Nông thôn mới xứ Thanh hút vạn khách du lịch mỗi năm, nông dân giàu lên trông thấy

Từ những bản làng miền núi đến những xã vùng đồng bằng, mô hình du lịch nông thôn đang dần trở thành sản phẩm đặc trưng, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập, đồng thời gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa. Trong tiến trình ấy, các HTX đã và đang khẳng định vai trò nòng cốt, kết nối nông nghiệp – văn hóa – du lịch, tạo sức bật cho xây dựng nông thôn mới.

Đổi thay nhờ du lịch cộng đồng

Nhắc đến thành quả của chương trình du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa, không thể bỏ qua bản Bút (xã Nam Xuân).

Nằm nép mình giữa núi rừng hùng vĩ, bản Bút vốn nổi tiếng với những nếp nhà sàn truyền thống và đời sống gắn bó hài hòa với thiên nhiên.

Trước kia, đường đến bản Bút quanh co, mùa mưa lầy lội, học sinh đến trường, bà con đi chợ phải băng qua những con dốc trơn trượt, quần áo lấm lem bùn đất. Tuy nhiên, những năm gần đây, khi địa phương chọn bản Bút làm điểm phát triển du lịch cộng đồng, hạ tầng nơi đây đã thay đổi rõ rệt.

Du lịch sinh thái mở ra hướng đi mới cho nhiều người dân, HTX ở Thanh Hóa.

Minh chứng là hệ thống đường bê tông kiên cố đến từng ngõ nhỏ, nhà văn hóa khang trang, không gian xanh – sạch – đẹp. Nhiều hộ nghèo sẵn sàng hiến đất, bán luồng để cùng Nhà nước làm đường, thể hiện tinh thần đồng thuận cao trong xây dựng nông thôn mới.

Trưởng bản Bút – ông Hà Công Chức tự hào chia sẻ: “Hơn 100 hộ trong bản đã được khuyến khích giữ gìn nhà sàn truyền thống, biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn du khách. Người dân không chỉ sửa sang chỗ ở, mà còn học cách làm du lịch, làm dịch vụ”.

Đến nay, bản Bút đã có 3 hộ phát triển dịch vụ homestay: Minh Huy, A Béo, Na Hương – trở thành địa chỉ quen thuộc với du khách trong và ngoài tỉnh. Khách du lịch đến nghỉ dưỡng, trải nghiệm văn hóa đồng bào dân tộc Thái, thưởng thức ẩm thực địa phương. Từ đó, kéo theo sự phát triển của chăn nuôi gà, lợn mán, cá dốc, trồng rau sạch, dệt thổ cẩm…

Ông Hà Văn Xuân, một hộ dân trong bản, vui mừng cho biết: “Nuôi cá giờ không lo ế nữa, có bao nhiêu cũng bán hết cho khách du lịch. Nhờ vậy, đời sống ngày càng khá giả, tư duy sản xuất hàng hóa của bà con cũng thay đổi”.

Bản Bút đã đạt chuẩn nông thôn mới và đang hướng tới mục tiêu bản nông thôn mới kiểu mẫu – minh chứng cho việc phát triển du lịch cộng đồng chính là “đòn bẩy” hỗ trợ các tiêu chí khác trong xây dựng nông thôn mới.

Hạt nhân phát triển du lịch nông thôn

Cũng ở miền núi Thanh Hóa, xã Pù Luông được biết đến như “thiên đường nghỉ dưỡng” với cảnh quan hoang sơ, thung lũng thơ mộng. Trong đó, bản Đôn là trung tâm phát triển du lịch cộng đồng.

Những con đường ngoằn ngoèo vào bản trước đây đã được bê tông hóa, xe khách có thể đến tận cửa nhà sàn. Hơn 160 hộ dân bản Đôn, với hơn 600 nhân khẩu, đều được hưởng lợi từ du lịch. Toàn bản hiện có 21 cơ sở lưu trú, mỗi ngày đón hàng trăm lượt khách. Người dân tham gia phục vụ du lịch từ nấu ăn, dọn phòng, chạy xe ôm đưa khách tham quan, đến bán nông sản, thổ cẩm.

Điểm đặc biệt ở bản Đôn là phong trào văn hóa văn nghệ gắn với du lịch. Không chỉ tăng thu nhập, phát triển hạ tầng, du lịch ở bản Đôn còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa, thúc đẩy tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới.

