Ô nhiễm không khí cuối năm: Giao thông, xây dựng và làng nghề tái chế là thủ phạm

Trao đổi tại tọa đàm "Cải thiện chất lượng môi trường không khí đô thị" được tổ chức tại Hà Nội ngày hôm nay (25/11), ông Lê Hoài Nam, Phó cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, tại Hà Nội và một số tỉnh thuộc Đồng bằng sông Hồng, tình trạng bụi mịn đang diễn biến phức tạp và duy trì ở mức cao.

Theo số liệu quan trắc, giai đoạn cuối năm 2024, Hà Nội đã trải qua 4 đợt ô nhiễm không khí kéo dài, trong đó nồng độ PM2.5 vượt khoảng 2 lần so với chuẩn cho phép, số ngày có chất lượng không khí ở mức xấu chiếm tỷ lệ cao. Trong khi đó, năm 2025, chất lượng không khí chưa đến mức xấu như năm trước nhờ thời tiết không xuất hiện các hiện tượng cực đoan.

Ông Lê Hoài Nam, Phó cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

Nguyên nhân ô nhiễm được Phó cục trưởng Cục Môi trường chỉ ra, chủ yếu đến từ các ngành công nghiệp, giao thông vận tải, với bụi mịn từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 12-15%, trong khi bụi đường từ hoạt động giao thông chiếm khoảng 20-30%. Bên cạnh đó, nguồn thải từ nông nghiệp, việc đốt và xử lý phụ phẩm nông nghiệp chưa hiệu quả cũng là tác nhân đáng kể.

Theo bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), Hà Nội đang chịu áp lực rất lớn về ô nhiễm, đặc biệt vào mùa đông. “Khu nội đô có chỉ số AQI cao hơn, do mật độ phương tiện giao thông lớn và hoạt động xây dựng diễn ra nhiều. Vào cuối năm, các hoạt động chỉnh trang đô thị, ùn tắc giao thông, vận chuyển vật liệu xây dựng, đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp hay đốt vàng mã tại các đền chùa khiến ô nhiễm tăng cao”, bà Thủy chia sẻ.

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí Sạch Việt Nam nhấn mạnh cho rằng: "Các làng nghề tái chế là một trong những nguồn gây ô nhiễm quan trọng. Tuy nhiên, hiện Hà Nội chưa xác định chi tiết cơ sở nào, làng nghề nào phát thải bao nhiêu. Ông đề xuất xây dựng bản đồ ô nhiễm, giúp xác định mức độ phát thải và từ đó có giải pháp quản lý nguồn phát thải hiệu quả song song với biện pháp quản lý hành chính".

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí Sạch Việt Nam

PGS.TS Lý Bích Thủy, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, dù cơ quan chức năng đã có bức tranh tổng thể, nhưng các thông tin chi tiết để cải thiện chất lượng không khí vẫn còn thiếu. “Cần kết hợp nhiều phương pháp quan trắc và đánh giá kỹ lưỡng để biết giao thông thải bao nhiêu bụi, từ đó mới đưa ra giải pháp hiệu quả. Chuyển đổi số và công nghệ sẽ giúp kiểm soát ô nhiễm, từ việc bắt mạch đến bắt bệnh”, bà Thủy nhấn mạnh.

Hà Nội cũng dự kiến tổng kiểm kê khí thải, với công bố kết quả vào năm 2026, nhằm xác định tỷ lệ đóng góp của từng nguồn phát thải như giao thông, đốt mở và ưu tiên ngân sách xử lý các nguồn gây ô nhiễm.

Theo các chuyên gia, ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP.HCM là vấn đề đa nguyên nhân, từ giao thông, xây dựng, công nghiệp đến các hoạt động dân sinh. Việc xây dựng bản đồ ô nhiễm và áp dụng công nghệ quan trắc chi tiết sẽ giúp “bắt đúng bệnh” và đưa ra giải pháp đồng bộ, góp phần cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe người dân và hướng tới các đô thị xanh, bền vững.

Văn Ngân/VOV.VN