Nửa thế kỷ và những tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu, xuất sắc của văn nghệ sĩ Đồng Nai

Phó chủ tịch HĐND tỉnh Hoàng Thị Bích Hằng và Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Sơn Hùng trao bằng tôn vinh tác phẩm Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín của nhà văn Nguyễn Một. Ảnh: Lê Hữu Thiết

Nhiều thế hệ văn nghệ sĩ về hội tụ dưới “mái nhà chung”, để sống lại những năm tháng không thể nào quên của dân tộc và nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ xây dựng, phát triển của nền VHNT tỉnh nhà.

Tài năng tỏa sáng

Xứ sở Rồng thiêng “nước ngọt gió hiền” với hơn 325 năm mang dáng hình vững chãi trên bản đồ nước Việt cùng mạch nguồn văn hóa Đồng Nai, khí phách Trấn Biên nghĩa dũng đã sản sinh ra những người con uư tú, rộng rãi mở lòng chào đón bao thế hệ văn nhân “đến đây thì ở lại đây”, để rồi “tốt rễ xanh cây” trên mảnh “đất lành”, dựng xây lên một gia tài VHNT miền Đông không kém phần đồ sộ. Đó là những nhà văn đầy ắp khí phách hào kiệt, trung kiên của dòng người khai khẩn, sẵn sàng dấn thân, sẵn sàng nhập cuộc, tạo ra dòng văn học riêng biệt… mà tiêu biểu là Thi tướng rừng xanh“Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa” - Huỳnh Văn Nghệ, là nhà văn của Miền đất ven sông đi suốt chiều dài ba cuộc chiến, “Mỗi một dòng, một trang sách phải trả bằng cả cuộc đời, bằng trăm nghìn thứ hy sinh” để lại cho cuộc đời một khối lượng tác phẩm khá đồ sộ ở cả hai lĩnh vực văn chương và điện ảnh - nhà văn Hoàng Văn Bổn. Đó là nguời để lại cho độc giả hôm nay cái hạnh phúc như đang được sống với một vùng đất Đồng Nai hết sức phong phú về cảnh vật, con người cùng với những nền tảng lịch sử, văn hóa có chiều sâu nhân văn sẵn có tự bao đời: “Nhà văn đường rừng” Lý Văn Sâm. Kinh nghiệm sáng tác của ông góp phần đào tạo những thế hệ văn nghệ sĩ Đồng Nai tiếp bước trong sự nghiệp cầm bút vì một cuộc sống tốt đẹp, vì hạnh phúc của con người và xã hội.

Các văn nghệ sĩ đã ghi dấu trong lòng nhân dân bằng những tác phẩm gắn liền với lịch sử, phản ánh sinh động hơi thở của thời đại, mang trong mình tinh thần đổi mới, sáng tạo, hội nhập nhưng vẫn đậm đà bản sắc dân tộc.

Nhìn lại chặng đường 5 thập kỷ đã qua, có thể khẳng định rằng: Đồng Nai không chỉ là một vùng đất giàu truyền thống văn hóa mà còn là nơi hội tụ và phát triển của nhiều thế hệ văn nghệ sĩ tài năng. Từ mảnh đất này, những cánh chim đầu đàn cần mẫn, bền bỉ đặt nền móng, dày công vun đắp cho công trình VHNT của tỉnh nhà bằng các tác phẩm văn học, âm nhạc, hội họa, nhiếp ảnh, điêu khắc… đóng góp không nhỏ vào dòng chảy nghệ thuật chung của cả nước, định vị, định danh Đồng Nai trên bản đồ văn học nghệ thuật Việt Nam.

Mái nhà chung Hội VHNT Đồng Nai là nơi “chứng sanh” biết bao tác phẩm ra đời, biết bao tài năng tỏa sáng, tiếp nối những thành tựu đáng tự hào của lớp văn nghệ sĩ cha anh. Đó là những nhà văn Nguyễn Đức Thọ với Hồi ức Làng Che, Hoàng Kim Chung với Dưới chân núi Minh Đạm, nhạc sĩ Trần Viết Bính với Đồng Nai mùa sầu riêng, Nguyễn Văn Vy với Hợp xướng Hồ Chí Minh - Vì tinh tú, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Văn Kỷ với Chuyện lạ có thật, nhà văn Khôi Vũ - Nguyễn Thái Hải với Lời nguyền hai trăm năm, nhà văn Bùi Quang Tú với Viên phấn và cây bút…

Biên đạo múa Việt Bắc, Phó giám đốc Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai, thay mặt văn nghệ sĩ trẻ phát biểu tại buổi tôn vinh. Ảnh: Lê Hữu Thiết

