Phá Hạc Hải, nơi chim trời quay về làm tổ

Chim về làm tổ tại phá Hạc Hải. Ảnh: Hoàng Bùi

Phải hơn 30 phút mới đến được ruộng lúa của vợ chồng anh Nguyễn Công Xuân (50 tuổi) và chị Đỗ Thị Hoa (48 tuổi) ở thôn Xuân Hòa, xã Hoa Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Đón chúng tôi bằng nụ cười hồn hậu, gương mặt xạm đen vì nắng gió.

Phá Hạc Hải nằm ở vị trí tiếp giáp của hai huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Nơi đây ẩn chứa nhiều nhiều giá trị văn hóa lịch sử, cùng với cảnh sắc lung linh, thơ mộng.

Ngồi trên căn chòi lá dựng tạm đơn sơ làm chỗ nghỉ chân, giữa bao la của đầm phá, anh Xuân chậm rãi rót chén nước mời khách rồi kể. Vào những năm 2000, gia đình anh được cấp khoảng 10 ha làm lúa và nuôi trồng thủy sản trên phá Hạc Hải. Thời điểm ấy, chim bay lượn đầy đồng nên ngoài làm lúa hai vợ chồng cũng kết hợp lấy nghề buôn bán chim làm kế sinh nhai. Việc bắt chim trời rồi mang đi bán cho thu nhập rất cao, có ngày lãi gần bảy triệu đồng nhưng dần dà từng đàn chim ít đi và anh thấy có lỗi với đầm phá.

Anh Xuân chèo thuyền đi chăm sóc các tổ chim. Ảnh: Hoàng Bùi

“Hằng đêm tôi không thể nào chợp mặt, tiếng cò, tiếng vạc luôn văng vẳng bên tai như lời oán trách việc làm của mình. Tôi liền bàn với vợ không buôn bán chim trời nữa mà đi bảo vệ để bù đắp những việc làm đã gây ra cho đàn chim. Nghe vậy, vợ tôi không nghĩ nhiều, gật đầu đồng ý”, anh Xuân tâm sự.

Kể từ đó, hai vợ chồng anh Nguyễn Công Xuân và chị Đỗ Thị Hoa ngày ngày bảo vệ đàn chim trời trên diện tích đất lúa của gia đình giữa đầm phá Hạc Hải. Bỏ ngoài tai lời đàm tiếu của những người xung quanh, vợ chồng anh luôn kiên định với hành động của mình.

Ảnh: Hoàng Bùi

Hành động bảo vệ chim trời xuất phát từ việc vợ chồng anh thấy “mắc nợ” vì một thời đã tận diệt chim trời để kiếm kế sinh nhai, anh Nguyễn Công Xuân kể về cơ duyên đến với “nghiệp nuôi chim trời”.

Ảnh: Hoàng Bùi

Để đàn chim trở về ngày một nhiều, vợ chồng anh đã vay mượn 100 triệu đồng rồi vào miền Nam mua dừa nước ra trồng. Những năm đầu cây xanh tốt, từng đàn chim rủ nhau làm tổ cứ thế đông lên.

Ảnh: Hoàng Bùi

Thế nhưng, vào năm 2020, trận lũ lịch sử đã cuốn đi hàng dừa nước, đàn chim phải bay đi tìm nơi trú ngụ mới. Không chịu bỏ cuộc, hiện, gia đình anh Xuân đang chuẩn bị đưa cây sung giống và lộc vừng ra trồng.

Nơi nghỉ chân của vợ chồng anh Xuân tại ruộng lúa. Ảnh: Hoàng Bùi

Theo anh Xuân, việc đầu tư cũng phải ngót nghét gần 200 triệu đồng mới tạo được vành đai cây xanh cho nhiều thế hệ chim về làm tổ. Giờ mỗi khi đêm xuống đã không còn nghe tiếng thất thanh của những con chim bị đánh bẫy, thay vào đó tiếng chim rủ nhau về tổ.

Chiều về trên phá Hạc Hải. Ảnh: Hoàng Bùi

Chỉ tay về phía những vạt lau sậy nơi có những chú chim đang bay lượn, anh Xuân kể cho chúng tôi biết cách phân biệt từng loài chim qua tiếng hót, những câu chuyện về tập tính, thói quen của từng loài chim một cách say sưa.

“Tôi mong rằng, mọi người hãy cùng chung tay bảo vệ đàn chim trời và không tiếp tay cho những hành động gây ảnh hưởng đến cuộc sống của loài chim để bảo vệ lấy sự cân bằng sinh thái của môi trường, cũng như bảo vệ cho chúng ta và con em mai sau”, anh Nguyễn Công Xuân bày tỏ.

Đàn vịt trời vợ chồng anh Xuân nuôi trong ruộng lúa. Ảnh: Hoàng Bùi

Chị Đỗ Thị Hoa, vợ anh Xuân, tâm sự “Vợ chồng tôi bảo vệ chim trời đã được năm năm rồi. Việc giữ chim trời có người ủng hộ cũng có người chê “lo việc bao đồng”, nhưng với chúng tôi, chim trời đến trú ngụ trên mảnh đất này là niềm hạnh phúc lớn. Tiếng cò kêu, chim hót giúp tôi cảm thấy an lòng cho những việc mình làm trước đây và tự nhủ sẽ bảo vệ chim trời đến cuối cuộc đời”.

Ảnh: Hoàng Bùi

Để có thêm thu nhập từ diện tích ruộng lúa của mình, vợ chồng anh Xuân đã nuôi thêm vịt trời, đồng thời ấp ủ kế hoạch làm du lịch sinh thái, trải nghiệm cho các bạn trẻ, sinh viên và các nhóm nhỏ gia đình ở thành phố cuối tuần có thể lên ruộng lúa của anh để xem chim làm tổ; ban đêm được trải nghiệm cuộc sống người nông dân với các hoạt động như đi mò cua, bắt ốc và ngủ lều. Anh Xuân tâm sự, để thực hiện được kế hoạch đó thì vợ chồng anh còn phải cố gắng nhiều hơn nữa.

Ráng chiều trên phá Hạc Hải. Ảnh: Hoàng Bùi

Cả khách và chủ cứ thế say sưa theo từng câu chuyện mà không để ý mặt trời đã xuống sau lưng đỉnh núi Đầu Mâu của dãy Trường Sơn. Ráng chiều đỏ tím loang trên đầm phá, những cơn gió mơn man mát rượi. Tác giả tin với suy nghỉ và cách làm nhân văn đó, vợ chồng anh sẽ thành công.

Hoàng Bùi