Nữ nhà báo gần hai thập kỷ đi đến tận cùng sự thật

Tháng 4/2020, những thước phim “bóc trần” hiện trạng phá rừng quy mô lớn ở tỉnh Kon Tum được phát sóng trên bản tin Thời sự (Đài Truyền hình Việt Nam). Hình ảnh về nhóm lâm tặc dùng xe sắt, máy cày men theo những con đường mòn vào tận rừng sâu phá rừng trong đêm; tiếng cưa ầm ào là loạt cây to lớn đổ sập, rồi bị “xẻ thịt” chỉ trơ lại gốc với đường kính gần 2m... khiến người xem bị tác động mạnh.

Ít ai ngờ, người “nằm gai, nếm mật” điều tra trong gần 3 tháng giữa rừng già Kon Tum, cùng ê-kíp ghi lại được những thước phim chấn động này là nữ nhà báo Liên Liên.

Những thước phim “bóc trần” hiện trạng phá rừng quy mô lớn ở tỉnh Kon Tum được phát sóng trên bản tin Thời sự (Đài Truyền hình Việt Nam).

Không khó để hình dung những khó khăn bủa vây người làm báo trong hành trình bám đuổi dấu chân lâm tặc. Nhà báo Liên Liên kể câu chuyện tưởng như lãng mạn về “Nhật ký ngắm trăng” của chị và đồng nghiệp: “Giai đoạn thực hiện phóng sự là mùa khô cũng là mùa phá rừng. Trăng Rằm giúp chúng tôi di chuyển dễ dàng hơn, nhưng nguy cơ bị lộ cũng nhiều hơn.

Chúng tôi phải mặc đồ màu tối để không bị phát hiện. Lang bạt giữa rừng già, được ngửa cổ ngắm trăng nhưng chúng tôi cũng phải trải qua cả những phút bế tắc, mất liên lạc với người dân, danh tính người dân hỗ trợ bị lộ..., thậm chí đã có phút nhụt chí. Nghĩ lại tôi càng thấy yêu nghề, yêu cái nghiệp mình đã chọn nên đôi lúc mình hơi liều”. Có lẽ là duyên nghiệp đã đưa Liên Liên đến với nghề phóng viên điều tra bởi ngay từ đầu chị cũng không nghĩ rằng mình sẽ theo một lĩnh vực đặc thù như thế.

Nhà báo Liên Liên trò chuyện cùng phóng viên báo Tin tức và Dân tộc.

Bắt đầu từ năm 2006, Liên Liên nhận công tác ở Đài truyền hình Việt Nam, tham gia thực hiện chương trình “Chính sách kinh tế và cuộc sống”, một chương trình phản ánh những thực trạng, những bất cập từ góc nhìn chính sách. “Với bản tính tò mò, tôi đào sâu tìm hiểu nguyên nhân của những hiện tượng xã hội này, giải đáp những câu hỏi phức tạp hơn như ‘Chính sách này có điều gì không phù hợp? có cách nào để khắc phục được hay không?’. Từ đấy, tôi dần theo đuổi mảng điều tra”, nữ nhà báo chia sẻ.

Trải qua gần 20 năm gắn với phóng sự điều tra, “bông hồng thép” của làng báo Việt vẫn nhận còn “trẻ” so với nhiều “cây đa, cây đề” trong làng báo. Thế nhưng, với những đề tài gai góc mà chị đã thực hiện, từng góc khuất về tình trạng sang chiết gas trái phép ở Bình Dương, thâm nhập điểm đen pha chế xăng dầu trái phép, đường dây mua bán bằng đại học giả, chênh lệch giá thuốc bảo hiểm, loạt phóng sự về nhũng nhiễu thủ tục hành chính... là những minh chứng cho năng lực điều tra và niềm đam mê không ngừng nghỉ của nữ nhà báo.

Tháng 9/2018, bản tin Thời sự của Đài Truyền hình Việt Nam đã phát loạt phóng sự về tình trạng “bảo kê” tại chợ Long Biên sau 100 ngày phóng viên bám địa bàn. Ngay sau đó, phóng viên Liên Liên và đồng nghiệp đã nhận được tin nhắn đe dọa tính mạng.

Sau khi những phóng viên dũng cảm đưa vụ việc ra ánh sáng, cơ quan công an khởi tố 5 bị can bao gồm cả đối tượng cầm đầu. Hàng trăm tiểu thương chợ đầu mối Long Biên và người dân hồ hởi đón nhận những bài viết, những phóng sự truyền hình về nạn bảo kê tại một chợ đầu mối ở Thủ đô.

Một số hình ảnh trong loạt phóng sự về tình trạng “bảo kê” tại chợ Long Biên.

Liên quan đến loạt phóng sự trên, nhiều người thắc mắc trong khi làm điều tra kể cả phóng viên nam cũng thường giấu danh tính nhưng Liên Liên sẵn sàng để lộ diện.

Chia sẻ việc này, phóng viên Liên Liên cho biết: “Mỗi phóng viên có sự lựa chọn riêng. Khi lựa chọn lĩnh vực chuyên biệt, chúng tôi biết niềm tin của người dân là hết sức quan trọng. Điểm lợi của việc phóng viên điều tra lên hình là người dân biết đến mình nhiều hơn, biết mình làm ở lĩnh vực đó và từ đó tôi có được nguồn tin, nguồn đề tài bất tận. Sau gần 20 năm “giải đề” thành công, tôi nghĩ mình đã đủ thời gian để chứng minh việc sẵn sàng lộ diện cũng là một lựa chọn đúng đắn”.

