Phân cấp để kiến tạo phát triển Thủ đô

Bên cạnh mục tiêu phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn, việc phân cấp, phân quyền nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng cá nhân, từng cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ.

Theo quy định phân cấp của UBND thành phố Hà Nội, UBND cấp xã quản lý các công viên, vườn hoa trên địa bàn. Trong ảnh: Công viên Cầu Giấy đã được cải tạo, đưa vào sử dụng. Ảnh: Đỗ Tâm

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các cấp chính quyền

Trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1-7 đến nay, ngoài các quy định về phân cấp, phân quyền của Trung ương, Hà Nội đang là địa phương đi đầu trong việc phân cấp, phân quyền để bảo đảm bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nổi bật là thành phố đã ban hành quy định phân cấp đối với các lĩnh vực có tác động sâu rộng trong đời sống xã hội. Cụ thể, UBND thành phố đã ban hành Quyết định số 61/2025/QĐ-UBND (ngày 26-9-2025) và sau đó là Quyết định số 69/2025/QĐ-UBND (ngày 12-11-2025) về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 61/2025/QĐ-UBND về phân cấp và quy định thẩm quyền quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Quyết định đã quy định cụ thể việc phân cấp và quy định thẩm quyền quản lý nhà nước đối với UBND thành phố và UBND cấp xã trong 18 lĩnh vực: Đường bộ; chiếu sáng công cộng; công viên, vườn hoa, cây xanh, thảm cỏ; thoát nước đô thị và xử lý nước thải; cấp nước sạch; thủy lợi; đê điều; rừng; khoa học - công nghệ; giáo dục - đào tạo, giáo dục nghề nghiệp; văn hóa, thể thao, thông tin - truyền thông; y tế; nghĩa trang và cơ sở hỏa táng; chợ; bến xe ô tô, bãi đỗ xe, trạm dừng nghỉ, điểm đón - trả khách, vận tải hành khách tuyến cố định và vận tải hành khách công cộng; quản lý, xây dựng công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đô thị, quản lý và sử dụng chung công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị; quản lý chất thải rắn; du lịch.

Các quy định bảo đảm tính đồng bộ, hệ thống và liên tục, không chồng chéo trong thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền quản lý nhà nước các cấp. Điểm đáng chú ý là việc phân cấp các nhiệm vụ cho cấp xã đã gắn với trách nhiệm, quyền hạn, đồng thời bảo đảm điều kiện về tài chính, nguồn nhân lực và các điều kiện cần thiết khác để cấp xã thực hiện, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Kiều Phú Phùng Huy Diễn cho rằng, quy định phân cấp đã bảo đảm nguyên tắc phân cấp tối đa cho UBND cấp xã để giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và người dân; phù hợp với khả năng quản lý, khả năng cân đối các nguồn lực. Đặc biệt, việc phân cấp còn giúp chính quyền cấp xã bảo đảm yêu cầu quản lý đô thị, nông thôn và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Một quy định đáng chú ý nữa là Nghị quyết số 28/2025/NQ-HĐND (ngày 29-9-2025) và sau đó là Nghị quyết số 46/2025/NQ-HĐND (ngày 13-11-2025) của HĐND thành phố về sửa đổi, bổ sung một số nội dung tại Nghị quyết số 28/2025/NQ-HĐND về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách của thành phố Hà Nội.

Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, quy định về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách của thành phố là vấn đề cấp thiết, với tinh thần phân cấp triệt để, toàn diện, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn và phát huy hiệu quả của chính quyền địa phương 2 cấp. Trong đó, một số quy định thu hút sự chú ý là điều chỉnh phân cấp một số khoản thu để phù hợp với thực tế khi thực

hiện chính quyền địa phương 2 cấp, như: Tiền sử dụng đất; tiền thuê đất, thuê mặt nước... Về phân cấp nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, cơ bản giữ nguyên nhiệm vụ chi cấp thành phố; chuyển phần lớn nhiệm vụ chi của cấp huyện trước đây cho cấp xã. Ngoài ra, các quy định tại Nghị quyết cũng nhằm bảo đảm đồng bộ với các quy định phân cấp quản lý nhà nước các lĩnh vực hạ tầng, kinh tế - xã hội...

Những quy định về phân cấp của thành phố cho thấy, đây là bước đi quan trọng để từng bước hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời khuyến khích sự năng động, sáng tạo của cấp chính quyền cơ sở trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao.

