Ô mai dùng trong Đông y khác gì ô mai làm quà vặt?

Quả mận đen sau khi sấy khô được dùng làm thuốc, gọi là ô mai, có vị chua và hơi đắng nhẹ. Ảnh: K.L.

Chúng ta đã biết vị chua đi vào gan, đồ chua giúp dưỡng gan. Trong các loại thực phẩm chua, không gì sánh kịp tác dụng nuôi dưỡng gan của ô mai, nó giúp bình can khí, dưỡng can huyết, tư can âm.

Nhắc tới ô mai, chắc hẳn mọi người sẽ nghĩ ngay đến ô mai tẩm đường được bày bán trong siêu thị, nhưng ở đây chúng tôi sử dụng ô mai làm thuốc, là quả mận đen đã chín sấy khô, có màu đen và rất chua.

Nếu từng tự nấu Toan Mai Thang sử dụng ô mai mua từ hiệu thuốc, chắc chắn bạn sẽ biết nó không ngon chút nào, chua loét, nhưng cũng chính vị chua này giúp sinh ra các dịch trong cơ thể.

Vị chua đậm của ô mai giúp dưỡng âm, sinh tân, chỉ cần ăn một miếng cũng khiến bạn tiết ra rất nhiều nước bọt. Vị chua này sinh ra khí dưỡng gan, nên không chỉ giúp tư can âm, còn giúp sơ can uất, làm giảm tình trạng ứ trệ uất kết ở gan.

Trước đây tôi có một bệnh nhân gặp triệu chứng tay chân lạnh, cực kỳ sợ lạnh, mắt khô, da đỏ bừng, hay mất ngủ, thích than thở, có dấu hiệu can uất rõ ràng, hơn nữa uất kết lâu hóa hỏa nên can hỏa vượng, can âm không đủ. Theo lời kể của cô, sau khi uống thuốc do bác sĩ kê, các triệu chứng của bệnh chẳng những không được cải thiện mà tình trạng nóng trong nghiêm trọng hơn, luôn cảm thấy chóng mặt.

Thực ra, trường hợp của cô ban đầu là can uất, nhưng sau đó can uất hóa hỏa làm tiêu hao âm dịch trong cơ thể nên khiến can âm thiếu hụt. Nếu dùng các thuốc như quế chi có tính cay, nóng, sẽ dễ nóng trong và làm tình trạng ứ trệ càng thêm trầm trọng.

Sau khi tôi cho bệnh nhân dùng ô mai, cô ấy cảm thấy tốt hơn, các triệu chứng cũng thuyên giảm nhanh chóng. Ô mai giúp sơ can, dùng vị chua để làm mềm gan, sinh dịch, đẩy can khí, thúc đẩy can khí tuần hoàn. Do đó, những người uất kết lâu ngày tổn thương tới can âm có thể ăn ô mai.

Nhưng mọi người đừng nghĩ rằng ô mai có thể làm đồ ăn vặt, chỉ nên ăn khi cần thiết. Tác dụng thu liễm và công hiệu sinh tân của nó rất mạnh. Bình thường, người thiếu can âm chỉ cần ăn đồ chua để giúp bình can khí, dưỡng can âm là đủ. Vị chua hòa với vị ngọt còn giúp dưỡng can huyết.

Khi mua ô mai, bạn cũng nên chú ý tới chất lượng, vì sẽ có một số nơi dùng đào hoặc mơ thay cho mận, do khi sấy lên đều chuyển màu đen, khó phân biệt. Bạn có thể nhận biết bằng cách ngâm với nước sôi, ô mai tốt sẽ cho ra nước có màu hơi nâu nhạt, nếu nước màu đen thì là ô mai giả, là màu nhuộm. Tốt nhất bạn nên tìm mua ô mai ở các hiệu thuốc chính thống, có uy tín và đảm bảo về chất lượng.

Sau khi mua về, bạn không nên ăn ngay, vì vị của nó không ngon. Bạn có thể làm món Toan Mai Thang (canh mận chua). Khuyến khích tự làm vì như vậy nguyên liệu đảm bảo và vị cũng không quá ngọt. Bạn sẽ tìm được nhiều công thức trên mạng, nguyên liệu chủ yếu gồm ô mai, sơn tra và cam thảo, tỷ lệ lần lượt là 3:2:1.

Đừng cho quá nhiều cam thảo, nếu không vị sẽ bị đắng. Bạn cũng có thể thêm đường phèn lượng vừa phải cho dễ ăn. Hãy nhớ rằng vị chua của Toan Mai Thang mới đem lại hiệu quả mà ta mong muốn. Bạn có thể nấu món canh này vào mùa xuân khi can khí tương đối dồi dào, can hỏa vượng hoặc khi có các triệu chứng can âm hư.

Thẩm Ninh/ Skybooks & NXB Dân trí