Phải sửa Hiến pháp nếu bỏ đơn vị hành chính cấp huyện

Sáng 28-2, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về công bố 3 Luật được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ chín.

Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà công bố Lệnh của Chủ tịch nước. Ảnh: Tiến Thành

Tại họp báo, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà đã công bố Lệnh của Chủ tịch nước công bố Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội; Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung phục vụ việc sắp xếp, kiện toàn các cơ quan của Quốc hội và Văn phòng Quốc hội, kết hợp điều chỉnh một số quy định liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, đại biểu Quốc hội và kỳ họp Quốc hội. Các nội dung sửa đổi, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) cũng được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ chín.

Lần đầu tiên tại Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 thiết kế các điều về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền, ủy quyền, là căn cứ pháp lý quan trọng mang tính nguyên tắc để phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ và mối quan hệ giữa Chính phủ với các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, cơ quan thực hiện quyền tư pháp; mối quan hệ giữa Chính phủ với chính quyền địa phương.

Nguyên tắc thiết kế của Luật lần này được xem là một đột phá lớn, một quyết định mang tính lịch sử của Quốc hội khi lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp của nước ta Quốc hội giao cho Chính phủ thực hiện những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, chưa có tiền lệ, trong một thời điểm lịch sử đặc biệt của đất nước. Đây là một quyết định táo bạo, thể hiện sự “đột phá về tư duy lập pháp”, thể hiện tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm của Chính phủ trong đề xuất xây dựng Luật và tinh thần đổi mới mạnh mẽ trong công tác lập pháp của Quốc hội.

Đối với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, về điểm mới, luật quy định 1 chương về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp. Đặc biệt, Luật đã phân định nhiệm vụ, quyền hạn của tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND nơi tổ chức cấp chính quyền địa phương theo hướng tăng nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm cho cá nhân Chủ tịch UBND.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy thông tin tại họp báo. Ảnh: Tiến Thành

Thông tin tại họp báo liên quan đến cấp hành chính ở địa phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy cho biết, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 ban hành tại thời điểm này là phù hợp với Hiến pháp năm 2013. Theo đó, các đơn vị hành chính vẫn đang duy trì 3 cấp hành chính tỉnh - huyện - xã.

Bà Nguyễn Phương Thủy cho biết, Kết luận số 126-KL/TƯ của Bộ Chính trị về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025 đã đặt ra yêu cầu mới, nhiệm vụ mới tiếp tục sắp xếp bộ máy, đặc biệt với các địa phương; trong đó yêu cầu nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện).

“Trong trường hợp nếu có chỉ đạo triển khai vấn đề trên thì phải tính đến việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013, bởi Hiến pháp đã quy định rõ về các cấp đơn vị hành chính. Cùng với việc sửa đổi Hiến pháp thì chắc chắn phải điều chỉnh các quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, liên quan các cấp hành chính, các cấp chính quyền, điều chỉnh nhiệm vụ của các cấp chính quyền đang từ 3 cấp sang 2 cấp. Các cơ quan đang trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin khi có chủ trương”, bà Nguyễn Phương Thủy nói.

Điều 110 Hiến pháp năm 2013 quy định:

1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân định như sau:

- Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

- Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;

- Huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường.

- Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

2. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định.

Đối với vấn đề sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy thì số lượng Phó Chủ tịch Quốc hội, số lượng Phó Thủ tướng Chính phủ tăng lên so với trước đây, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội cho biết, Nghị quyết số 190/2025/QH15 của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước đã quy định khi thực hiện sắp xếp, số lượng cấp phó của các cơ quan có thể cao hơn so với quy định hiện hành để phục vụ mục tiêu sắp xếp về tổ chức bộ máy, sau đó sắp xếp đội ngũ con người cụ thể.

Bà Nguyễn Phương Thủy cho biết, trong thời gian tới sẽ tiếp tục điều chỉnh, sắp xếp để sử dụng đội ngũ cán bộ hiện có hiệu quả, phù hợp nhất, đúng người đúng việc.

Tiến Thành