Nghệ nhân Ka Dá Phượng: 'Bén duyên' với kèn bầu
Chúng tôi gặp nghệ nhân Ka Dá Phượng tại tháp Pô Klong Garai vào dịp đón mừng Lễ hội Katê năm 2025 vừa qua. Tiếng kèn bầu dìu dặt hơi thở núi rừng của ông hòa quyện với âm thanh mã la đặc sắc, góp phần làm nên thành công nhạc lễ mừng đón lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm. Phong cách biểu diễn và âm vang kèn bầu của nghệ nhân Ka Dá Phượng đã để lại tình cảm sâu sắc đối với du khách về loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglai tỉnh Khánh Hòa.
Sau mùa lễ hội Katê, chúng tôi về thôn Tà Dương thuộc xã Phước Hữu, tìm gặp nghệ nhân Ka Dá Phượng - người có thâm niên hơn 20 năm gắn bó với Đội nhạc công thôn Tà Dương. Ông kể, ngày còn nhỏ, ông đã say mê tiếng mã la, tiếng kèn bầu trong những ngày hội lớn của làng. Khi tròn 30 tuổi, ông biểu diễn thành thục nhạc cụ mã la và trở thành thành viên của đội nhạc công trong thôn. Đây là đội nhạc cụ truyền thống của dân tộc Raglai.
Đội nhạc công thôn Tà Dương biểu diễn tiết mục hòa tấu nhạc cụ Raglai chào mừng Lễ hội Katê 2025 tại tháp Pô Klong Garai.
Nói về cơ duyên đến với chiếc kèn bầu, nghệ nhân Ka Dá Phượng cho hay: "Trước đây, tôi biểu diễn mã la ăn nhịp với tiếng kèn bầu của nghệ nhân Chamaleá Thanh. Khi nghệ nhân Thanh tuổi cao sức yếu, được Trưởng thôn động viên, tôi học thổi kèn bầu để thay thế. Hiện nay, đội nhạc công của thôn có 6 người gồm: 4 người đánh mã la, 1 người đánh trống và 1 người thổi kèn bầu là tôi. Ba loại nhạc cụ căn bản này hòa nhịp tạo nên âm vang như "lời ăn, tiếng nói" của đồng bào Raglai trong những dịp mừng mùa lúa mới, hội làng, cưới hỏi, bỏ mả...".
Theo truyền thống đoàn kết lâu đời, đồng bào Raglai thôn Tà Dương và đồng bào Chăm thôn Phước Đồng sẽ đảm nhận nghi thức rước y trang và biểu diễn nhạc cụ mừng đón Katê hằng năm. Mùa lễ Katê năm nay cũng vậy, các thành viên Đội nhạc công thôn Tà Dương rất vui mừng được biểu diễn phục vụ ngày hội lớn của đồng bào Chăm và giới thiệu nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglai đến với du khách trong và ngoài nước. Từ chiếc kèn bầu - nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình, nghệ nhân Ka Dá Phượng đã cùng các nghệ nhân Chamaleá Toản, Tà Thía Tận, Vi Môn Chung, Ja Ghe Ba, Ja Kia Đăng trong Đội nhạc cụ thôn Tà Dương hòa tấu “ăn nhịp” các điệu: Răq Ia (Theo nước), Chip Yâu (Chim kêu), Budi Tuih (Chim Rù Rì), Peq bok Rupai (Hái trái đậu), Tikay aday nao kajăp karo (Cái chân em đi mạnh giỏi), Kalak Toah Ia (Ó đi tìm nước), Sia (Đoàn tụ)... phục vụ người dân và du khách. “Tôi còn phải khổ công rèn luyện lâu dài để thổi được tiếng kèn bầu nghe có hồn, có vía được bà con yêu thích. Đồng thời, học chế tạo kèn bầu để bảo tồn nhạc cụ truyền thống đặc sắc của dân tộc mình”, nghệ nhân Ka Dá Phượng chia sẻ.
Nghệ nhân Ka Dá Phượng biểu diễn kèn bầu.
Ông Da Ghe Hoàng Thọ - Trưởng thôn Tà Dương cho biết: "Nghệ nhân Ka Dá Phượng là nhân tố điển hình tiêu biểu thực hiện hiệu quả phong trào văn hóa văn nghệ ở cơ sở. Từ nhạc công biểu diễn mã la, theo yêu cầu của thôn, nghệ nhân Phượng đã chuyển sang học và nỗ lực biểu diễn thành công kèn bầu, nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng. Ngoài ra, ông còn chăm lo phát triển đội nhạc cụ truyền thống. Qua đó, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa độc đáo của đồng bào Raglai nói chung và nét đẹp âm nhạc dân tộc ở làng Tà Dương nói riêng".
