Nỗi lo số phận Thánh địa Phật giáo Bagan 2.200 di tích sau trận động đất Myanmar

Nổi lên giữa màn sương mù của khu rừng lúc bình minh, với những ngọn tháp cao hơn 61 m, ít cảnh tượng nào trên trái đất gây ấn tượng với du khách như các ngôi đền và chùa ở Bagan (tọa lạc tại vùng Mandalay), theo tờ The Guardian.

“Jerusalem, Rome, Kiev, Benares, không nơi nào trong số chúng có thể tự hào về vô số ngôi đền, và sự xa hoa trong thiết kế và trang trí” - nhà báo người Scotland James George Scott.

Nằm gần đường đứt gãy Sagaing, 2.200 di tích Phật giáo có từ thế kỷ 11 từ lâu đã dễ bị ảnh hưởng bởi các sự kiện địa chấn.

“Trận động đất gần đây nhất vào năm 2016 đã gây ra thiệt hại đáng kể cho các di tích quan trọng” - TS Stephen Murphy, giảng viên cao cấp về nghệ thuật châu Á tại ĐH Soas London, cho hay, nói thêm rằng không rõ liệu trận động đất Myanmar hôm 28-3 có gây ra thiệt hại ở mức độ tương tự hay không.

Một ngôi chùa bị sụp đổ ở Mandalay sau trận động đất Myanmar hôm 28-3. Ảnh: GETTY IMAGES

Các bảo tháp và đền thờ được xây dựng trên bờ sông Irrawaddy từ thời vương quốc Miến Điện thống nhất đầu tiên và là một trong những nền văn minh Phật giáo vĩ đại nhất thế giới.

Người sáng lập Bagan - Vua Anawrahta Minsaw bắt đầu bằng một cuộc chiến đấu anh hùng chống lại người anh cùng cha khác mẹ vào khoảng năm 1044, sau đó tiếp tục chinh phục các quốc gia xung quanh. Một truyền thuyết được ghi lại trên các bia khắc ở Bagan là Vua Anawrahta Minsaw đã đưa về 30.000 tù nhân có kỹ năng chạm khắc, vẽ tranh, xây dựng và nhiều kỹ năng hữu ích khác.

Hơn 10.000 đền thờ tôn giáo được cho là đã được xây dựng, nhiều đền thờ được trang trí bằng những chi tiết phức tạp đã tồn tại qua các trận động đất.

Được công nhận là di sản thế giới của UNESCO vào năm 2019, Bagan đã phải chịu đựng tình trạng hỗn loạn chính trị và bạo lực. Lượng du khách nước ngoài đã giảm mạnh trong 20 năm qua từ khoảng 200.000 xuống còn vài nghìn.

“Chúng tôi đã đón nhiều du khách cho đến năm 2017. Đây là một địa điểm có thể so sánh với Angkor Wat và rõ ràng chúng tôi vô cùng đau buồn cho người dân Myanmar và Thái Lan” - ông Marc Leaderman tại công ty lữ hành Wild Frontiers cho biết.

Tuy vậy, lượng du khách đã tăng trở lại với hơn 400.000 lượt khách tham quan Bagan vào năm 2023, cho thấy địa điểm này vô cùng quan trọng đối với người dân địa phương, mở ra tia sáng le lói về sự thịnh vượng trong quá khứ.

Địa điểm này cũng là nơi có một bảo tàng lưu giữ “văn bản chạm khắc Myazedi” - một trụ đá có niên đại từ năm 1.113, được gọi là Đá Rosetta Miến Điện. Nó mang bốn ngôn ngữ cổ, bao gồm cả ví dụ sớm nhất được biết đến về tiếng Miến Điện.

“Mất mát văn hóa tiềm tàng mà Bagan đang phải đối mặt một lần nữa có thể không đáng kể so với mất mát về sinh mạng, nhưng sẽ có tác động lâu dài đến một đất nước mà ngày nay rất nhiều người đang phải vật lộn để tồn tại" - GS Ashley Thompson tại ĐH Soas London cho hay.

VĨNH KHANG