Cùng với các mô hình cộng đồng, nhiều HTX ở Thanh Hóa đã mạnh dạn tham gia phát triển du lịch nông nghiệp, sinh thái. Tại xã Ban Công (nay là xã Bá Thước), HTX du lịch nông nghiệp Ban Công là một điểm sáng trong phát triển kinh tế sáng tạo.

Tận dụng lợi thế khí hậu mát mẻ, ruộng bậc thang, hang động tự nhiên và guồng nước, HTX du lịch nông nghiệp Ban Công đã xây dựng các dịch vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cộng đồng, tour trải nghiệm chèo bè tre, chụp ảnh cùng cọn nước.

Nhờ thành công của du lịch trải nghiệm, nhiều miền quê ở Thanh Hóa trở nên trù phú.

Không chỉ dừng ở dịch vụ, HTX còn gắn sản xuất nông nghiệp với du lịch. Hơn 20ha lúa nếp bản địa được canh tác theo hướng hữu cơ, vừa cung ứng thực phẩm cho dịch vụ homestay, vừa phát triển sản phẩm OCOP. Năm 2023, gạo nếp Cú Mắc Cải của HTX đạt chứng nhận OCOP 3 sao, trở thành “thương hiệu” mới gắn với du lịch địa phương.

Tương tự, ở xã Bình Sơn (nay là xã Thọ Bình), HTX dịch vụ nông lâm nghiệp Bình Sơn đã phát triển sản phẩm chè trải nghiệm. Du khách đến đây không chỉ được hít thở không khí trong lành, chiêm ngưỡng cảnh đẹp, mà còn tự tay hái chè, sao chè, tìm hiểu văn hóa sản xuất của đồng bào địa phương. Nhờ đó, chè Bình Sơn được quảng bá rộng rãi, tiêu thụ mạnh hơn, đem lại nguồn thu ổn định cho thành viên HTX.

"Bệ đỡ" cho các mô hình du lịch nông thôn

Để phát triển và nhân rộng mô hình du lịch nông thôn tại các HTX, vai trò của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa là hết sức quan trọng. Thời gian qua, Liên minh HTX đã tổ chức nhiều chương trình tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, thành viên HTX về cơ hội phát triển du lịch cộng đồng.

Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa cũng chủ động khảo sát, lựa chọn các HTX có tiềm năng để hỗ trợ xây dựng mô hình; kết nối HTX với doanh nghiệp lữ hành trong và ngoài tỉnh, hình thành các chuỗi liên kết du lịch.

Đồng thời, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa còn phối hợp với các cơ quan, doanh nghiệp triển khai các khóa đào tạo nghề, tập huấn kỹ năng làm du lịch, kỹ năng quản lý HTX; hỗ trợ HTX xây dựng sản phẩm OCOP, quảng bá hình ảnh, xúc tiến thương mại. Đây chính là nền tảng giúp các HTX du lịch nông nghiệp, sinh thái ở Thanh Hóa phát triển bền vững, gắn sản xuất với tiêu thụ, tạo việc làm và thu nhập cho người dân.

Những bản làng như Bút, Đôn, Ban Công, Bình Sơn hay các điểm du lịch cộng đồng ở Pù Luông, Năng Cát, Kho Mường… đang cho thấy bức tranh mới về nông thôn Thanh Hóa. Du lịch không chỉ mang lại thu nhập mà còn tạo động lực để người dân đóng góp xây dựng hạ tầng, giữ gìn cảnh quan, bảo tồn văn hóa.

Các HTX đóng vai trò “cầu nối” quan trọng trong quá trình này: liên kết nông dân – du khách – doanh nghiệp, vừa tiêu thụ nông sản, vừa phát triển dịch vụ, vừa nâng cao năng lực cộng đồng. Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, những mô hình du lịch nông thôn sẽ tiếp tục được nhân rộng, trở thành động lực xây dựng nông thôn mới bền vững.

Từ một vùng đất còn nhiều khó khăn, nhiều địa phương ở Thanh Hóa đang từng bước biến lợi thế thiên nhiên, văn hóa thành lợi thế cạnh tranh kinh tế. Du lịch nông thôn, với sự tham gia tích cực của các HTX, không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn đưa nông thôn Thanh Hóa vươn tới hình mẫu: hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc, giàu đẹp mà vẫn gần gũi thiên nhiên.

Nam Phong