCB, doanh nghiệp khó khăn, bất động sản "đóng băng" khiến tỷ lệ nợ xấu từ 2% hồi đầu năm tăng vọt lên 3,56% đến cuối tháng 7. Với tỷ lệ này, số dư nợ xấu của toàn hệ thống đến cuối tháng 7 là hơn 440.000 tỷ đồng.

Theo NHNN, tỷ lệ nợ xấu trên đã bao gồm cả 5 nhà băng đang thuộc diện kiểm soát đặc biệt là Ngân hàng Sài Gòn (SCB), Đông Á (Dong A Bank), Xây Dựng (CBBank), Đại Dương (OceanBank) và Dầu khí Toàn cầu (GPBank). Nếu loại trừ 5 ngân hàng này, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của các nhà băng hiện ở mức 1,92%.

Còn nếu tính nợ xấu nội bảng cộng thêm các khoản nợ xấu bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn của hệ thống tổ chức tín dụng (gồm các khoản nợ được giữ nguyên nhóm, trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn thành nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi, lãi dự thu phải thoái...), tỷ lệ này chiếm 6,16% (tương đương 768.000 tỷ đồng) tổng dư nợ tín dụng.

Tuy nhiên, tại phiên thảo luận tổ về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 mới đây, đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) thông tin: nếu cập nhật tới ngày 31/8, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống tiếp tục tăng lên mức gần 8%. "Con số này sẽ tiếp tục tăng nữa, đặc biệt khi các khoản nợ xấu tiềm ẩn theo quy định tại Thông tư 01 sửa đổi và Thông tư 02 hết hạn khoanh, giãn, hoãn nợ", đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận định.

Trong bối cảnh nợ xấu tăng cao, các ngân hàng chia sẻ, việc xử lý nợ xấu hiện gặp nhiều khó khăn, nhất là thị trường bất động sản ảm đạm khiến việc xử lý tài sản đảm bảo là bất động sản càng gặp thách thức.

Bên cạnh đó, nợ xấu đang dềnh lên còn do thị trường mua, bán nợ vẫn còn nhiều hạn chế, không diễn ra sôi động như kỳ vọng. Theo lý giải của Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC), nguyên nhân là vốn điều lệ của Công ty quá nhỏ (5.000 tỷ đồng) so với quy mô tổng nợ xấu thị trường lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng. Vì vậy, VAMC đề nghị được tăng vốn và tạo thêm cơ chế vốn để có thể tham gia nhiều hơn thị trường mua bán nợ.

Khuôn khổ pháp lý liên quan đến cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu hiện nay được đánh giá là chưa được hoàn thiện và thiếu các chính sách ưu đãi khuyến khích nhà đầu tư trong nước và ngoài nước tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu. Theo ông Darryl Dong, Cán bộ quốc gia cao cấp IFC Việt Nam, ngành ngân hàng Việt Nam cần mở cửa cho nhà đầu tư ngoại thì mới có thể giải quyết được vấn đề nợ xấu. Kinh nghiệm của nhiều quốc gia như Philippines, Ấn Độ, Thái Lan, Hàn Quốc… đều cho thấy, mở cửa thị trường mua bán nợ là giải pháp nhanh và hữu hiệu nhất trong xử lý nợ xấu.

Ông Darryl Dong cho rằng hiện nay, nợ xấu thực chất chỉ chuyển dịch từ ngân hàng này sang ngân hàng khác mà chưa có giải pháp thị trường đúng nghĩa. Do đó, ông khuyến nghị Việt Nam nên cho phép tổ chức phi ngân hàng tham gia mua bán nợ xấu ngân hàng và cho họ kế thừa đầy đủ trách nhiệm, quyền hạn với các khoản nợ xấu được mua.

Huyền Anh