NSƯT Trường Sơn: Lão tướng giữ lửa cho gia tộc cải lương Minh Tơ

Trong những buổi tập tuồng hay các dịp lễ tại đình Thái Hưng (TP. HCM), hình ảnh một lão nghệ sĩ với mái tóc dài bạc trắng, đôi mắt tinh anh và làn hơi uy nghiêm đã trở nên quen thuộc. Đó là NSƯT Trường Sơn, một "cây đại thụ" của nghệ thuật cải lương tuồng cổ Việt Nam. Ông không chỉ là một kép hát tài danh mà còn là người giữ lửa cho gia tộc Minh Tơ đình đám, đồng thời là thân phụ của nghệ sĩ Tú Sương.

Hành trình từ nghệ danh Hề Mẫm đến danh xưng Trường Sơn

NSƯT Trường Sơn tên thật là Lê Văn Diện, sinh năm 1950 tại Sài Gòn trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Cha ông là nghệ sĩ Bảy Đực, một tay trống cự phách của đoàn hát bội Vĩnh Xuân - Khánh Hồng. Từ nhỏ, ông đã lớn lên trong không gian của đình Cầu Quan, được nghệ sĩ Minh Tơ trực tiếp dạy dỗ về vũ đạo và ca diễn cùng những người bạn cùng thời như Thanh Tòng, Bửu Truyện, Thanh Loan.

Ít người biết rằng, trước khi trở thành một kép võ oai hùng, ông từng mang nghệ danh "hề Mẫm" nhờ vẻ lém lỉnh, hài hước. Tuy nhiên, một biến cố vào năm 1972 khi ông phải tìm cách rời Buôn Ma Thuột để trở về phố thị đã thay đổi hoàn toàn sự nghiệp. Để giúp ông mai danh ẩn tích, ông bầu Tư Diễn đã đổi tên Lê Văn Diện thành Trường Sơn. Nghệ danh này đã gắn bó với ông suốt hơn nửa thế kỷ thăng trầm.

Ông vua kép độc của sân khấu tuồng cổ

Sự nghiệp của nghệ sĩ Trường Sơn thăng hoa khi ông trở thành rể của gia tộc Minh Tơ sau khi kết hôn với nghệ sĩ Thanh Loan. Từ các vai kép võ ban đầu, ông dần khẳng định vị thế trong các vai "kép độc". Những nhân vật như Bàng Hồng trong vở Xử án Bàng Quí Phi, Tô Định trong Tiếng trống Mê Linh hay Huỳnh Công Lý trong vở Trung thần đã trở thành những dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả.

Ông quan niệm rằng vai phản diện càng bị khán giả ghét thì người nghệ sĩ càng thành công. Lối diễn toát lên vẻ mưu mô, uy lực nhưng vẫn đầy tính đời thường của ông đã tạo nên một chuẩn mực riêng cho các vai độc trên sân khấu cải lương.

Người hiện thực hóa di sản của NSND Thanh Tòng

Nếu NSND Thanh Tòng được xem là người định hình trường phái cải lương tuồng cổ thuần Việt, thì NSƯT Trường Sơn chính là người thực hiện xuất sắc nhất các ý tưởng đó. Ông trực tiếp chuyển tải những vũ đạo phức tạp của anh vợ lên sàn diễn. Điển hình nhất là vai diễn Lý Đạo Thành trong vở Câu thơ yên ngựa, nơi kỹ thuật xuống bộ và phong cách ca diễn của ông đã trở thành bài học mẫu mực cho các thế hệ sau.

Trách nhiệm bảo tồn và truyền nghề cho thế hệ thứ sáu

Sau khi NSND Thanh Tòng qua đời, nghệ sĩ Trường Sơn ý thức rõ vai trò gạch nối của mình trong gia tộc. Ông miệt mài dạy dỗ con cháu và các hậu bối tại đình Thái Hưng. Niềm tự hào lớn nhất của ông là các con: Ngọc Nga, Tú Sương và Lê Thanh Thảo đều theo nghiệp tổ. Trong đó, NSƯT Tú Sương đã kế thừa trọn vẹn tinh thần và tài năng để trở thành một đào chính lừng lẫy của sân khấu đương đại.

Ở tuổi ngoài 70, dù sức khỏe đã giảm sút, NSƯT Trường Sơn vẫn dành trọn tâm huyết cho nghệ thuật. Ông không chỉ dạy kỹ thuật mà còn dạy đạo đức làm nghề, giữ gìn cái tâm trong sáng cho các nghệ sĩ trẻ. Hiện tại, gia tộc Minh Tơ đã truyền đến đời thứ 5 và thứ 6, tiếp tục duy trì mạch ngầm văn hóa đã tồn tại qua nhiều thập kỷ.

Tuệ Nhân