Nước cờ gây sức ép của Washington trước thềm thượng đỉnh Mỹ - Trung

Động thái này được giới quan sát đánh giá là nước cờ kép, vừa mang tính pháp lý, vừa mang hàm ý chính trị thể hiện lập trường cứng rắn của Mỹ nhằm gia tăng sức ép với Trung Quốc trong bối cảnh hai bên đang tìm cách định hình lại quan hệ thương mại trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung bên lề APEC 2025.

Ảnh minh họa: Reuters

Theo thông báo của Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer hôm qua, Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ đã mở cuộc điều tra nhằm xác định liệu Trung Quốc có tuân thủ Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 ký năm 2020 hay không. Cuộc điều tra được tiến hành theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, cho phép chính quyền điều chỉnh nhập khẩu từ các quốc gia bị cho là có hành vi thương mại bất lợi – cơ sở pháp lý để Tổng thống có thể đơn phương áp đặt thuế quan.

Thông cáo của cơ quan này cũng cho biết, cuộc điều tra sẽ làm rõ việc Trung Quốc thực hiện các cam kết, đánh giá những rào cản và gánh nặng mà doanh nghiệp Mỹ phải đối mặt khi Trung Quốc không tuân thủ thỏa thuận, đồng thời xác định các biện pháp đáp trả phù hợp.

Trong bối cảnh bên lề hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại Malaysia, các quan chức kinh tế hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc hôm nay đang nhóm họp nhằm hạ nhiệt căng thẳng thương mại trước cuộc gặp dự kiến vào tuần tới giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, việc khởi động điều tra cho thấy Mỹ đang tận dụng sức ép kinh tế làm đòn bẩy chính trị, nhằm củng cố vị thế trong đàm phán với Trung Quốc.

Về phía Trung Quốc, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ Lưu Bằng Vũ hôm qua khẳng định Trung Quốc đã “tuân thủ nghiêm túc” thỏa thuận giai đoạn 1, trong khi Mỹ “không hoàn thành nghĩa vụ tương ứng”. Ông dẫn lại Sách Trắng do Chính phủ Trung Quốc công bố hồi tháng 4, nhấn mạnh Trung Quốc đã thực hiện đúng cam kết.

Cùng ngày, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào nhấn mạnh, Trung Quốc kiên quyết phản đối các biện pháp mang tính đơn phương và áp đặt thuế quan của Mỹ, đồng thời nhấn mạnh Bắc Kinh luôn chủ trương giải quyết khác biệt thông qua đối thoại bình đẳng.

“Những ngày này, mọi người đang ngày càng chú ý đến các vấn đề kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ. Là một nước lớn có trách nhiệm, Trung Quốc luôn phản đối việc tách rời và kiên quyết bảo vệ an ninh, ổn định của chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu. Bốn vòng tham vấn kinh tế và thương mại Trung - Mỹ trước đây đã chứng minh rằng, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và tham vấn bình đẳng, hai bên hoàn toàn có khả năng giải quyết các mối quan tâm của nhau và tìm ra giải pháp cùng có lợi”.

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung bùng phát trở lại từ tháng 4, khi Tổng thống Trump tuyên bố các biện pháp áp thuế mới, dù hai bên từng đạt được một thỏa thuận tạm thời trong các vòng đàm phán trước đó. Thỏa thuận tạm dừng tăng thuế này dự kiến hết hiệu lực vào giữa tháng 11 tới, thời điểm được dự báo có thể mở ra giai đoạn “nóng” mới trong quan hệ thương mại song phương.

Trong bối cảnh đó, Nhà Trắng ngày 23/10 xác nhận Tổng thống Donald Trump sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 30/10 tại Seoul, Hàn Quốc, bên lề Hội nghị cấp cao APEC. Theo kế hoạch, ông Trump sẽ khởi hành đi Malaysia đêm 24/10 để dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47, trước khi tới Hàn Quốc. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm qua cho biết Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ thăm Hàn Quốc từ ngày 30/10 đến 1/11 để dự APEC, song chưa xác nhận liệu cuộc gặp với Tổng thống Trump có diễn ra hay không.

Giới quan sát nhận định, cuộc điều tra mới cùng khả năng diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung sẽ là thước đo quan trọng cho hướng đi của quan hệ song phương trong giai đoạn tới. Dù còn nhiều khác biệt, việc hai bên vẫn lựa chọn đối thoại thay vì đối đầu cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đều ý thức rõ nhu cầu duy trì ổn định quan hệ bởi một cuộc đối đầu thương mại kéo dài không chỉ gây tổn hại cho hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, mà còn tác động dây chuyền tới toàn bộ kinh tế toàn cầu.

Hồng Nhung/VOV1 Tổng hợp