Nông thôn bền vững: Từ nền móng hạ tầng đến sức sống cộng đồng

Hạ tầng đồng bộ tạo nền tảng phát triển xanh

Những năm gần đây, diện mạo nông thôn Việt Nam đã thay đổi rõ rệt. Đường làng ngõ xóm được bê tông hóa, trường học, trạm y tế, trung tâm văn hóa khang trang hơn. Đây là những thành quả quan trọng từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tạo nền tảng để các địa phương tiến tới phát triển bền vững.

Ảnh minh họa.

Không ít địa phương đã có bước đi khéo léo trong quy hoạch hạ tầng theo hướng giữ gìn thiên nhiên. Ở nhiều xã miền núi phía Bắc, chính quyền ưu tiên giữ lại cây xanh lâu năm ven đường, kết hợp làm rãnh thoát nước sinh thái.

Song hành với giao thông, hệ thống điện, nước sạch, xử lý rác thải cũng được chú trọng. Một số địa phương còn thí điểm điện mặt trời tại trụ sở xã, trường học, giúp giảm chi phí điện và nâng cao nhận thức về năng lượng sạch. Đây là những tín hiệu cho thấy nông thôn không chỉ theo đuổi tốc độ mà đang hướng đến sự hài hòa với môi trường.

Nhiều mô hình hợp tác xã nông nghiệp tuần hoàn – như nuôi trồng kết hợp tái sử dụng phụ phẩm, sản xuất hữu cơ không phân bón hóa học – đang lan rộng. Nhờ chính sách hỗ trợ tín dụng xanh, hàng nghìn hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi sản xuất, giảm phụ thuộc vào mô hình “tăng vụ - tăng thuốc”.

Quan trọng hơn cả, người dân bắt đầu thấy rằng đầu tư cho môi trường là đầu tư cho tương lai. Tư duy “xanh hóa” đã thấm dần vào lựa chọn giống cây, phương pháp nuôi trồng và thậm chí cả kiến trúc nhà cửa – nơi giếng trời, khoảng xanh và vật liệu bền vững đang được ưa chuộng.

Sinh kế ổn định và người dân làm chủ quá trình đổi thay

Bản chất của phát triển bền vững không nằm ở những công trình, mà ở việc người dân có thể sống ổn định, phát triển sinh kế và chủ động thích ứng với biến động. Tin vui là tại nhiều vùng nông thôn Việt Nam, điều này đang diễn ra một cách vững chắc.

Các mô hình du lịch nông nghiệp đang trở thành sinh kế hấp dẫn cho người dân. Không chỉ tăng thu nhập, mô hình này còn khơi dậy niềm tự hào văn hóa địa phương khi du khách đến trải nghiệm vườn rau hữu cơ, làm bánh, học thêu hoặc nghe kể chuyện làng.

Điều đáng mừng là nhiều bạn trẻ đã trở về quê khởi nghiệp, mang theo kỹ năng số và cách nghĩ mới. Họ không còn nhìn quê hương là nơi “thiếu cơ hội”, mà coi đó là nơi có nhiều dư địa để phát triển kinh tế xanh, du lịch sinh thái, hoặc chuỗi nông sản chất lượng cao. Sự trở về ấy đang làm “ấm” lại nhiều vùng quê từng trầm lắng.

Ở một số xã, chính quyền đã tổ chức tập huấn kỹ thuật số cho nông dân, hỗ trợ họ bán hàng trên sàn thương mại điện tử, đưa đặc sản địa phương tiếp cận thị trường xa hơn. Cùng với đó là các mô hình cộng đồng tái chế rác, trồng cây theo nhóm hộ, làm du lịch xanh do chính người dân quản lý.

Tất cả những chuyển động ấy cho thấy: người dân không còn chỉ là đối tượng thụ hưởng chính sách, mà đã trở thành chủ thể của quá trình phát triển. Khi họ làm chủ sinh kế, bảo vệ tài nguyên và gìn giữ văn hóa làng quê, thì sự phát triển ấy mới thực sự bền vững.

Nông thôn Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mới – nơi phát triển không còn dựa vào mở rộng bằng mọi giá, mà chú trọng cân bằng giữa con người, sinh kế và môi trường. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế toàn cầu, khi phát triển xanh trở thành ưu tiên và điều kiện để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Với sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp và chính người dân, nhiều vùng quê đang chứng minh rằng phát triển bền vững không chỉ là mục tiêu xa vời, mà là điều có thể đạt được từng ngày – bắt đầu từ những hành động cụ thể, thiết thực và nhân văn.

BN