Nội soi cột sống 1cm: Lối thoát mới cho bệnh nhân thoái hóa

Những cơn đau buốt lan từ thắt lưng xuống chân khiến bệnh nhân không thể nằm, ngồi, hay đi lại bình thường. Mỗi bước di chuyển đều như có hàng trăm mũi kim đâm vào. Đó là cảm nhận của nhiều người mắc bệnh thoái hóa cột sống – căn bệnh đang len lỏi vào cuộc sống hiện đại. Khi điều trị bảo tồn không còn hiệu quả, phẫu thuật can thiệp trở thành lựa chọn cuối. Nhưng nỗi ám ảnh “mổ hở, đau đớn, lâu hồi phục” lại khiến nhiều bệnh nhân ngại ngần. Chính trong khoảng trống ấy, phẫu thuật nội soi cột sống xuất hiện như một bước ngoặt của y học hiện đại, mở ra hy vọng mới cho hàng ngàn người bệnh.

Vì sao nội soi cột sống được xem là bước tiến lớn?

Nhịp sống công nghiệp khiến việc ngồi sai tư thế, dùng máy tính – điện thoại kéo dài, khuân vác nặng hoặc ít vận động trở thành thói quen phổ biến. Hệ lụy là các bệnh cột sống ngày càng trẻ hóa. Không khó để bắt gặp những bệnh nhân 25–35 tuổi bị thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, hẹp ống sống.

Một ca phẫu thuật nội soi cột sống tại Bệnh viện đa khoa Xuyên Á TP.HCM - Ảnh: BV

Theo ghi nhận từ nhiều bác sĩ tại các bệnh viện lớn, nhóm bệnh lý thần kinh – cột sống luôn chiếm tỉ lệ cao trong số người nhập viện. Các biến chứng nếu không điều trị kịp thời rất nguy hiểm: đau kéo dài gây mất ngủ, suy giảm chức năng vận động, yếu chi, mất kiểm soát đại tiểu tiện, thậm chí tàn phế.

PGS-TS-BS. Phạm Anh Tuấn, Trưởng khoa Ngoại Thần kinh Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, nhận định: “Thoái hóa cột sống diễn tiến âm thầm. Khi bệnh nhân cảm nhận rõ cơn đau là lúc rễ thần kinh đã bị chèn ép đáng kể. Điều trị bảo tồn có thể làm giảm triệu chứng nhưng không giải quyết nguyên nhân chèn ép. Vì vậy, với những trường hợp tiến triển nặng, phẫu thuật là cần thiết để giải ép thần kinh tránh biến chứng.”

Khác với mổ hở truyền thống cần bóc tách cơ và dây chằng rộng, phẫu thuật nội soi cột sống tiếp cận vị trí tổn thương qua ống soi và dụng cụ chuyên dụng, chỉ cần đường rạch da rất nhỏ, thường 0,5–1cm.

Camera độ nét cao đưa hình ảnh phóng đại lên màn hình giúp phẫu thuật viên thao tác chính xác, hạn chế tổn thương mô mềm. Đây chính là lợi thế khiến người bệnh ít đau sau mổ, phục hồi nhanh.

ThS-BS Trần Vũ Hoàng Dương – Trưởng khoa Sọ Não – Cột sống 2, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á TP.HCM phân tích: “Kỹ thuật nội soi giúp bỏ qua giai đoạn bóc tách cơ rộng, giảm nguy cơ tổn thương dây chằng, cơ cạnh sống – vốn là yếu tố gây đau kéo dài. Khi cấu trúc nâng đỡ được bảo tồn, người bệnh vận động sớm hơn và giảm nguy cơ mất vững cột sống về lâu dài”.

Theo các báo cáo chuyên môn, thời gian nằm viện sau phẫu thuật nội soi thường chỉ 1–3 ngày. Bệnh nhân có thể tập đi lại ngay trong 24 giờ nếu sức khỏe ổn định. Điều này khác biệt rõ so với mổ mở, khi bệnh nhân phải nằm viện từ 5–10 ngày và chịu đau nhiều hơn.

