Phan Sơn – Từ miền nắng gió đến mùa xanh hy vọng

Giữa đại ngàn gió thổi, Phan Sơn - vùng đất từng gắn với nắng gió, gian khó và thiếu thốn, nay đang từng ngày thay da đổi thịt. Đi dọc những con đường bê tông xen giữa nương cây phủ xanh là tiếng máy tưới nước xình xịch… tất cả tạo nên một Phan Sơn sôi động, chuyển mình mạnh mẽ.

Phan Sơn trong buổi sớm tinh sương mờ như chìm trong chiếc khăn voan trắng mềm của núi rừng. Những mái nhà tôn xen giữa nhà dài truyền thống của người K’ho, Raglai hiện ra lãng đãng dưới sương, thân thuộc mà hiền hòa. Dưới vẻ bình yên ấy là ký ức của cả một giai đoạn gian khó.

Phan Sơn ẩn hiện trong sương sớm

Thầy Chạc Chánh Bẩu, Phó Hiệu trưởng trường Tiểu học và Trung học cơ sở Sơn Lâm - người gắn bó với vùng đất này suốt hai mươi năm vẫn nhớ như in những ngày đầu mới đến. Ngày trước, từ vùng thấp lên Phan Sơn chỉ hơn hai mươi cây số, nhưng mỗi chuyến đi là một cuộc băng rừng, vượt suối thật sự. Ba con suối lớn cắt ngang đường, chỉ cần nước dâng lên một chút là bản làng như tách khỏi thế giới bên ngoài. Mùa mưa, đất đỏ nhão quánh dưới chân; mùa nắng, bụi tung mù trời, phủ kín mặt người qua lại.

Đường vào Phan Sơn ngày xưa là đường đất, mùa mưa lầy lội, nắng thì bụi bay mù trời. Ảnh tư liệu

Cái khó của Phan Sơn ngày ấy không chỉ giao thông đi lại. Cuộc sống chậm rãi như dòng nước trên suối cạn: rẫy bắp, rẫy mì, con heo đen thả đồi, hay con gà luôn ở quanh bếp lửa... là những hình ảnh quen thuộc ở nơi đây.

Điện, đường, trường trạm ở xã Phan Sơn hiện được đầu tư bài bản

Và rồi, vùng đất Phan Sơn đã chuyển mình mạnh mẽ. Từ chương trình nông thôn mới, nguồn vốn 135, chương trình giảm nghèo bền vững… lần lượt về với Phan Sơn. Có đường mở rộng, kênh mương dẫn nước tưới chảy đều qua những thửa ruộng xanh; rồi điện thắp sáng và phục vụ sản xuất đến từng nhà... đã tạo động lực giúp đồng bào ở Phan Sơn từng bước thay đổi đời sống kinh tế.

Xã Phan Sơn nhìn từ trên cao

Cũng theo thầy Chạc Chánh Bẩu, những đổi thay ở Phan Sơn không đến trong một đêm, mà bằng sự bền bỉ, kiên trì và chắc chắn của chính quyền và toàn thể người dân địa phương. Nhìn Phan Sơn phát triển từng ngày - như ánh nắng mỗi sớm ban mai, lan khắp bản làng.

Nói đến đổi thay ở Phan Sơn hôm nay, rõ nét nhất là những triền đồi cây công nghiệp xanh mướt. Những rẫy lúa, rẫy bắp cằn cỗi năm nào giờ đã nhường chỗ cho điều, xoài, sầu riêng, chuối cấy mô… Từng mét đất được lựa chọn giống phù hợp, từng gốc cây được trồng theo hàng lối khoa học, nâng niu như gửi gắm niềm hy vọng cho tương lai. Người dân đã biết áp dụng kỹ thuật, thay đổi tư duy sản xuất để không còn phải đánh cược mùa màng với thời tiết.

