Ông Trump: Đảng Dân chủ chơi cảm tử trong việc chính phủ đóng cửa

"Tôi vừa trở về từ Nhật Bản và nói về những phi công cảm tử. Tôi nghĩ họ (đảng Dân chủ) cũng cảm tử. Họ sẽ kéo đất nước xuống nếu cần”, ông Trump nói trước các nhà lập pháp đảng Cộng hòa.

Ngoài ra, ông Trump cho rằng đảng Dân chủ chưa chịu đủ trách nhiệm khi để chính phủ Mỹ đóng cửa như hiện tại.

Tổng thống cũng tuyên bố việc chính phủ Mỹ đóng cửa là lý do khiến đảng Cộng hòa thua một số cuộc đua giành chức Thống đốc Virginia và New Jersey, hôm 4/11.

"Đúng một năm trước, chúng ta đã có chiến thắng lớn và tuyệt vời. Nhưng tôi nghĩ chúng ta sẽ thảo luận về đêm qua và những gì chúng ta cần hành động sau khi báo chí rời đi. Về cả việc chính phủ đóng cửa và mối liên hệ với (bầu cử) đêm qua”, ông nói. “Nếu quý vị có đọc thăm dò ý kiến, việc chính phủ đóng cửa là một yếu tố lớn. Điều này bất lợi cho đảng Cộng hòa", ông nói thêm.

Theo Foxnews, đến ngày 5-11, đây là khoảng thời gian chính phủ Mỹ đóng cửa dài nhất trong lịch sử Mỹ.

Cùng ngày Bộ trưởng Giao thông Mỹ Sean Duffy cho biết sẽ ra lệnh cắt giảm 10% số chuyến bay tại 40 sân bay lớn trên toàn nước Mỹ, viện dẫn lo ngại về an toàn kiểm soát không lưu khi chính phủ Mỹ bước sang ngày đóng cửa thứ 36.

Kế hoạch mạnh tay này khiến các hãng hàng không phải khẩn cấp cắt giảm chuyến bay trong vòng 36 giờ, trong khi hành khách tràn ngập các đường dây hỗ trợ của hãng vì lo lắng cho các chuyến đi sắp tới.

Ông Duffy nói rằng lệnh cắt giảm có thể được đảo ngược nếu Đảng Dân chủ đồng ý mở cửa lại chính phủ.

Đợt đóng cửa chính phủ kéo dài kỷ lục này đã buộc 13.000 nhân viên kiểm soát không lưu và 50.000 nhân viên An ninh Vận tải (TSA) phải làm việc không lương.

Chính quyền Trump đang gia tăng áp lực buộc Đảng Dân chủ chấm dứt tình trạng này, và đã cảnh báo nguy cơ rối loạn nghiêm trọng trong ngành hàng không nhằm thúc đẩy phe Dân chủ bỏ phiếu thông qua dự luật mở lại chính phủ. Trong khi đó, Đảng Dân chủ cáo buộc phe Cộng hòa gây ra bế tắc khi từ chối đàm phán về các khoản trợ cấp y tế quan trọng.

Từ khi chính phủ đóng cửa, hàng chục nghìn chuyến bay đã bị hoãn do thiếu nhân viên kiểm soát không lưu trên diện rộng. Các hãng hàng không cho biết ít nhất 3,2 triệu hành khách đã bị ảnh hưởng trực tiếp bởi tình trạng thiếu hụt nhân sự trong kiểm soát không lưu.

Thế giới 'đi đêm không đèn pha'

Hiện nay nhiều nhà đầu tư và giới hoạch định chính sách kinh tế toàn cầu đang hoang mang và loay hoay trước tình cảnh thiếu vắng hầu hết dữ liệu quan trọng khi chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài.

Mặc dù việc chính phủ Mỹ đóng cửa thường không tác động đáng kể đến thị trường vốn, thời điểm đóng cửa lần này lại có ý nghĩa quan trọng.

