Nông nghiệp Bình Phước: Cần một sự thay đổi - Bài 3
NÔNG NGHIỆP CHUẨN GLOBAL GAP - TẠI SAO KHÔNG?
BPO - Bình Phước không chỉ được biết đến với diện tích cây công nghiệp dài ngày như điều, cao su, tiêu mà còn có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển cây ăn trái. Theo đánh giá của các nhà chuyên môn trong lĩnh vực nông nghiệp, chất lượng trái cây trên địa bàn tỉnh hiện đã vượt các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và không thua kém bất kỳ tỉnh, thành nào còn lại trong cả nước. Đặc biệt những năm gần đây, nhiều mô hình nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng quy trình kỹ thuật canh tác tiên tiến đạt chuẩn Global GAP để vừa đảm bảo nền nông nghiệp sạch phát triển, vừa mở rộng thị trường tiêu thụ nhằm nâng cao giá trị nông sản.
Hành trình vượt “vũ môn”
Sau hơn 41 năm gắn bó với cây trồng, cuối cùng vườn sầu riêng 21 ha 39 tháng của nhà nông Nguyễn Văn Hùng ở ấp 2, xã Đức Liễu, huyện Bù Đăng cũng được cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn Global GAP (bộ các tiêu chuẩn quốc tế chứng nhận việc thực hành sản xuất nông nghiệp tốt).
Nhà nông Nguyễn Văn Hùng điều chỉnh hệ thống phun thuốc tự động cho vườn sầu riêng đạt chuẩn Global GAP của gia đình
Trước khi đặt cây sầu riêng xuống vùng đất này, nhà nông Nguyễn Văn Hùng đã nhờ đơn vị tư vấn từ khâu thiết kế đến quy trình kỹ thuật chăm sóc vườn cây. Ngay cả nơi ủ phân chuồng cũng được bố trí ở một vị trí cố định, cách biệt nơi sản xuất; nguồn nước tưới được bố trí ở nơi thoáng mát... Hệ thống tưới nước và phun thuốc bảo vệ thực vật tự động được thiết kế riêng biệt và âm dưới đất. Tất cả yếu tố để tạo nên vườn cây đạt chuẩn được nhà nông Nguyễn Văn Hùng dựa vào nhà tư vấn kỹ thuật. Chi phí cho nhà tư vấn từ khi trồng đến lúc được cấp giấy chứng nhận Global GAP tròn 100 triệu đồng. Chi phí cấp giấy chứng nhận cùng các mẫu xét nghiệm đất, nước và trái cây hết 71 triệu đồng. Đổi lại, ông đạt được mục tiêu mình đặt ra.
Vườn bưởi của Hợp tác xã (HTX) Bưởi da xanh Bù Đốp có tổng diện tích 52 ha. Từ khâu lập vườn, quy trình chăm sóc đến môi trường lao động, sản xuất đều được HTX thuê đơn vị tư vấn ngay từ đầu. Các khu nhà ở cho công nhân, khu chứa phân bón, thuốc hay dụng cụ lao động đều được bố trí ở những vị trí khác biệt. Đến nay, vườn cây đã bước sang năm thứ 5 và được cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn Global GAP.
Để có được chứng nhận này, chất đất sản xuất phải vượt qua 9 chỉ tiêu xét nghiệm, nguồn nước tưới, nước sinh hoạt phải đạt 13-14 chỉ tiêu. Ngay cả đội ngũ công nhân trong HTX cũng được tập huấn, trang bị kiến thức trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Do vậy, để đạt được tiêu chuẩn Global GAP, nhà nông hoặc HTX phải vượt qua một quy trình khép kín theo bộ tiêu chí của tiêu chuẩn Global GAP.
