Phân cấp, phân quyền lĩnh vực y tế nhưng không buông lỏng quản lý

Tại Hội nghị tập huấn trực tuyến toàn quốc về chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, tổ chức và hoạt động của MTTQ và đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới) do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp tổ chức, sáng 15-6, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã giới thiệu chuyên đề các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực y tế khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan. Ảnh: Nguyên Anh

Chủ tịch xã sẽ đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ trong lĩnh vực y tế

Theo Bộ trưởng, việc rà soát và cải cách thể chế lần này không chỉ nhằm giảm tải cho Trung ương, mà còn để cấp dưới có điều kiện thực hiện đầy đủ vai trò, nhiệm vụ của mình, từ đó phục vụ người dân tốt hơn, kịp thời hơn.

Trên tinh thần đó, Bộ Y tế đã rà soát 169 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến ngành Y tế ở cấp huyện, xã. Kết quả cho thấy, cần sửa đổi 59 văn bản, đồng thời xây dựng 4 nghị định và 15 thông tư mới để làm cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc trao quyền phù hợp.

Điểm nhấn của quá trình này là dự thảo Nghị định phân định thẩm quyền gồm 6 chương, 29 điều, xác định cụ thể 35 nhiệm vụ hành chính từng được giao cho cấp huyện, nay được phân định rõ ràng cho cấp xã và cấp tỉnh thực hiện.

Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Thành ủy Hà Nội sáng 15-6. Ảnh: Hữu Tiệp

Theo đó, chủ tịch UBND cấp xã sẽ đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ quan trọng thuộc các lĩnh vực bảo trợ xã hội, trẻ em, phòng bệnh, khám chữa bệnh, thi đua khen thưởng… Đây là sự trao quyền thực chất cho chính quyền cấp cơ sở - cấp gần dân nhất, sát thực tiễn nhất.

Trong lĩnh vực bảo trợ xã hội, Chủ tịch UBND cấp xã giờ đây có thẩm quyền trực tiếp quyết định hưởng trợ cấp xã hội, hỗ trợ mai táng, nuôi dưỡng đối tượng yếu thế tại cộng đồng... Tương tự, trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em, các cấp xã cũng được trao quyền đánh giá tình trạng xâm hại, tổ chức chăm sóc thay thế và can thiệp khi cần thiết. Đây là chuyển biến lớn, thể hiện rõ sự “chuyển quyền - gắn trách nhiệm” trong cải cách hành chính.

Đại biểu tham dự hội nghị tại điểm cầu Thành ủy Hà Nội sáng 15-6. Ảnh: Hữu Tiệp

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết: “Phân cấp phải đi liền với nâng cao năng lực đội ngũ và điều kiện thực thi”, không thể trao quyền mà không đảm bảo năng lực. Vì vậy, Bộ Y tế đồng thời kiến nghị các địa phương chuẩn bị điều kiện về nhân lực, vật lực và cơ chế phối hợp để đảm bảo các quyết định hành chính được thực hiện nhanh chóng, hiệu quả, không gây gián đoạn.

Một trong những điểm nổi bật là phân quyền trong công tác phòng chống dịch bệnh - lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp và tức thời đến đời sống nhân dân. Theo đó, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ được quyết định tạm đình chỉ cơ sở dịch vụ ăn uống, hạn chế tụ tập đông người hoặc cách ly tại chỗ nếu phát hiện dấu hiệu dịch bệnh. Đây là bài học lớn từ đại dịch Covid-19: Chính quyền cơ sở phải đủ quyền để hành động nhanh chóng khi có nguy cơ bùng phát dịch.

Khuyến khích địa phương chủ động cải tiến chất lượng dịch vụ y tế

Bên cạnh phân định thẩm quyền, ngành Y tế cũng đang thực hiện đồng bộ việc phân quyền, phân cấp sâu rộng nhằm tạo đà tự chủ, tăng tốc hiệu quả điều hành.

“Chúng tôi xác định, phân quyền, phân cấp là đòn bẩy thúc đẩy chuyển đổi mô hình quản trị, tạo chuyển biến mạnh từ hành chính sang phục vụ”, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết.

Theo đó, Bộ Y tế đã rà soát 457 nhiệm vụ quản lý nhà nước thuộc ngành Y tế. Trong đó, 318 nhiệm vụ quy định chi tiết và 139 nhiệm vụ điều hành, nhiều nội dung trước đây do Bộ trực tiếp thực hiện nay được chuyển giao cho cấp tỉnh. Bên cạnh đó, 236 thủ tục hành chính đang thực hiện tại Bộ sẽ được rút gọn mạnh, với kế hoạch phân cấp 72 thủ tục và bãi bỏ 88 thủ tục không còn phù hợp.

Đại biểu tham dự hội nghị tại điểm cầu Thành ủy Hà Nội sáng 15-6. Ảnh: Hữu Tiệp

Đặc biệt, Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ được phân quyền thực hiện các nhiệm vụ, như: Bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên pháp y, cấp giấy phép hành nghề y, tổ chức khám chữa bệnh nhân đạo, cấp phép thiết bị y tế, thực phẩm chức năng, cấp phép cơ sở thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, thí điểm khám chữa bệnh từ xa… Những quyền hạn này không chỉ giải phóng áp lực cho cơ quan trung ương mà còn khuyến khích địa phương chủ động cải tiến chất lượng dịch vụ y tế, từ đó tăng mức độ hài lòng của người dân.

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, thực tế cũng đặt ra nhiều thách thức với việc triển khai chính quyền hai cấp. Đó là sự chênh lệch về năng lực thực thi giữa các địa phương, tình trạng ngại va chạm, sợ trách nhiệm, thiếu nhân lực chất lượng cao ở cơ sở... Từ thực tế này, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị các địa phương cần có kế hoạch đào tạo cán bộ, chuẩn bị hạ tầng và bố trí nguồn lực phù hợp, đồng thời cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế tài chính và cơ sở dữ liệu ngành.

Theo Bộ trưởng, Y tế là lĩnh vực phức tạp, yêu cầu chuyên môn cao và ảnh hưởng sâu rộng đến toàn xã hội. Việc ngành Y tế đi đầu trong phân cấp, phân quyền không chỉ mang lại hiệu quả nội tại, mà còn góp phần định hình mô hình chính quyền địa phương hiện đại, hiệu lực, phục vụ tốt hơn cho dân.

Việc trao quyền cần thực hiện đúng người, đúng cấp, đúng việc. “Không thể nói đến đổi mới quản lý nhà nước nếu cứ giữ cách làm cũ, phân quyền nửa vời, trách nhiệm không rõ ràng. Muốn dân tin, bộ máy phải thay đổi trước”, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.

Hương Ly