Bản thân lộ diện cũng là lúc người phóng viên phải đối diện với những mối đe dọa cho cả gia đình. Liên Liên tâm sự vốn dĩ ngoài đời chị là người sống rất nguyên tắc. Có lẽ “lây” cá tính của chị nên gia đình, người thân hầu như không tham gia, can thiệp đến công việc của chị. Cũng theo cách rất tự nhiên, mọi thông tin cá nhân của Liên Liên đều được gia đình, người thân, thậm chí là bà con chòm xóm bảo vệ theo cách của riêng mình.

Phóng viên Liên Liên tác nghiệp tại chợ Long Biên.

“Có những vụ việc sau khi được đưa ra ánh sáng, người dân cả nước quan tâm, bạn bè nhắn tin hỏi thăm, nhưng gia đình tôi cũng không hỏi một lời. Có lẽ mọi người biết hỏi cũng sẽ không có câu trả lời. Đó có lẽ cũng là cách để công việc của mình không ảnh hưởng đến gia đình. Gần như rất ít thông tin về người thân của tôi được đưa ra công chúng. Những áp lực công việc, những tin nhắn, lời đe dọa mà tôi gặp phải nếu đổ lên người thân hẳn đó là gánh nặng thật khó chấp nhận”, Liên Liên chia sẻ.

Khác với một Liên Liên từng mất ngủ nhiều ngày vì áp lực trong những ngày đầu vào nghề phóng viên điều tra, giờ đây trước những “cơn bão” đe dọa, nữ phóng viên đón nhận sự việc một cách bình thản, tìm về với những niềm vui đời thường như nấu ăn, cắm hoa để giữ sự cân bằng trong cuộc sống. Bản lĩnh, sự tự tin được vun đắp thêm từ chính niềm vui gia đình, người thân và bà con chòm xóm.

Lộ diện cũng là lúc nhà báo Liên Liên và cộng sự phải đối mặt với những khiếu kiện, giải trình. Liên Liên kể, khi mới vào nghề, dù rất kỹ lưỡng trong khâu tìm đề tài, cẩn trọng trong thực hiện và tìm kiếm thông tin tham khảo, thì khả năng chịu áp lực kém cũng không ít lần khiến chị và các cộng sự “hết hồn” khi phải giải trình với các doanh nghiệp, đơn vị.

Với người phóng viên, mỗi lần giải trình cũng giống như một lần kiểm chứng bản thân. “Trước khi phóng sự được phát sóng, chúng tôi đã nhiều lần kiểm chứng các thông tin, chứng cứ lập luận, nhưng khi giải trình chúng tôi thêm một lần nữa khẳng định việc mình đã làm. Những lần đối mặt dần xây cho chúng tôi sự tự tin, rèn giũa bản lĩnh để vượt qua áp lực”, nhà báo Liên Liên nói.

Clip nhà báo Liên Liên chia sẻ về nghiệp vụ khai thác đề tài và bảo vệ nguồn tin:

“Sau khi mình khẳng định được một lần đúng, hai lần đúng, ba lần đúng, sự tin tưởng của công chúng dành cho mình ngày một lớn. Đọc đơn thư và trả lời đơn thư cũng dần trở thành một trong những quy trình của công việc cần có trên hành trình khẳng định sự thật”, nữ phóng viên chia sẻ.

Theo thời gian, những lo lắng cho cá nhân không còn là trở ngại. Thử thách với người phóng viên là những đề tài gai góc, có độ ảnh hưởng lớn. Đây là những đề tài buộc người phóng viên điều tra phải hết sức cẩn trọng, chuẩn bị thật sự kỹ càng và không được phép để xảy ra sai sót. Bởi mỗi sai sót có thể ảnh hưởng đến danh dự, sự nghiệp của cả cá nhân và tập thể.

Phóng viên Liên Liên (giữa) nhận giải Vàng tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 38 một cách xứng đáng với tác phẩm "Phức tạp hoạt động bảo kê tại chợ Long Biên".

“Mỗi câu thể hiện trong phóng sự, mỗi thước hình được phát sóng đều được cân nhắc kỹ về tính pháp lý. Những gì mình và đồng nghiệp thực hiện đều được xây dựng trên nền tảng chứng cứ đầy đủ, khách quan, đảm bảo an toàn về mặt thông tin. Đó là đạo đức mà mỗi người làm báo luôn tâm niệm”, nữ nhà báo chia sẻ.

Gần 2 thập kỷ với thật nhiều những thước phim có giá trị, những phóng sự tác động lớn tới xã hội, nữ nhà báo vẫn tiếp tục bận rộn với việc lọc lựa từ 10 - 15 đề tài mới mỗi ngày để thực hiện. Những đóng góp của nữ nhà báo trong mảng đề tài chuyên biệt sẽ còn tiếp tục trong sự ủng hộ của công chúng.

Tác giả: Minh Phương - Lê Sơn
Ảnh, clip: Minh Phương - Lê Sơn, Nhân vật cung cấp
Trình bày: Tuệ Thy

21/06/2025 12:11