Thạc sĩ Ngô Phước Khánh, Giám đốc HTX Bưởi da xanh Bù Đốp
Thạc sĩ Ngô Phước Khánh, Giám đốc HTX Bưởi da xanh Bù Đốp cho biết, trong quá trình canh tác theo tiêu chuẩn Global GAP, cỏ dại phải được xử lý hợp lý, hoặc phát bằng máy cắt, hoặc làm thủ công, tuyệt đối không dùng thuốc diệt cỏ. Phân bón cho cây trồng chủ yếu là phân chuồng nhằm đảm bảo “sức khỏe” cho đất, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cây trồng phát triển bền vững và không có độc tố. Đối với sản phẩm, chất lượng trái phải đáp ứng 11 chỉ tiêu với nhiều hoạt chất khác nhau, trong đó có những hoạt chất phải phân tích, xét nghiệm lên đến 25 thành phần khác nhau. Ngoài ra, trong quá trình canh tác, nhà nông phải thực hiện đầy đủ khuyến cáo của nhà tư vấn để đảm bảo chuỗi sản xuất không bị mắc lỗi trước sự kiểm tra, giám sát ở bất kỳ thời điểm nào trong năm của đơn vị cấp giấy chứng nhận.
Giá của nông nghiệp sạch
Tổng kinh phí để được cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn Global GAP dành cho HTX có thể vượt trên 200 triệu đồng cho mỗi mô hình. Tuy nhiên, hiệu ứng chất lượng của nông sản đạt chuẩn Global GAP trên thị trường luôn chiếm nhiều ưu thế hơn so với chất lượng nông sản cùng loại được sản xuất theo quy trình thông thường. Ngay cả khi ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, sản phẩm đạt chuẩn Global GAP vẫn có đầu ra tiêu thụ. “Giá bưởi tại vườn hiện nay chỉ từ 20-25 ngàn đồng/kg tùy loại. Tuy nhiên, bưởi da xanh của chúng tôi được các doanh nghiệp thu mua từ 30-35 ngàn đồng/kg nhờ áp dụng quy trình sản xuất theo chuẩn Global GAP” - thạc sĩ Ngô Phước Khánh, Giám đốc HTX Bưởi da xanh Bù Đốp cho biết.
Tổng chi phí cho một vườn đạt chuẩn Global GAP ít nhất phải gần 200 triệu đồng. Nhà nông phải tuân thủ 252 tiêu chuẩn, trong đó có 36 tiêu chuẩn phải tuân thủ đúng 100%, 127 tiêu chuẩn phải tuân thủ đến mức 95% và 89 kiến nghị, khuyến cáo của nhà tư vấn cần phải thực hiện. Người sản xuất, thu hoạch, chế biến, tiêu thụ phải thiết lập một hệ thống kiểm tra và giám sát an toàn thực phẩm xuyên suốt từ khâu chuẩn bị nông trại canh tác đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Bắc, quyền Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bù Đốp
Việc ứng dụng theo chuẩn Global GAP vừa đảm bảo sức khỏe người lao động vừa nâng cao giá trị nông sản, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đồng thời giúp mô hình canh tác nông nghiệp phát triển một cách bền vững, thân thiện với môi trường, đất không bị chai sạn, xói mòn. Người nông dân được hòa hợp với thiên nhiên trong quá trình sản xuất. Mỗi vườn cây được cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn Global GAP được xem là giấy thông hành đưa nông sản của mình ra thị trường thế giới, kể cả những thị trường khó tính như Mỹ hay các nước châu Âu.
Thế nhưng, diện tích sản xuất cây ăn trái đạt chuẩn Global GAP trên địa bàn tỉnh hiện chỉ có 2 vườn nêu trên với tổng diện tích 73 ha/gần 13 ngàn ha cây ăn trái, chiếm chưa đầy 1% so với diện tích canh tác theo phương pháp truyền thống. Đây là điều đáng tiếc trong khi dư địa của thị trường tiêu thụ các sản phẩm nông sản đạt chuẩn thế giới đang rộng lớn.
Theo ông Nguyễn Văn Hùng, một trong những lý do khiến nhiều nhà nông không mặn mà với tiêu chuẩn này là do chi phí trong quá trình sản xuất để có giấy chứng nhận cao. Nông dân chưa thích nghi với phương pháp canh tác mới, nhất là giá bán sản phẩm đạt chuẩn Global GAP vẫn chưa có sự khác biệt rõ rệt so với sản phẩm thông thường.