Hôm 29/10, với tỷ lệ 10 phiếu thuận và 2 phiếu chống, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) hạ lãi suất qua đêm thêm 0,25%, xuống phạm vi 3,75-4%, theo CNBC. Đợt cắt giảm lần này diễn ra khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gần như "mù mịt" về các dữ liệu kinh tế chính thức.

Ngoài báo cáo chỉ số giá tiêu dùng (CPI), mọi hoạt động thu thập và công bố dữ liệu của chính phủ Mỹ đang bị đình chỉ, khiến những chỉ số quan trọng như bảng lương phi nông nghiệp, doanh số bán lẻ và nhiều chỉ báo vĩ mô khác đều thiếu hụt.

Luke Bartholomew - chuyên gia kinh tế tại Aberdeen - nhận định việc chính phủ đóng cửa làm gia tăng lo ngại về uy tín thể chế, tình hình tài khóa và hoạt động kém hiệu quả của Mỹ.

"Hãy tưởng tượng cảnh bạn lái xe trong đêm tối mà không bật đèn pha. Đây chính là tình cảnh của các nhà hoạch định chính sách trên toàn thế giới, khi chính phủ Mỹ đóng cửa làm gián đoạn dòng chảy dữ liệu kinh tế chính thức. Dữ liệu này giúp thấu hiểu hiệu suất của nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời hỗ trợ xây dựng chính sách tiền tệ và thương mại", tác giả Noah Lee viết trên tờ market.com.

Dòng chảy dữ liệu ngưng trệ

Ông Lee cho biết với các quốc gia như Nhật Bản, dữ liệu từ Mỹ như la bàn hoạch định chính sách trong nước, khi giúp đánh giá sức mạnh của đồng yen, hiệu suất thương mại và kỳ vọng lạm phát.

Khi la bàn này ngừng hoạt động, việc định hướng nền kinh tế trở nên khó khăn. Hồi giữa tháng 10, Haruhiko Kuroda - Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản - cho biết đây là vấn đề nghiêm trọng, xoáy sâu những thách thức ngân hàng này đối mặt trong xác định thời điểm tăng lãi suất.

Mối lo ngại không chỉ nằm ở dữ liệu kinh tế mà còn mở rộng sang niềm tin vào các thể chế của Mỹ. Karen Mann - thành viên Ủy ban Chính sách Tiền tệ của Ngân hàng Anh - cho rằng những thay đổi trong chính sách thương mại và tranh cãi xung quanh tính độc lập của Fed có thể tác động gián tiếp đến chính sách tiền tệ ở Anh.

Neil Birrell - giám đốc đầu tư tại công ty đầu tư Premier Miton (Anh) - nhận định thời gian đóng cửa kéo dài có thể làm giảm tâm lý ưa thích rủi ro trên các thị trường toàn cầu.

“Khi thị trường trái phiếu phản ứng với yêu cầu vay nợ quá mức, chênh lệch tín dụng bị thu hẹp và thị trường chứng khoán gần mức đỉnh, không có gì ngạc nhiên khi giới đầu tư chuyển sang các tài sản trú ẩn an toàn khi xảy ra một số sự kiện tiêu cực như chính phủ Mỹ đóng cửa”, ông nói.

“Các nhà đầu tư đã chủ quan trước những rủi ro chúng ta phải đối mặt, và những tình huống tiêu cực bất thình lình sẽ dẫn tới phản ứng nào đó. Đa dạng hóa hình thức đầu tư nghe khá hấp dẫn, như bạc, tiền điện tử hoặc có thể cả hàng hóa”, ông Birrell giải thích thêm.

Chính phủ Mỹ chưa công bố hầu hết chỉ số vĩ mô quan trọng trong tháng qua, như dữ liệu việc làm. Ảnh: Reuters.

Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM US, lưu ý việc sa thải hàng loạt nhân viên liên bang “có thể khiến giá trị của đồng USD suy giảm, dẫn tới dòng vốn chảy vào đồng euro và yen”. Ông cũng cho rằng tình hình việc làm tại Mỹ có khả năng gây hiệu ứng dây chuyền tới ngành công nghiệp châu Âu.