Nông dân ở Phan Sơn hiện nay dùng hệ thống tưới nhỏ giọt; máy phun thuốc, máy bón phân thay thế sức lao động. Đàn heo đen, đàn dê, đàn bò được chăm nuôi bài bản hơn... Có được những thành công này phải kể đến hàng trăm buổi tọa đàm khuyến nông, lớp tập huấn kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm trong sản xuất... để bà con cùng giúp nhau vươn lên làm giàu.

Nông dân ở Phan Sơn đầu tư hệ thống máy móc phun thuốc, bón phân

Dừa là một trong những cây trồng mới được người dân đưa vào trồng thử nghiệm và hiện đã nhân rộng

Những loại cây mới được người dân đưa vào trồng thử nghiệm và nay đang nhân rộng

Những mùa xanh bắt đầu từ sự mạnh dạn thay đổi trên từng mảnh đất rẫy của người dân

Những mùa xanh bắt đầu từ sự mạnh dạn thay đổi trên từng mảnh đất rẫy của người dân

Dẫu đổi thay đến đâu, Phan Sơn vẫn giữ cho mình mạch nguồn văn hóa không bao giờ cạn. Các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể luôn được gìn giữ, trân trọng. Đền thờ Pô Ôn cùng các điểm tín ngưỡng của đồng bào K’Ho, Rắc Lây được quản lý, tu bổ thường xuyên; vừa phục vụ đời sống tâm linh, vừa tôn thêm bản sắc văn hóa địa phương. Những hội thi tìm hiểu phong tục thờ cúng ông bà, tổ tiên vẫn được duy trì...

Các giá trị văn hóa vẫn được người dân xã Phan Sơn gìn giữ, phát huy

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh cùng đoàn công tác thăm và chúc mừng người dân xã Phan Sơn nhân dịp Tết đầu lúa

Ngoài lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống, chính quyền ở Phan Sơn còn đầu tư mua sắm trang phục dân tộc, đồng la, kèn bầu, chiêng… để phục các hoạt động cộng đồng ở địa phương.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh cùng đoàn công tác thăm và chúc mừng người dân xã Phan Sơn nhân dịp Tết đầu lúa

Học sinh ở Phan Sơn được chăm sóc, khám sức khỏe và tiêm chủng định kỳ

Cùng với phát triển kinh tế, giáo dục ở Phan Sơn cũng được quan tâm đầu tư mạnh mẽ. Thầy Mai Oanh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Sơn Lâm cho biết: Trường lớp được xây mới, mở rộng khang trang hơn. Nhiều giáo viên trẻ là con em địa phương, sau khi được đào tạo bài bản, đã quay về địa phương "gieo chữ" ở trên quê mình.

Trường học ở Phan Sơn được đầu tư bài bản

Tuyến Quốc lộ 28B được mở rộng, Phan Sơn như được mở thêm một cánh cửa lớn

Phan Sơn còn được tiếp thêm sức mạnh khi tuyến Quốc lộ 28B được mở rộng. Tuyến đường đưa Phan Sơn mở cửa lớn ra thế giới. Có đường giao thông thuận tiện đã đưa hồ Sông Lũy xanh biếc, thác Ông Bà trắng xóa ngày đêm đổ nước, những làng văn hóa K’Ho, Raglai nguyên sơ… dần phát triển thành điểm đến du lịch cộng đồng, sinh thái. Con đường ấy đã rút ngắn khoảng cách để du khách tìm đến - để văn hóa bản địa có cơ hội cất tiếng, lan tỏa cùng nhịp phát triển mới.

Hồ Sông Lũy, nơi có tiềm năng phát triển du lịch rất lớn của xã Phan Sơn

Phan Sơn hôm nay không chỉ đẹp trong những mùa lá, mùa quả, mà còn đẹp ở sự tự tin của con người nơi đây. Tất cả làm nên bản hòa âm tươi sáng của một Phan Sơn đang vươn mình đổi thay từng ngày.

Và những rẫy lúa, bắp năng suất thấp

Nội dung và ảnh: Nguyễn Luân

Trình bày: Nguyệt Nga

Nguyễn Luân