NSƯT Xuân Bắc vào vai 'Quan thanh tra'

Do Tiến sĩ. Nhà giáo ưu tú Nguyễn Mạnh Hùng biên tập và đạo diễn từ kịch bản "Quan thanh tra" của nhà văn Gogol, vở diễn phiên bản Việt có kết cấu chặt chẽ, hiện đại và mang lại tiếng cười sảng khoái cho khán giả.

Vở hài kịch kể về một anh công chức nhỏ lang thang đến một thị trấn miền Nam rồi bị tưởng nhầm là quan thanh tra từ thủ đô Peterburg đi thị sát. Vốn là những kẻ tham nhũng, bọn quan chức ở đây lo sợ, tìm cách mua chuộc, hối lộ cho quan lớn. Nhân dịp đó chúng tố cáo lẫn nhau, nói xấu nhau để tâng công. Tệ hơn nữa, viên thị trưởng còn định lợi dụng cả vợ và con gái hòng leo cao hơn lên bậc thang danh vọng, chiếm một địa vị to hơn, vững hơn để áp bức, bóc lột dân chúng được nhiều hơn.

Câu chuyện tuy xảy ra ở một vùng hẻo lánh, song với thiên tài khái quát tuyệt diệu của Gogol, “Quan thanh tra” đã vạch trần bộ máy quan chức cồng kềnh, mục nát của chế độ Sa hoàng, chúng hầu như gồm những phường trộm cướp trắng trợn không làm được việc gì có ích.

Các quan lại luồn cú, tìm mọi cách mua chuộc viên thanh tra rởm.

Kịch bản "Quan thanh tra" của Gogol không xa lạ với người Việt. Nhưng khi bước lên sân khấu, với khả năng diễn xuất chuyên nghiệp, nhập vai của các nghệ sĩ tên tuổi, từng câu thoại và từng tình huống kịch trở nên đời hơn. Khán giả đã không thể không cười với tình huống viên thanh tra rởm (NSƯT Xuân Bắc) vừa ăn ngấu nghiến bát súp và thịt quay, sau mấy ngày không có gì trong bụng. Tiếng nhai chóp chép, tiếng húp nước súp soàn soạt chứng tỏ anh ta rất đói. Nhưng tay công chức hạng ba, đang nợ nẫn túng quẫn vì nướng sạch tiền trên chiếu bạc lại tỏ ra cao ngạo, miệng không ngớt lời chê bai các món ăn, chửi rủa chủ khách sạn đã cho anh ta ăn chịu, nợ tiền phòng nhà trọ.

Hay tình huống đút lót, hối lộ của viên thị trưởng (NSƯT Trịnh Mai Nguyên) với viên thanh tra rởm. Với vai trò là người lãnh đạo cao nhất của thành phố nhưng trước cường quyền, viên thị trường tỏ ra run rẩy, nói năng lắp bắp và cảm giác nhẹ bẫng, như trút được gánh nặng khi cả một va ly tiền đã được viên thanh tra rởm nhận.

Tiếp sau đó là liên tiếp các tình huống đưa hối lộ của các viên quan trong thành phố được thể hiện tài tình trên sân khấu. Nhờ lối diễn xuất tự nhiên của các diễn như NSƯT Lâm Tùng, NSƯT Kiều Minh Hiếu, nghệ sĩ Hồng Quang... bộ mặt thật của các viên quan lại đã lộ tẩy. Họ thực là những con người nhỏ nhen, xấu tính, tham lam và vô đạo đức.

Đỉnh điểm của vở kịch được đẩy lên khi viên thanh tra rởm không chỉ nhận tiền của quan lại mà còn cưới con gái của viên thị trưởng. Điều này cũng nằm trong toan tính của thị trưởng nhằm lấy lòng quan thanh tra, mưu cầu leo cao hơn. Tuy nhiên, trong khi một đám cưới rình rang được diễn ra, các quan khách chỉnh tề chờ đợi chú rể xuất hiện, thì tên này đã kịp cao chạy xa bay với bọc tiền thu về từ những viên quan đưa hối lộ.

Sự việc chỉ được phát giác khi bức thư của quan thanh tra rởm gửi cho bạn của mình kể về sự việc kỳ lạ vừa diễn ra, được đọc trộm. Vở kịch đã khép lại trong sự đau đớn, ti tiện của các quan chức tỉnh lẻ, bị một tay công chức hạng 3 lừa siêu hạng. Và một lần nữa, tiếng cười được cất lên cùng những tràng vỗ tay giòn giã của khán giả.

NSƯT Xuân Bắc trong vai thanh tra rởm

Ở vở kịch này, âm nhạc hiện đại đã giúp tác phẩm mang được sự tươi mới, gần gũi với khán giả, dù câu chuyện được kể cách xa ngày nay cả thế kỷ. Bên cạnh đó, phục trang và thiết kế sân khấu mang nhiều hàm ý, gợi liên tưởng cho khán giả về những toan tính, mưu mô của các quan lại, giúp người xem đón nhận được tư tưởng xuyên suốt của vở hài kịch là sự châm biếm, đả kích xã hội đương thời. Cũng cần nói thêm rằng, với một tác phẩm kinh điển, có độ khó như "Quan thanh tra", bản dựng này của nhà hát Kịch Việt Nam đã thành công ở cả phương diện diễn xuất và đạo diễn. Thời lượng gần 2 tiếng đồng hồ cho một tác phẩm kinh điển, không rườm rà, hoàn toàn phù hợp với khán giả ngày nay.

Vở hài kịch kinh điển "Quan thanh tra" sẽ được Nhà hát Kịch Việt Nam biểu diễn vào dịp Ngày phụ nữ Việt Nam 20/10.