Phải làm gì để phòng ngừa bạo lực học đường?

Hồi chuông báo động cấp bách

Gần đây, việc những clip học sinh đánh nhau, chửi bới, quay video rồi tung lên mạng xã hội không còn là chuyện hiếm. Có em bị bắt nạt, cô lập, lăng mạ chỉ vì... khác biệt. Có em chọn im lặng chịu đựng, có em phản kháng trong tuyệt vọng. Và đau lòng hơn cả, có những em đã phải rời bỏ cuộc sống vì không chịu nổi áp lực từ chính nơi lẽ ra phải là "ngôi nhà thứ hai".

BLHĐ tuy không phải là hiện tượng mới, song thời gian gần đây, hiện tượng này xảy ra liên tục hơn trong các trường học, bộc lộ rõ tính chất nguy hiểm và nghiêm trọng. Điều đáng lo ngại là lý do dẫn đến bạo lực đôi khi rất đơn giản chỉ là va chạm trong lúc chơi đùa, trên đường đi học, hay mâu thuẫn cá nhân, nói xấu nhau trên các diễn đàn, mạng xã hội...

Điển hình mới đây tại TPHCM, dư luận xã hội xôn xao, bất bình khi một đoạn clip ngắn ghi lại cảnh hai nữ sinh đánh nhau ngay trong khu vực nhà vệ sinh của trường học. Vụ việc xảy ra tại Trường THCS Phú An. Hai học sinh (HS) đánh nhau gồm: C.T.T và N.T.N.H, cùng là học sinh lớp 8A5; sự việc diễn ra sau giờ học tiết cuối ngày 11/10/2025. Nguyên nhân gây ra BLHĐ được cơ quan chức năng xác định là do 2 HS bộc phát mâu thuẫn trong lúc đi vệ sinh, dẫn đến xô xát. Ngoài ra, một số HS khác phát hiện, nhưng không báo cáo với thầy cô mà đứng xem, rồi dùng điện thoại ghi lại và đăng tải clip lên mạng xã hội... Được biết, sau khi vụ việc xảy ra, nhà trường đã mời phụ huynh học sinh (PHHS) đến thông báo về hành vi vi phạm kỷ luật của các em có liên quan. Các PHHS đã nắm rõ thông tin và phối hợp cùng nhà trường trong việc xử lý. Bên cạnh đó, các em HS vi phạm cũng đã nhận thấy được hành vi sai trái của mình và cam kết không tái phạm. Theo đó, Hội đồng kỷ luật nhà trường đã họp và tiến hành xét thi hành kỷ luật đối với các HS có liên quan, hình thức tạm đình chỉ học tập 1 tuần và hạ hạnh kiểm trung bình học kỳ, đồng thời thông báo hình thức kỷ luật đến gia đình HS. Ngoài ra, 8 HS đứng cổ vũ cũng bị tạm đình chỉ học 3 ngày, hạ hạnh kiểm trung bình tháng...

Clip hai nữ sinh đánh nhau tại TPHCM được đăng tải trên mạng xã hội

Thực tế cho thấy, đã có không ít vụ BLHĐ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, để lại sự thiệt thòi, đau đớn không chỉ về mặt thể xác mà cả tinh thần cho HS và gia đình, thậm chí cướp đi sinh mạng của những HS vô tội. Điển hình, do mâu thuẫn cá nhân, trên đường về nhà sau khi tan học, L.Q.H cùng L.A.Đ chặn đường, dùng tay, chân, mũ bảo hiểm đánh P.T.B.N (HS lớp 11A9 Trường THPT Đặng Thai Mai) tại một cây xăng trên địa bàn xã Quảng Bình, tỉnh Thanh Hóa. Trong lúc bị tấn công, N. rút dao bấm mang theo đâm H. khiến nạn nhân bị thương nặng rồi tử vong. Sau khi xảy ra vụ việc, Công an tỉnh Thanh Hóa đã nhanh chóng vào cuộc xác minh và quyết định khởi tố vụ án để làm rõ nguyên nhân. Ngày 13/11/2025, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thanh Hóa đã ra quyết định khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với P.T.B.N và L.A.Đ.

Thêm một vụ BLHĐ khác xảy ra tại tỉnh Hà Tĩnh với tính chất đặc biệt nghiêm trọng cũng được dư luận rất quan tâm. Do phát sinh mâu thuẫn cá nhân, khoảng 11 giờ 25 ngày 24/9/2025, sau giờ tan học, giữa các em N.K.M, T.Q.H và V.Q.A (cùng học lớp 9 tại Trường THCS Minh Lạc) xảy ra xô xát với em L.V.P (SN 2007, ngụ xã Cẩm Lạc, là học sinh lớp 11 tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh). Quá trình xảy ra xô xát, em N.K.M bị nam sinh L.V.P đánh vào đầu gây chấn thương sọ não. Sau khi xảy ra sự việc, em M. được đưa đi cấp cứu, nhưng đã tử vong không lâu sau đó. Công an xã Cẩm Lạc đã triệu tập, xử lý những HS có liên quan.