Đánh giá về vấn đề này, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho rằng, phân cấp là nhiệm vụ trọng tâm, tác động trực tiếp đến hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cấp chính quyền từ thành phố đến cơ sở. Việc phân cấp phải gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, trên tinh thần sâu sát, hiệu quả, có cơ chế kiểm tra, kiểm soát và đánh giá hiệu quả công việc, bảo đảm tính xuyên suốt, toàn diện, đồng bộ, nhằm phục vụ người dân, doanh nghiệp và kiến tạo phát triển Thủ đô.

Phân cấp, phân quyền gắn với chuyển đổi số

Những bước đi đột phá trong phân cấp, phân quyền của thành phố Hà Nội cho thấy, thành phố kiên định thực hiện tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Cấp nào gần dân, sát dân thì giao cấp đó thực hiện; cấp nào làm tốt hơn thì giao cho cấp đó thực hiện”.

Tinh thần này tiếp tục được xác định là một trong những đột phá phát triển được nêu trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố: Tiên phong thí điểm các cơ chế, chính sách mới, trọng tâm là phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; giáo dục và đào tạo; y tế; công nghiệp văn hóa… Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Việc phân cấp, phân quyền của thành phố đã và đang thực hiện hướng tới mục tiêu chuyển từ tư duy “quản lý” sang tư duy “kiến tạo - phục vụ”; trao thực quyền đi đôi với trách nhiệm, bảo đảm phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng cá nhân cán bộ, công chức, viên chức và cơ quan, đơn vị, qua đó tạo chuyển biến thực chất trong phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Nhấn mạnh nhiệm vụ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc yêu cầu, việc phân cấp, phân quyền phải gắn liền với chuyển đổi số và cải cách thủ tục hành chính để hình thành được một khung khổ quản trị phát triển hiện đại, chuyên nghiệp, phục vụ người dân, doanh nghiệp, xã hội tốt hơn, kiến tạo phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới.

Khung khổ quản trị về phân cấp, phân quyền sẽ từng bước được bổ sung, hoàn thiện để tăng tính chủ động, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bảo đảm nguồn lực cho chính quyền cơ sở trong kiến tạo phát triển và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Vấn đề cốt yếu hiện nay là cấp ủy, chính quyền cấp xã, phường cần thực hiện quyết liệt và thực chất, hiệu quả các chủ trương của thành phố về phân cấp, phân quyền, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm và xử lý dứt điểm công việc tại địa phương. Với chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao, chính quyền các phường, xã phải chủ động giải quyết ngay nhiệm vụ thuộc thẩm quyền, tuyệt đối không né tránh, đùn đẩy; duy trì nghiêm kỷ cương, trách nhiệm và tính liêm chính công vụ.

Trên quan điểm thực hiện tốt các lĩnh vực đã được phân cấp, phân quyền gắn với chuyển đổi số, chính quyền các xã, phường và các cơ quan, đơn vị liên quan cần tiếp tục chú trọng đẩy nhanh số hóa quy trình thủ tục hành chính, rà soát, đơn giản hóa, tái cấu trúc thủ tục hành chính, bảo đảm thực hiện thuận tiện cho công dân. Mục tiêu cần thực hiện trong thời gian tới là tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Trong đó, thành phố đặt mục tiêu rà soát, tái cấu trúc 50% thủ tục hành chính trọng điểm; hoàn thành cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình cho 100% thủ tục liên quan đến doanh nghiệp... Thành phố cũng tập trung giải quyết các điểm nghẽn cốt lõi về hạ tầng dữ liệu dùng chung; đồng thời hoàn thiện phương án đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ thông tin cho 126 xã, phường. Bên cạnh đó, các sở, ngành liên quan tiếp tục rà soát, nghiên cứu xã hội hóa các dịch vụ công, giữ vai trò quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia thực hiện các dịch vụ có khả năng thực hiện.

Để nhiệm vụ phân cấp, phân quyền bảo đảm hiệu quả thực chất, cấp ủy, chính quyền các xã, phường cũng cần quan tâm nâng cao năng lực thực thi nhiệm vụ được phân cấp. Vấn đề này đòi hỏi chính quyền cơ sở không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức, nhất là lĩnh vực chuyển đổi số, qua đó hình thành đội ngũ “Công chức số Thủ đô” đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Chí Kiên