“Nhu cầu với hàng xuất khẩu châu Âu như ôtô sẽ giảm đáng kể, làm tăng thêm áp lực cho ngành công nghiệp Đức”, ông nói.

Tuy nhiên, hồi đầu tháng 10, các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư Thụy Sĩ UBS đánh giá việc chính phủ Mỹ đóng cửa không phải sự kiện rủi ro lớn, mặc dù thừa nhận đây không phải diễn biến đáng hoan nghênh với các nhà đầu tư toàn cầu.

Nhận định của UBS khi đó đã trùng khớp với thực tế, khi dữ liệu chậm trễ không làm đảo lộn chu kỳ công bố lãi suất của Fed. Ngân hàng cũng khuyên các nhà đầu tư không nên quá lo lắng khi chính phủ Mỹ đóng cửa, thay vào đó tập trung vào động lực của thị trường khác, như Fed cắt giảm lãi suất, thu nhập doanh nghiệp và tiền tệ hóa AI.

Chuỗi cung ứng toàn cầu gián đoạn

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu liên kết chặt chẽ, việc chính phủ Mỹ đóng cửa tạo “hiệu ứng cánh bướm”, lan rộng từ các nhà máy châu Á tới trung tâm phân phối châu Âu.

Theo Forbes, chuỗi cung ứng đã phát triển từ quy trình tuyến tính, khép kín sang mạng lưới siêu kết nối và vận hành kỹ thuật số. Một số gián đoạn dù là nhỏ nhất, như các cơ quan quản lý do chính phủ Mỹ điều hành tạm dừng hoạt động, có thể dẫn tới hậu quả sâu rộng.

Khi hải quan thiếu hụt nhân sự, thủ tục nhập khẩu chậm trễ, buộc phải điều chỉnh lộ trình vào phút chót, đẩy chi phí vận chuyển và hàng tồn kho. Tình hình có khả năng không chỉ gói gọn trong nước Mỹ mà cả các đối tác toàn cầu trông chờ vào dòng chảy ổn định.

Ngoài ra, những nhà sản xuất ở Đức, nhà cung cấp thiết bị điện tử ở Nhật Bản và nhà xuất khẩu nông sản ở Brazil lo lắng khi gián đoạn hành chính ngắn hạn ở Mỹ ảnh hưởng tới khả năng đáp ứng thời hạn và điều khoản hợp đồng với khách hàng.

Thiếu hụt nhân viên hải quan có thể dẫn tới thông quan chậm trễ. Ảnh: Reuters.

Một trong những hậu quả thường bị xem nhẹ nhất liên quan tới thủ tục hành chính. Các nhà xuất khẩu và nhập khẩu phụ thuộc vào cơ quan Mỹ để xem xét quy định, cấp phép xuất khẩu và an ninh, kiểm tra an toàn thực phẩm và dược phẩm,.... Trong thời gian chính phủ đóng cửa, nhân viên ở vị trí không thiết yếu sẽ phải nghỉ tạm thời, từ đó giấy tờ chất đống. Ngay cả khi tàu thuyền vẫn di chuyển và cảng biển vẫn mở, sự đình trệ trong tuân thủ quy định sẽ làm chậm tốc độ của thương mại toàn cầu.

Các doanh nghiệp chờ cơ quan quản lý Mỹ chấp thuận đối mặt với nguy cơ mất quyền tiếp cận thị trường, hoặc phải chịu thêm chi phí dự trữ hàng tồn kho trong khi chờ đợi nước sở tại "bật đèn xanh". Việc không thể chứng nhận lô hàng xuất khẩu hoặc hoàn tất đánh giá tuân thủ có thể là trở ngại lớn trong những giao dịch quan trọng.

Hiệu ứng lan tỏa của việc chính phủ Mỹ ngừng hoạt động không chỉ giới hạn ở mặt vận hành và tài chính, mà còn lan sang cả tính bền vững và đạo đức. Khi bị đình trệ, hàng hóa có nguy cơ hỏng hóc, từ đó lượng rác thải tăng lên. Một số công ty sẽ phải lựa chọn tuyến đường thay thế, dẫn tới khí thải carbon nhiều hơn.

Trí Ân