Ông Phan Đình Trạc: Đổi mới chính sách hình sự, tạo hành lang pháp lý cho AI và tiền số

Sáng 6/3, Bộ Tư pháp và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo khoa học cấp quốc gia "Đổi mới tư duy xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

Phát biểu tại hội thảo, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc nhấn mạnh về yêu cầu cấp thiết phải đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Yêu cầu này đã được đề ra trong Nghị quyết 27 của Trung ương.

Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc.

Trong đó ông lưu ý, hệ thống pháp luật phải dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi và dễ tiếp cận. Công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, vừa đảm bảo yêu cầu quản lý Nhà nước vừa kiến tạo phát triển có sức cạnh tranh quốc tế.

Ngoài ra, công tác này phải tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông mọi nguồn lực, thúc đẩy tiềm năng, khuyến khích sáng tạo, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới vì lợi ích chung; thu hút và sử dụng nhân tài, đón nhận cái mới...

Để đáp ứng những yêu cầu đó, ông Phan Đình Trạc lưu ý, phải đổi mới tư duy về pháp luật, tư duy về xây dựng và thi hành pháp luật. Đặc biệt, phải đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện, nâng cao tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật.

Đảng ban hành chủ trương đường lối và lãnh đạo thể chế hóa thành pháp luật. Đảng lãnh đạo công tác thi hành pháp luật để đảm bảo thượng tôn hiến pháp và pháp luật.

Để pháp luật đi vào cuộc sống, Đảng tăng cường kiểm tra, giám sát công tác thể chế hóa chủ trương đường lối thành pháp luật và việc thực hiện các quy định về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

“Phải đưa cuộc sống vào pháp luật trước khi đưa pháp luật vào cuộc sống. Dứt khoát từ bỏ tư duy 'không quản được thì cấm'. Người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm, cái gì cấm thì quy định trong luật, cái gì không cấm thì tạo không gian cho đổi mới sáng tạo, đề cao phương pháp quản lý theo kết quả, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm”, ông Trạc khẳng định.

Ông lưu ý, phải huy động được mọi thành phần kinh tế, mọi doanh nghiệp, người dân cùng tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội, lao động sản xuất, tạo ra của cải vật chất, tinh thần để đóng góp vào tăng trưởng, phát triển của đất nước.

Trưởng Ban Nội chính Trung ương cũng lưu ý phải đổi mới tư duy trong công tác thi hành pháp luật theo hướng phát huy cao độ tinh thần phục vụ nhân dân, kiến tạo phát triển, hành động vì lợi ích chung của đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan thực thi pháp luật...

Ngoài ra, ông cũng yêu cầu chủ động ứng dụng trí tuệ nhân tạo, khẩn trương xây dựng các nền tảng số quốc gia, phát triển cơ sở dữ liệu đảm bảo hoạt động thống nhất, liên thông và khai thác dữ liệu; chủ trọng nâng cao chất lượng chính sách, luật và chất lượng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật.

"Kỹ năng để chuyển hóa chính sách thành văn bản, ngôn ngữ của văn bản quy phạm pháp luật là vô cùng khó, không phải ai cũng làm được. Nếu như thực sự không có kỹ năng, ngữ pháp không chặt chẽ, ngôn từ không trong sáng và đặc biệt là tâm huyết và trách nhiệm không cao thì không làm được", ông Phan Đình Trạc nói.

Trưởng Ban Nội chính Trung ương cũng yêu cầu tiếp tục hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của các thiết chế trong hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, bảo đảm tinh - gọn - mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Đặc biệt, Trưởng Ban Nội chính Trung ương lưu ý, hoàn thiện pháp luật hình sự và tố tụng tư pháp, đổi mới hơn nữa chính sách hình sự, sớm xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, phi truyền thống như: Trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ lượng tử, kinh tế số, tiền kỹ thuật số, già hóa dân số, ô nhiễm môi trường...

Dám thay thế, loại bỏ các luật không còn phù hợp

Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng cũng cho rằng cần đổi mới tư duy về xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng những thay đổi mang tính thời đại.

Đó là chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy quản trị, phục vụ phát triển; từ tư duy bị động, phản ứng, tập trung vào xử lý vi phạm sang tư duy chủ động, tập trung vào những vấn đề mới rất cần có pháp luật kịp thời điều chỉnh; chấm dứt tình trạng “không quản được thì cấm”.

Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng. Ảnh: Pháp luật Việt Nam

Bên cạnh đó, ông Thắng cũng lưu ý, giảm tư duy hành chính, tăng tư duy phục vụ người dân và doanh nghiệp, kiến tạo phát triển; xây dựng pháp luật phục vụ hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Ông Nguyễn Xuân Thắng nêu rõ việc cần đổi mới cách thức xây dựng và thi hành pháp luật. Hoàn thiện cơ chế "một luật sửa nhiều luật" để kịp thời sửa đổi, khắc phục các quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong hệ thống pháp luật.

Ông cũng nhấn mạnh đến việc dám thay thế, loại bỏ các luật không còn phù hợp thay vì chỉ “sửa đổi, bổ sung”, chú trọng xây dựng các luật mới với cách làm mới...

Trần Thường