Nước rút ôn thi tốt nghiệp THPT 2025: Học sinh cần lưu ý gì để 'ăn điểm' môn Ngữ văn?

Làm thế nào để ôn tập môn Ngữ văn hiệu quả, đặc biệt ở giai đoạn “nước rút”, nhằm đạt điểm khá, giỏi? Người Đưa Tin đã có cuộc trò chuyện với thầy Phan Thế Hoài, giáo viên Ngữ văn tại Tp.HCM về những lưu ý quan trọng, từ cách đọc hiểu ngữ liệu thơ và truyện, viết đoạn văn nghị luận 200 chữ cho đến cách làm bài nghị luận xã hội sâu sắc, tránh lối viết sáo rỗng và cực đoan.

Người Đưa Tin: Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đang đến rất gần. Trong đó, môn Ngữ văn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một thử thách không nhỏ đối với thí sinh. Để ôn tập hiệu quả môn Ngữ văn giai đoạn "nước rút", theo thầy, học sinh cần lưu ý những nội dung quan trọng sau đây để có thể làm bài thi đạt điểm khá, giỏi?

ThầyPhan Thế Hoài: Trong các thể loại văn, học sinh thường gặp nhiều khó khăn khi đọc hiểu thơ và truyện ngắn. Với ngữ liệu thơ, cần chú ý các dạng câu hỏi nhận biết, thông hiểu và vận dụng.

Học sinh nên nắm rõ đặc điểm của từng thể thơ như số tiếng mỗi dòng, số câu mỗi khổ để xác định chính xác (ví dụ: lục bát, thơ năm chữ, bảy chữ, tự do...). Đồng thời, cần đọc kỹ bài thơ để tìm đúng từ ngữ, hình ảnh phù hợp với yêu cầu của đề.

Thí sinh thi môn Ngữ văn tại Kỳ thi THPT năm 2024 tại Tp.HCM. (Ảnh: Nguyễn Lành).

Đề có thể yêu cầu phân tích tác dụng của biện pháp tu từ, học sinh cần làm rõ cảm xúc mà biện pháp đó gợi lên và cách nó thể hiện tâm tư, tình cảm của tác giả hoặc nhân vật trữ tình.

Việc sử dụng lời tâm sự như “anh”, “em” tạo cảm giác gần gũi, chia sẻ, giúp người đọc đồng cảm với cảm xúc của nhân vật trữ tình.

Học sinh cần nắm được diễn biến cảm xúc của nhân vật trữ tình trong suốt bài thơ, có thể là sự chuyển biến từ buồn sang vui, từ thất vọng sang hy vọng,… Từ đó, liên hệ thực tế để rút ra bài học hoặc nhận định ngắn gọn về một vấn đề cuộc sống (khoảng 5–7 dòng).

Với ngữ liệu truyện, học sinh cần xác định được ngôi kể: ngôi thứ nhất (người kể xưng “tôi”, tham gia vào truyện) hoặc ngôi thứ ba (người kể giấu mình). Đồng thời, xác định nhân vật chính – người xuất hiện nhiều, có ảnh hưởng lớn đến cốt truyện và là trung tâm thể hiện nội dung, tư tưởng tác phẩm.

Người Đưa Tin: Đối với phần viết đoạn văn nghị luận văn học (khoảng 200 chữ) liên quan đến nhân vật trữ tình trong thơ, học sinh cần lưu ý gì thưa thầy?

Thầy Phan Thế Hoài: Thông thường yêu cầu chung của đoạn văn 200 chữ, thí sinh cần viết đúng dung lượng khoảng 150-300 chữ, tức là không viết dài quá cũng không ngắn quá.

Thầy Phan Thế Hoài chia sẻ về những điểm lưu ý để đạt điểm cao môn Văn trong Kỳ thi THPT 2025.

Khi viết đoạn văn nghị luận, học sinh cần đảm bảo bố cục rõ ràng gồm mở đoạn, thân đoạn và kết đoạn theo hình thức tổng – phân – hợp. Nội dung phải bám sát một vấn đề duy nhất, tránh lan man, dàn trải. Diễn đạt cần chính xác về chính tả, ngữ pháp, dùng từ hợp lý và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu. Những đoạn văn thể hiện tư duy sâu sắc, diễn đạt sáng tạo sẽ dễ tạo ấn tượng và đạt điểm cao.

Nếu đề yêu cầu nghị luận về nhân vật trữ tình trong thơ, học sinh nên giới thiệu ngắn gọn đoạn thơ và nhân vật. Phần thân đoạn tập trung phân tích cảm xúc, suy nghĩ hoặc sự biến chuyển tâm trạng qua từ ngữ, hình ảnh, câu thơ tiêu biểu, đồng thời lý giải vì sao những chi tiết ấy thể hiện được điều đó. Kết đoạn khẳng định lại vấn đề và có thể mở rộng bằng một bài học hoặc giá trị nhân văn.

Trường hợp đề yêu cầu phân tích nghệ thuật thơ, cần làm rõ các yếu tố như từ ngữ, hình ảnh, thể thơ, nhịp điệu, biện pháp tu từ và cấu tứ.

Với đoạn văn nghị luận về nhân vật trong truyện, cần phân tích lời nói, hành động, suy nghĩ, ngoại hình hoặc sự thay đổi của nhân vật, gắn chặt với chủ đề truyện để làm nổi bật tư tưởng và thông điệp của tác giả.

Người Đưa Tin: Đối với phần viết bài văn nghị luận xã hội (khoảng 600 chữ) về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ, học sinh cần phải dẫn chứng như thế nào để bài giàu cảm xúc, lôi cuốn và đạt kết quả cao?

Thầy Phan Thế Hoài: Các em cần chú ý dung lượng (khoảng 500-800 chữ); bố cục; luận điểm; lý lẽ, bằng chứng; mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác và liên hệ từ thực tiễn cuộc sống từ góc nhìn của người trẻ.

Thí sinh cần lưu ý những vấn đề thực tiễn cuộc sống khi làm bài thi để đạt điểm cao.

Khi mở rộng vấn đề trong bài nghị luận xã hội, nhất là với những chủ đề liên quan đến tuổi trẻ, học sinh cần chú ý đến việc phê phán những hành vi hoặc tư tưởng tiêu cực. Tuy nhiên, phê phán không phải là chỉ trích nặng nề, mà là đánh giá khách quan để từ đó rút ra bài học và hướng đi đúng đắn.

Bài viết nên gắn với thực tế, nêu dẫn chứng cụ thể từ những vấn đề đang được quan tâm như: sống ảo trên mạng xã hội, thờ ơ vô cảm, lối sống thực dụng, hay lý tưởng sống, tinh thần sáng tạo, lòng yêu nước, bản sắc văn hóa…

Đặc biệt, cần tránh lối viết hô hào sáo rỗng hoặc phiến diện, cực đoan. Việc quy chụp như “tất cả học sinh hiện nay đều lười biếng” sẽ làm giảm sức thuyết phục. Thay vào đó, nên chọn cách diễn đạt tỉnh táo, cân bằng để thể hiện quan điểm rõ ràng mà vẫn sâu sắc.

Xin cảm ơn thầy về cuộc trò chuyện!

Nguyễn Lành