Ông Trump không dự lễ nhậm chức, làm sao chuyển giao vali hạt nhân cho ông Biden?

Vắng ông Trump, lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Biden vẫn diễn ra như bình thường, nhưng quy trình chuyển giao "quả bóng hạt nhân" (hay còn gọi là Nuclear football) sẽ trở nên phức tạp hơn. Đây là chiếc vali cho phép người quản lý có thể phát động một cuộc tấn công hạt nhân qua mật lệnh gửi về Lầu Năm Góc, sau đó tiếp tục truyền cho Sở Chỉ huy Chiến lược Mỹ tại căn cứ không quân Offutt, bang Nebraska.

Bên trong chiếc vali đen này chứa một thẻ xác thực có kích cỡ ngang ngửa với thẻ tín dụng thông thường, được gọi là "bánh quy" (biscuit), chứa mã số có thể triển khai cuộc tấn công. Theo cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, người nắm quyền điều khiển vali hạt nhân nắm trong tay khả năng kích hoạt hàng trăm đầu đạn hạt nhân xuyên lục địa, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược chỉ trong vỏn vẹn 4 phút. Trong đó, các tên lửa đạn đạo có thể được phóng trong vòng 5 phút kể từ khi tổng thống hạ lệnh.

Trên nguyên tắc, chiếc vali "quyền năng" này phải được một phụ tá quân sự mang theo mọi lúc trong khi tháp tùng tổng thống tiền nhiệm, cho đến khi người đó kết thúc nhiệm kỳ vào 12h ngày 20/1. Phụ tá này sẽ theo cựu tổng thống đến dự buổi lễ nhậm chức của tân tổng thống tại tòa nhà quốc hội ở thủ đô Washington.

Vào thời điểm tổng thống mới của nước Mỹ tuyên thệ, phụ tá cũ có trách nhiệm âm thầm chuyển giao chiếc vali cho trợ lý quân sự của tân tổng thống. Mã số mới dành riêng cho thẻ "bánh quy" cũng được kích hoạt trong lúc làm lễ. Quy trình "không kẽ hở" trên giúp ngăn chặn âm mưu lợi dụng tình thế nhạy cảm để kích hoạt cuộc tấn công hạt nhân từ các kẻ thù tiềm tàng của Mỹ.

Ông Trump rời Nhà Trắng vào buổi sáng ngày 20/1, đồng nghĩa với việc phụ tá này phải mang theo vali lên chuyên cơ Air Force One trước 12h trưa, khi ông Biden còn chưa chính thức đảm nhiệm chức tổng thống. Như vậy, ông Trump đã phá vỡ tiền lệ "quả bóng hạt nhân" được chuyển giao trực tiếp trong lễ nhậm chức. Thay vào đó, quy trình này sẽ được thực hiện từ xa với sự phối hợp của bộ máy quân sự.

Bất chấp thay đổi trong công cuộc chuyển giao, quân đội Mỹ đã chuẩn bị phương án dự phòng nhằm đảm bảo mọi việc diễn ra suôn sẻ, an toàn. Theo Stephen Schwartz, thành viên cấp cao không thường trú của Các nhà khoa học Nguyên tử (BAS), có ít nhất 3 chiếc vali hạt nhân.

Chúng lần lượt được trao cho tổng thống, phó tổng thống và một nhân vật trọng yếu khác. Trước tình trạng ông Trump không dự lễ nhậm chức của Biden, Văn phòng Quân sự Nhà Trắng có thể sẽ phải làm thêm một vali cho tân tổng thống trước khi buổi lễ diễn ra, sau đó thực hiện quy trình như bình thường, đồng thời vô hiệu hóa quyền kiểm soát vũ khí hạt nhân của ông Trump khi thời khắc chuyển giao quyền lực đã điểm.

Ông Biden có thể đã nhận được thẻ bánh quy vào sáng 20/1, trong lúc ông và cả Phó Tổng thống Kamala Harris tham gia cuộc họp kín để nhận biết quy trình tiếp quản quyền sử dụng vali hạt nhân. Tuy nhiên, phải đến chính xác 12h trưa 20/1 (theo giờ Mỹ) thì thẻ này mới có hiệu lực.

Trong khi đó, theo dự đoán của chuyên gia vũ khí hạt nhân Hans Kristensen thuộc Hiệp hội các Nhà khoa học Mỹ, Lầu Năm Góc sẽ sử dụng phương án dự phòng vốn được thiết kế để ứng phó khi tổng thống đột ngột tử vong hoặc mất nhận thức. Trong trường hợp ấy, quyền chỉ huy vali hạt nhân sẽ được trao cho phó tổng thống hoặc nhân vật quan trọng đã được chỉ định từ trước.

Cựu trung tá Buzz Patterson, người từng phụ trách bảo vệ vali hạt nhân cho cựu tổng thống Bill Clinton, cho biết việc chuyển giao cần diễn ra theo đúng thời gian quy định dù cho ông Trump từ chối xuất hiện tại Điện Capitol. "Quy trình này cần diễn ra minh bạch. Nó phụ thuộc vào Lầu Năm Góc, chứ không phải bản thân Tổng thống Mỹ", ông nói.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ và bộ phận chuyển giao quyền lực của ông Biden tuyên bố họ đã có biện pháp chuyển giao vali hạt nhân trong an toàn. Tuy nhiên, cơ quan này từ chối công bố chi tiết về kế hoạch.

Song Long