Kỹ thuật nội soi hai cổng – cải tiến mang tính đột phá tại Việt Nam

Một trong những bước tiến đáng chú ý là kỹ thuật nội soi hai cổng trong điều trị thoái hóa mất vững, trượt đốt sống thắt lưng. Dụng cụ thao tác và camera được đưa qua hai đường rạch 0,5–1cm. Phẫu thuật viên vừa quan sát, vừa đặt vật liệu ghép xương vào khoang đĩa đệm để hàn xương liên thân đốt.

Tại nhiều nước, kỹ thuật này đòi hỏi vật liệu titanium, đĩa đệm nhân tạo nhập khẩu, chi phí lên đến hàng trăm triệu đồng. Đây là rào cản khiến kỹ thuật khó phổ biến tại Việt Nam.

Trước thực tế đó, ê-kíp khoa Sọ Não – Cột sống 2, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á đã nghiên cứu cải tiến sử dụng vật liệu ghép tự thân, tận dụng phần xương khớp cắt bỏ trong quá trình giải ép thần kinh. Vật liệu được xử lý phù hợp để hàn xương, giảm đáng kể chi phí điều trị nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả tương tự vật liệu thương mại.

ThS-BS Trần Vũ Hoàng Dương cho biết thêm: “Chúng tôi muốn hướng tới hiệu quả lâm sàng toàn diện: ca mổ xâm lấn tối thiểu, bệnh nhân hồi phục nhanh nhưng chi phí vẫn phù hợp. Việc sử dụng vật liệu ghép tự thân là giải pháp khả thi với điều kiện Việt Nam, giúp kỹ thuật nội soi hai cổng có thể triển khai thường quy, không chỉ dành cho bệnh nhân có điều kiện kinh tế cao”.

Nghiên cứu này đã được công bố trên Asian Spine Journal – tạp chí khoa học uy tín thuộc Hiệp hội Cột sống châu Á – và nhận giải thưởng báo cáo video phẫu thuật xuất sắc tại hội nghị quốc tế của Hiệp hội Nội soi cột sống hai cổng năm 2025.

Sự ghi nhận này cho thấy trình độ phẫu thuật xâm lấn tối thiểu của bác sĩ Việt Nam hoàn toàn có khả năng bắt kịp xu thế thế giới.

Không phải cứ đau lưng là mổ nội soi

Nhiều bệnh nhân nghe về “mổ nội soi 1cm là khỏi đau, hồi phục nhanh” nên có tâm lý muốn mổ ngay khi đau lưng kéo dài. Tuy nhiên, các bác sĩ nhấn mạnh: nội soi không phải giải pháp phù hợp cho mọi trường hợp.

Phân tích của PGS-TS-BS Phạm Anh Tuấn cho thấy, không phải ai bị thoái hóa cột sống cũng cần phẫu thuật. Cần đánh giá hình ảnh học, mức độ chèn ép, triệu chứng lâm sàng, đáp ứng điều trị bảo tồn. Phẫu thuật nội soi chỉ được chỉ định khi có chèn ép rễ thần kinh rõ, thoát vị đĩa đệm gây liệt, hoặc trượt đốt sống mất vững.

“Sự thận trọng này nhằm tránh lạm dụng kỹ thuật, gây kỳ vọng quá mức hoặc biến chứng ngoài ý muốn. Các chuyên gia cũng khuyến cáo người giúp việc, nhân viên văn phòng, tài xế – những đối tượng dễ mắc bệnh – nên đi khám sớm khi có triệu chứng tê chân, đau thần kinh tọa, tránh để bệnh diễn tiến nặng”, ông Tuấn nói.

Xu hướng phẫu thuật ít xâm lấn được xem là tất yếu trong thập kỷ tới. Khi dân số Việt Nam già hóa nhanh, nhu cầu điều trị bệnh lý thoái hóa cột sống tăng mạnh, kỹ thuật nội soi mang lại lợi ích kép: hiệu quả điều trị cao và khả năng rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí gián tiếp cho gia đình và xã hội.

“Tương lai phẫu thuật cột sống sẽ ưu tiên can thiệp tối thiểu nhưng hiệu quả tối đa. Nội soi sẽ tiếp tục hoàn thiện về trang thiết bị, vật liệu và kỹ thuật, tạo điều kiện để nhiều bệnh viện triển khai. Khi cộng hưởng cùng công nghệ hình ảnh và robot hỗ trợ, hiệu quả phẫu thuật sẽ còn tiến xa hơn", bác sĩ Tuấn nhấn mạnh.

Bình Thuận