'Parasocial' là từ của năm 2025

Taylor Swift được nêu như một ví dụ điển hình của parasocial. Ảnh: Billboard.

Từ điển Cambridge đã chọn “parasocial” (tạm dịch: Quan hệ một chiều) làm từ của năm 2025. Đây là thuật ngữ mô tả kiểu kết nối một chiều của con người với những người họ chưa từng gặp, thậm chí là kết nối với trí tuệ nhân tạo.

Theo Cambridge, khái niệm này xuất hiện từ năm 1956 do hai nhà xã hội học Donald Horton và Richard Wohl đặt ra để mô tả cách khán giả hình thành quan hệ một chiều với nhân vật truyền hình.

Cụ thể, hai nhà nghiên cứu đã sử dụng thuật ngữ parasocial relationship trong một bài báo với tiêu đề Truyền thông đại chúng và tương tác ký tác. Bài báo này phân tích một nghiên cứu liên quan đến những người cảm thấy bản thân có quan hệ mật thiết với các nhân vật xuất hiện trên truyền hình, dù chưa bao giờ gặp mặt ngoài đời.

Trong bài báo, Donald Horton và Richard Wohl nói rằng các quan hệ một chiều khá phổ biến, nhưng đôi khi có thể gây ra những hành vi về bệnh lý học, gây ám ảnh, đặc biệt là ở những người thiếu các mối quan hệ ngoài đời thực.

Tuy nhiên, Verywell Family trích dẫn một nghiên cứu năm 2019 nói rằng thực tế parasocial relationship vẫn mang lại một số lợi ích cụ thể như gia tăng khả năng gắn kết giữa con người, giảm bớt sự cô đơn, giúp thúc đẩy các kết nối xã hội phát triển mạnh mẽ hơn... Ví dụ, với người hâm mộ ngôi sao âm nhạc, họ có xu hướng gắn kết, thân thiết với nhau nhiều hơn thông qua các diễn đàn hoặc buổi họp mặt liên quan thần tượng của mình.

Hiện tượng này tiếp tục lan rộng trong kỷ nguyên mạng xã hội, khi người dùng tạo sự gắn bó với người nổi tiếng, influencer hoặc các nhân vật trực tuyến dù không hề quen biết.

Khi nói về parasocial, Taylor Swift được nêu như ví dụ điển hình khi thông báo đính hôn với ngôi sao bóng bầu dục Travis Kelce. Điều này khiến nhiều người hâm mộ bày tỏ cảm xúc như thể gắn bó với cặp đôi.

Cambridge cho biết mức độ sử dụng thuật ngữ này tăng mạnh trong năm 2025, nhất là khi nhiều người bắt đầu hình thành kết nối cảm xúc với chatbot AI như ChatGPT.

Ông Colin McIntosh, nhà biên soạn từ điển của Cambride, nhận định parasocial phản ánh rõ tinh thần thời đại và cho thấy sự chuyển biến của ngôn ngữ.

Ông nhấn mạnh parasocial vốn là một thuật ngữ mang tính học thuật, nhưng nay lại trở nên phổ biến bởi hàng triệu người tham gia mối quan hệ parasocial hoặc bị cuốn hút vào sự phát triển của hiện tượng này.

Bàn về từ của năm 2025 do Cambridge bình chọn, giáo sư Simone Schnall tại Đại học Cambridge đánh giá đây là lựa chọn “đầy cảm hứng”.

Theo bà, sự gia tăng của các mối quan hệ parasocial đang định nghĩa lại văn hóa người hâm mộ, sự nổi tiếng và cách con người tương tác trực tuyến trong thời đại AI.

Bà cảnh báo nhiều người đang hình thành các kết nối không lành mạnh với influencer, dẫn đến cảm giác “hiểu” và “tin tưởng” tuyệt đối dù thực tế đó chỉ là mối quan hệ một chiều.

Bên cạnh parasocial, Từ điển Cambridge cũng ghi nhận các từ có ảnh hưởng lớn trong năm như “slop”, từ dùng để nội dung trực tuyến chất lượng thấp, nhất là khi tạo bởi AI và “memeify", nghĩa là biến sự kiện hoặc hình ảnh thành meme.

Ngoài ra, trong năm 2025, Cambride cũng bổ sung 6.000 từ mới, gồm “delulu”, “skibidi” và “tradwife". Đại diện Cambridge cho biết các từ này không phải trào lưu nhất thời mà đủ sức tồn tại lâu dài, nhất là trong bối cảnh văn hóa Internet liên tục định hình ngôn ngữ.

Thái An