'Nội chiến' bí mật tại OpenAI

Ảnh: Tech Crunch.

Vào một buổi tối giữa tháng 11/2023, nhà đầu tư mạo hiểm kiêm tỷ phú Peter Thiel đã trò chuyện với người bạn Sam Altman.

Thiel hỗ trợ quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tiên của Altman hơn một thập kỷ trước và vẫn là người cố vấn cho Altman khi ông trở thành gương mặt đại diện cho cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo trên cương vị CEO của OpenAI. Việc OpenAI ra mắt ChatGPT vào tháng 11/2022 đã đưa cổ phiếu công nghệ lên một vị thế mới. Tuy nhiên, Thiel vẫn lo lắng.

Nhiều năm trước khi gặp Altman, Thiel đã nhận một thần đồng khác cũng có niềm đam mê với AI là Eliezer Yudkowsky làm học trò. Thiel tài trợ cho học viện của Yudkowsky với mục tiêu là phát triển AI thân thiện với người tạo ra nó. Tuy nhiên, Yudkowsky đã lập luận trên tạp chí Time rằng nếu làn sóng nghiên cứu AI hiện tại không bị dừng lại, "mọi người trên Trái đất sẽ chết theo nghĩa đen".

Thiel đã cảnh báo Altman. Ảnh: WSJ.

Thiel cảnh báo Altman: "Không hiểu Eliezer đã lập trình như thế nào để một nửa số người trong công ty của cậu tin vào điều đó. Cậu cần phải nghiêm túc hơn với vấn đề này".

Đây không phải là lần đầu Thiel cảnh báo về những người muốn ngăn AI tiêu diệt nhân loại và do đó chỉ muốn phát triển AI một cách cầm chừng. Thiel đã nhiều lần dự đoán rằng "những người theo chủ nghĩa AI an toàn" sẽ "phá hủy" OpenAI.

“Vâng, điều đó đúng với Elon, nhưng chúng tôi đã loại bỏ Elon,” Altman trả lời, ám chỉ đến sự chia rẽ hỗn loạn năm 2018 với người đồng sáng lập công ty là Elon Musk, người từng gọi nỗ lực tạo ra AI là “triệu hồi quỷ dữ”.

Ở tuổi 38, Altman đang khép lại năm tốt nhất của sự nghiệp cho đến thời điểm đó, khi ông trở thành cái tên nổi tiếng.

Nhưng cũng trong lúc đó, bốn thành viên trong ban quản trị sáu người của OpenAI, bao gồm hai người có mối quan hệ trực tiếp với cộng đồng AI an toàn, đã tổ chức các cuộc họp video bí mật để quyết định xem có nên sa thải Sam Altman hay không.

Mọi tình tiết liên quan đã được phóng viên Keach Hagey của tờ Wall Street Journal hé lộ trong cuốn The Optimist: Sam Altman, OpenAI, and the Race to Invent the Future.

Nguy cơ từ phong cách quản trị mới

Từ khi thành lập, OpenAI hướng tới trở thành một công ty công nghệ kiểu mới, do một ban quản trị phi lợi nhuận điều hành. Altman đã gây sốc khi tiết lộ ông không sở hữu cổ phần công ty mà ông đồng sáng lập. Ông đã đồng ý với thỏa thuận chưa từng có này để được tham gia ban quản trị, nơi phần lớn các giám đốc không được có mối quan hệ tài chính với công ty. Vào tháng 6/2023, ông đã nói với Bloomberg TV: "Tôi có thể bị sa thải. Điều đó rất quan trọng".

Tuy nhiên, đằng sau hậu trường, ban quản trị thấy rằng Altman mới là người ra quyết định chính, đặc biệt là khi họ muốn tìm thêm chuyên gia an toàn AI vào hàng ngũ của mình.

Dự kiến ra mắt ngày 20/5. Ảnh: Amazon.

Họ đã phỏng vấn Ajeya Cotra, một chuyên gia về an toàn AI tại tổ chức EA Open Philanthropy. Tuy nhiên, quá trình này bị đình trệ, phần lớn là do sự chần chừ của Altman và người đồng sáng lập Greg Brockman, người cũng có mặt trong hội đồng quản trị.

"Đã có một cuộc đấu tranh quyền lực nhỏ. Thường là nếu Sam (Altman) đề xuất ai thì người đó trung thành với Sam, nên là ban quản trị sẽ phản đối", Brian Chesky, Giám đốc điều hành của Airbnb, một trong những thành viên tiềm năng của ban quản trị được Altman đề xuất, cho biết.

Tình hình trở nên căng thẳng hơn sau khi ba thành viên hội đồng quản trị trong phe ủng hộ Altman từ chức liên tiếp vào đầu năm 2023 vì xung đột lợi ích. Điều đó khiến ban quản trị chỉ còn lại sáu người: Altman, đồng minh thân cận Brockman, người đồng sáng lập Ilya Sutskever và ba giám đốc độc lập. Đó là Adam D'Angelo, CEO của Quora và là cựu CEO của Facebook, Helen Toner, giám đốc chiến lược của Trung tâm an ninh và công nghệ mới nổi Georgetown và từng làm tại Open Philanthropy và Tasha McCauley, cựu CEO công nghệ và là thành viên hội đồng quản trị của tổ chức EA Effective Ventures tại Anh.