Theo phân tích, đánh giá của các chuyên gia tâm lý, những HS bị bạo lực, nhất là bạo lực về tinh thần, bạo lực ngôn ngữ thường cảm thấy bị tổn thương, chán nản, lo âu, cô đơn, suy sụp... Sự sợ hãi, nỗi ám ảnh có thể kéo dài suốt cuộc đời. Các em không dám ra ngoài chơi hoặc đến trường, không thể tiếp tục tập trung vào việc học hành. Kể cả những em chỉ chứng kiến chứ không tham gia hành vi bạo lực cũng bị ảnh hưởng. Việc chứng kiến những hành vi bạo lực khiến các em cảm thấy sợ hãi. Đồng thời, nếu thấy những kẻ gây ra bạo lực không bị trừng trị thì những em chứng kiến cũng có thể hùa theo số đông, ủng hộ hành vi này. Thậm chí có nhiều khả năng chính bản thân các em lại trở thành kẻ có hành vi bạo lực trong tương lai... Những hậu quả mà BLHĐ gây ra kể cả thể xác hay tinh thần cũng đều trực tiếp ảnh hưởng đến công việc học tập cũng như tương lai của HS nếu không được can thiệp kịp thời.

Đặc biệt, những đứa trẻ có hành vi bạo lực, lạm dụng quyền hành từ khi còn nhỏ, khi lớn lên có thể mắc phải những hành vi tội ác nhiều hơn những đứa trẻ khác. Trẻ em liên quan vào hành vi bạo lực dù ở vai trò nào cũng đều có nguy cơ lạm dụng rượu, thuốc lá và các loại ma túy. Ngoài ra, BLHĐ còn gây ra nhiều hậu quả và hệ lụy ảnh hưởng to lớn cho gia đình, nhà trường và xã hội.

Các biện pháp phòng, chống bạo lực học đường hiệu quả

Theo các chuyên gia tâm lý, đa phần các em HS có hành vi BLHĐ thường ở đội tuổi khoảng từ 15 - 25. Song song với quá trình phát triển tâm, sinh lý là sự mất khả năng kiểm soát cảm xúc, trong khi sự nhận thức của các em vẫn chưa đến nơi đến chốn. Trong gia đình các em HS ấy thường tồn tại cách giáo dục nuông chiều hoặc bỏ mặc con, hoặc quá độc đoán. Đó là nguyên nhân khiến cho các em hình thành nên những cảm xúc kích động. Bên cạnh đó, những ảnh hưởng, tác động từ môi trường xung quanh, đặc biệt là môi trường mạng xã hội với sự phát triển vượt bậc của nhiều loại phương tiện công nghệ hiện đại... góp phần làm cho các em có sự sai lệch về mặt nhận thức quyền lực, sức mạnh và vị thế xã hội, khi luôn có suy nghĩ nếu thực hiện hành vi bạo lực thì mình sẽ có vị thế cao hơn các bạn khác, gắn với trạng thái tâm lý ảo tưởng tự xem mình là "thủ lĩnh". Những em này thường có sự mất kiểm soát cảm xúc rất cao... Đa phần nhóm HS này thường xuất thân từ những gia đình "bất ổn" hoặc sống trong môi trường xã hội "bất ổn". Đó là những nguyên nhân gốc rễ khiến các em có những hành vi sai lệch, mất kiểm soát về mặt cảm xúc nhiều hơn.

Hình ảnh các nam sinh ở tỉnh Thanh Hóa đánh nhau, gây án mạng rúng động dư luận

Để phòng ngừa BLHĐ hiệu quả, cả nhà trường, gia đình và cộng đồng xã hội cần phải phối hợp chặt chẽ trong việc quan tâm, quản lý, giáo dục con em HS để kịp thời hỗ trợ các em giải quyết những khó khăn và có biện pháp can ngăn, giáo dục đúng lúc đối với những trường hợp có nguy cơ dẫn đến BLHĐ. Bên cạnh đó, nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục nên thường xuyên tổ chức các hoạt động mang tính hướng thiện và định hướng nhân cách cho HS, giúp HS phát huy những đức tính tốt đẹp trong bản thân, đồng thời có hình phạt và cách giáo dục nghiêm khắc, phù hợp đối với những HS gây ra bạo lực và có biện pháp hỗ trợ kịp thời đối với nạn nhân bị bạo lực.

Đặc biệt, các cơ quan đoàn thể xã hội cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền giúp các em HS được nâng cao nhận thức về pháp luật, phòng tránh BLHĐ, kịp thời thông báo ngay cho nhà trường, thầy cô giáo hoặc cơ quan có thẩm quyền khi nhận thấy có hành vi bạo lực xảy ra. Đồng thời giúp một bộ phận PHHS điều chỉnh lại hành vi, cách cư xử, quan tâm, quản lý, giáo dục còn thiếu sót, sai lầm, chưa phù hợp của mình với con cái. Bên cạnh đó, cũng cần có sự phối hợp, cam kết chặt chẽ giữa gia đình với nhà trường để có chính sách giáo dục hiệu quả hơn.

Nguyễn Hiếu