Và một lớp những văn nghệ sĩ bắc cầu giữa nhiều thế hệ văn nhân. Đó là Nghệ sĩ Nhân dân - đạo diễn Giang Mạnh Hà với hơn 300 vở diễn sân khấu lớn nhỏ trong đó phải kể đến Dời đô, Bão táp một vương triều, Những ngôi sao biển, Dòng sông đỏ… Là nhà nghiên cứu văn hóa Huỳnh Văn Tới với nhiều công trình văn nghệ dân gian có tầm ảnh hưởng lớn. Là nhà văn Phạm Thanh Quang với Bản hùng ca thời đại, Cua kềnh vượt vũ môn. Là nhà văn Lê Đăng Kháng với Quả ngọt, Thiếu phụ cùng băng ghế. Là nhà thơ Lê Thanh Xuân với Ăm ắp mùa thu, Hồn đá, Ngoài kia mây trắng… Đó là nhà thơ Đàm Chu Văn với Dòng sông ngại chảy, Giấc rừng, Luân hồi lá…; nhà thơ Đỗ Minh Dương với Đồng dao cho mình… Là nhà văn Nguyễn Một với Ngược mặt trời, Từ giờ thứ 6 đến giờ thứ 9… Là nhà nghiên cứu lý luận phê bình Bùi Quang Huy với Người xưa… người nay; Bùi Công Thuấn với Hoa đỏ bên sông, Nhà văn Đồng Nai; nhà văn Trần Thu Hằng với Đàn đáy, Chuyện tình ở Hầm Hinh…; là nghệ sĩ Nhân dân Đồng Thị Quế Anh với Sứ mệnh, Niềm khát… Là Nghệ sĩ Ưu tú Trần Đức Sìn với Tình muộn; là họa sĩ Trần Chí Lý với Mùa biển lặng; nhà điêu khắc Phạm Công Hoàng với Hoang tưởng em và tôi, Điệp khúc Nam Cát Tiên; là nhạc sĩ Cao Hồng Sơn với Tổ quốc và người lính, Câu hát tiễn chồng; Đoàn Quang Trung với Người về Sông Phố… và các Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Long Thanh, Trần Hữu Cường, Lò Văn Hợp, Lê Hữu Thiết, Vũ Tiến Chương…

Bước chuyển mình mạnh mẽ

Bước vào thời đại mới, VHNT Đồng Nai tiếp tục có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Cuộc sống đổi thay, những xu hướng mới xuất hiện, nhưng điều cốt lõi vẫn không đổi thay - đó là tinh thần yêu nước, là khát vọng vươn lên, là bản sắc văn hóa riêng biệt của vùng đất Đồng Nai. Sự xuất hiện của các nghệ sĩ trẻ mang theo tư duy mới, hơi thở mới, đồng thời kế thừa những tinh hoa của cha anh, tạo nên một diện mạo VHNT vừa hiện đại, vừa truyền thống, đáp ứng nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của công chúng. Nhạc sĩ Lệ Hằng, họa sĩ Đoàn Minh Ngọc, biên đạo múa Việt Bắc, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn An, tác giả điêu khắc Trần Đình Thắng… là những gương mặt xuất sắc, tiêu biểu, đầy bản lĩnh và tự tin mở đường bay mới. Họ dồi dào sức trẻ, có nhiều tác phẩm giá trị và có sức lan tỏa mạnh mẽ với công chúng, tạo nên dấu ấn Đồng Nai trong nền VHNT chung của cả nước và trên thế giới. Các tác phẩm thơ văn, nhạc kịch, mỹ thuật, nhiếp ảnh, công trình nghiên cứu.. tiếp tục đóng góp những giai điệu ngọt ngào, sâu lắng, những bức tranh sinh động, đa sắc màu tôn vinh quê hương đất nước, con người Đồng Nai.

Nỗi trăn trở về chiến tranh, về thời kỳ hậu chiến, hoặc sự giao thời đổi mới của đất nước trong sáng tác của văn nghệ sĩ luôn còn đó, thách thức với thời gian...

Suốt chặng đường đã qua, Hội VHNT Đồng Nai luôn mang trong mình sứ mệnh cao cả: xây dựng một đội ngũ văn nghệ sĩ tài năng, tâm huyết, gieo trồng nên những hoa thơm trái ngọt trên cánh đồng chữ nghĩa. Bộ máy lãnh đạo Hội qua các thời kỳ ngày một vững vàng, chèo lái con thuyền VHNT cập bến, sát cánh cùng văn nghệ sĩ để thông qua tác phẩm VHNT đồng hành với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tích cực tuyên truyền, cổ vũ chương trình xây dựng nông thôn mới, kích hoạt du lịch, quảng bá, giới thiệu vẻ đẹp của đất nước - con người Đồng Nai với bạn bè trong nước và quốc tế, làm phong phú, đa dạng hóa đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân thời kỳ hội nhập, góp phần xây dựng con người mới, những nhân tố mới với hơi thở mới, mang tầm nhìn mới, trong diện mạo mới.

Một hành trình nửa thế kỷ với những nấc thang phát triển cao thấp khác nhau song tinh thần sáng tạo nghệ thuật của văn nghệ sĩ Đồng Nai chưa bao giờ giảm sút. Đứng trước ngưỡng cửa tương lai, cả đất nước chuyển mình tiến vào kỷ nguyên mới, Hội VHNT Đồng Nai tự hào về những điều đã làm được, và cùng nhắc nhớ, không quên trách nhiệm của mình đối với VHNT. Các thế hệ văn nghệ sĩ đã và đang tiếp tục nuôi dưỡng ngọn lửa đam mê, cùng nhau viết tiếp những trang sử mới, đưa VHNT Đồng Nai ngày càng vươn xa, vững vàng trên nền tảng truyền thống, không ngừng đổi mới để hòa nhịp với thời đại, xứng đáng là niềm tự hào của quê hương, là tiếng nói tâm hồn của con người Đồng Nai.

Huyền Quy