Mối quan ngại về quản trị doanh nghiệp và khả năng hạn chế hành động của Altman trở nên cấp bách hơn nhiều đối với một số thành viên ban quản trị sau khi họ xem bản demo của GPT-4 và thấy nó vượt qua bài kiểm tra sinh học đại học vào mùa hè năm 2022.

“Những thứ như ChatGPT và GPT-4 là những thay đổi lớn đối với ban quản trị và họ nhận ra rủi ro đang tăng cao”, Toner cho biết.

Sau đó, vào một tối mùa hè năm 2023, một thành viên ban quản trị tình cờ nghe thấy một người thảo luận về Quỹ khởi nghiệp của OpenAI. Quỹ này được thành lập vào năm 2021 để đầu tư vào các công ty khởi nghiệp liên quan đến AI và thành viên ban quản trị trên đã nghe lỏm được nhiều lời phàn nàn rằng lợi nhuận từ quỹ không được chuyển cho các nhà đầu tư.

Đối với các thành viên độc lập trong ban quản trị, các lỗ hổng trong giám sát hành chính đã thách thức niềm tin của họ. Ví dụ, họ cũng không được thông báo chi tiết khi OpenAI phát hành ChatGPT, khi đó chỉ được đề cập là "bản xem trước" sử dụng công nghệ cũ, nhưng cuối cùng lại gây chấn động thế giới.

Diễn biến "nội chiến"

Đến cuối tháng 9/2023, Sutskever đã gửi email cho Toner hỏi bà có thời gian để nói chuyện vào ngày hôm sau không. Điều này rất lạ vì họ thường không nói chuyện bên ngoài các cuộc họp. Trên điện thoại, Sutskever chỉ đưa ra một gợi ý mơ hồ: "Nên nói chuyện với Mira nhiều hơn".

Mira Murati đã được thăng chức làm giám đốc công nghệ của OpenAI vào tháng 5/2022. Khi Toner gọi cho bà, Murati đã nói về phong cách quản lý được coi độc hại của Altman và mối quan hệ giữa Altman và Brockman.

Tìm được tiếng nói chung, Murati và Sutskever đã nói chuyện với từng thành viên ban quản trị độc lập trong vài tuần tiếp theo. Khi họ liên lạc thường xuyên, họ cho rằng Altman nói dối một cách đặc biệt nghiêm trọng. Sutskever và Murati thu thập bằng chứng và họ gửi qua email cho Toner, McCauley và D'Angelo hai tài liệu pdf dài.

Nếu họ định hành động, Sutskever cảnh báo, họ phải nhanh chóng. Vào chiều thứ năm, ngày 16/11/2023, ông và ba thành viên hội đồng quản trị độc lập đã tiến hành một cuộc gọi video và bỏ phiếu sa thải Altman. Biết rằng Murati khó có thể đồng ý làm CEO tạm thời nếu phải báo cáo với Brockman, họ cũng đã bỏ phiếu loại Brockman khỏi ban quản trị.

Đêm đó, Murati đang tham dự một cuộc họp khi bốn thành viên ban quản trị gọi điện cho bà để nói rằng họ sẽ sa thải Altman vào ngày hôm sau và yêu cầu bà đảm nhiệm vai trò CEO tạm thời. Bà đã đồng ý.

Việc Altman bất ngờ bị sa thải ngay lập tức trở thành tiêu đề gây chấn động trên toàn thế giới. Tuy nhiên, hội đồng quản trị không đưa ra câu trả lời thuyết phục cho nhân viên hoặc công chúng về lý do Altman bị sa thải, ngoài việc ông không "trung thực" với ban quản trị.

Murati lo ngại rằng hội đồng quản trị đang khiến OpenAI gặp rủi ro khi không chuẩn bị tốt hơn cho hậu quả của việc sa thải Altman. Trong khi ban quản trị không thể tiết lộ rằng chính Murati là người đã cung cấp bằng chứng về những sai sót trong quản lý của Altman và họ đã trông cậy vào Murati để xoa dịu nhân viên thì bà lại dẫn đầu một cuộc nổi loạn chống lại họ.

Một phiên bản khác bắt đầu lan truyền rằng toàn bộ sự việc là một "cuộc đảo chính" của Sutskever và Toner. Đến sáng thứ hai tuần sau đó, hầu hết nhân viên đã ký một lá thư đe dọa sẽ nghỉ việc nếu Altman không được phục chức, trong đó có chữ ký của Murati và Sutskever. Như vậy, đưa Altman quay lại là cách duy nhất để công ty không sụp đổ.

Minh Hoa