'Phân thân' thành 5 nhân vật trong vài phút, NSƯT Kiều Oanh gây kinh ngạc

Duyên nợ với tuồng

Sinh ra và lớn lên tại khu văn công Mai Dịch, NSƯT Nguyễn Kiều Oanh tiếp xúc với nhiều loại hình nghệ thuật từ nhỏ. Mẹ chị - nghệ sĩ Hoàng Thanh Thủy - nổi tiếng với những bài hát ca Huế trên Đài Tiếng nói Việt Nam nên từ bé Kiều Oanh được nghe những câu ca, điệu hát dân tộc.

"Tôi sang Nhà hát Tuồng Việt Nam, đu ở cửa sổ xem nhiều vở diễn, tiết mục các cô, các chú NSND Tiến Thọ, NSND Mẫn Thu, NSND Đàm Liên, NSND Hoàng Khiềm tập luyện", chị chia sẻ.

Khi đoàn tuồng tuyển diễn viên, dù đang học tại trường PTTH Minh Khai, NSƯT Kiều Oanh xin mẹ cho đi thi tuyển. "Mẹ cười còn bảo: Ôi sao con lại đi tuồng?... Tôi nói: Thôi mẹ cứ cho con đi tuyển".

Thi đỗ và bắt đầu hành trình tại ĐH Sân khấu & Điện ảnh rồi Nhà hát Tuồng Việt Nam, dù nhiều bạn bè trách móc vì bỏ học văn hóa để theo nghệ thuật tuồng nhưng NSƯT Kiều Oanh vẫn quyết tâm.

"Nghệ thuật tuồng dùng nhiều vũ đạo, võ thuật, sử dụng các binh khí như kiếm, giáo. Chúng tôi phải học xiếc, uốn dẻo để hỗ trợ động tác vũ đạo tuồng khỏe khoắn hơn, rèn luyện thân thể mới đảm nhận được vai diễn tuồng mang tính chất đào võ hoặc kép võ", chị kể thêm.

Vai diễn đầu tiên và những dấu ấn

Vai diễn đầu tiên gắn liền với tên tuổi NSƯT Kiều Oanh chính Ông già cõng vợ trẻ đi xem hội - một trích đoạn kinh điển của nghệ thuật tuồng.

"Khi học vai này, tôi thấy khó lắm. Tôi ngồi nấu cơm vừa tập vừa nói. Lúc nói giọng ông già, lúc nói giọng cô gái, liên tục không ngừng để khi diễn, người xem cảm thấy đây thực sự hai nhân vật. Khó nhất vai diễn này phép phân thân - cùng một lúc phân định rõ ràng hai nhân vật, cả cách diễn xuất, cách cười, cách nói, đôi mắt, đôi tay", NSƯT Kiều Oanh chia sẻ.

Trích đoạn "Ông già cõng vợ trẻ đi xem hội":

NSƯT Kiều Oanh đã luyện tập trong hơn 1 tháng với sự hướng dẫn của NSND Đàm Liên. Nhờ sự khổ luyện, chị diễn thành công vai này. Chị tự hào khi truyền lại trích đoạn này cho Đức Vĩnh - cậu bé 9 tuổi trở thành Quán quân Vietnam's Got Talent 2015.

Không dừng lại ở việc diễn hai vai, NSƯT Kiều Oanh còn thể hiện xuất sắc vở tuồng Ngũ biến. "Trích đoạn phải thể hiện 5 nhân vật và 5 tính cách khác nhau, cần hội tụ nhiều yếu tố từ ca, múa, diễn, giọng nói, phục trang, hóa trang và quá trình thay đổi rất nhanh. Chỉ trong vài phút phải biến thành nhân vật khác", chị mô tả.

NSƯT Kiều Oanh hóa thân 5 nhân vật khác nhau trong vở "Ngũ biến":

Trên sân khấu tuồng, NSƯT Kiều Oanh còn thành công với nhiều vai khác như Thứ Phi trong vở Tường Sơn Hậu, Thị Cua trong vở Phương thuốc thần kỳ, Hoàng Thị trong vở Thất Hiền Quyến, Công chúa Thiên Thành trong vở Phò mã Thân Cảnh Phúc...

Dù thường hợp với vai đào thương, NSƯT Kiều Oanh không ngại thử sức với vai đào võ như Lữ Nguyệt Tiêm trong vở Sắt son một lòng hay Mai Hương trong vở Chiếc bóng oan khiên. "Với vai đào võ, tôi gặp khó khăn. Người ta tập 4 năm, tôi phải tập 8-10 năm để đạt được mức độ diễn xuất tốt", chị tâm sự.

Truyền lửa cho thế hệ trẻ

Đường nghề không chỉ có hoa hồng, NSƯT Kiều Oanh trải qua nhiều khó khăn, thử thách. Thời điểm khó nhất khi chị mới ra trường, chưa có lương, vừa sinh con gái đầu lòng. Hai vợ chồng cùng làm nghề tuồng, chỉ có một suất lương của chồng - nghệ sĩ Đức Mười, nhạc công Nhà hát Tuồng Việt Nam.

NSƯT Kiều Oanh và chồng - nghệ sĩ Đức Mười.

"Lúc đó đi diễn liên tục, lưu diễn 1-2 tháng là chuyện bình thường. Con nhỏ, khó nuôi, ốm đau suốt, thu nhập thấp lắm. Có thời điểm tôi định chuyển nghề khác để vực kinh tế gia đình, nhưng cuối cùng không thể bỏ được", chị chia sẻ.

Hiện nay, NSƯT Kiều Oanh là cố vấn nghệ thuật của Nhà hát Tuồng Việt Nam, hỗ trợ các diễn viên trẻ của đoàn tuồng thể nghiệm. Chị dành nhiều tâm huyết đào tạo thế hệ kế cận, giúp các bạn trẻ nắm vững nền tảng truyền thống.

"Để có thể thể nghiệm, chúng ta bắt buộc nắm vững truyền thống. Các bạn phải rèn giũa, luyện tập, có nhiều vở diễn mang đậm tính truyền thống, tập luyện với những vai tuồng cổ để nắm chắc tất cả những gì cơ bản của làn điệu, vũ đạo. Sau đó mới có thể tiếp cận nhiều loại hình như tuồng lịch sử, tuồng hiện đại, tuồng dân gian, tuồng hài", chị nhấn mạnh.

Nghệ sĩ Kiều Oanh trong chương trình "Lời tự sự"

Kiều Oanh mừng khi thấy nghệ thuật tuồng gần đây thu hút nhiều khán giả, đặc biệt là giới trẻ. "Nhà hát chúng tôi biểu diễn 4 đêm liền trong chương trình Dấu ấn Hà Nội. Khán giả đến kín rạp là niềm hạnh phúc lớn của chúng tôi", chị phấn khởi.

30 năm gắn bó với nghề, NSƯT Kiều Oanh không hề ân hận. Nhờ những vai diễn xuất sắc, chị có cơ hội đi lưu diễn ở nhiều quốc gia, mang nghệ thuật tuồng Việt Nam giới thiệu và quảng bá với khán giả quốc tế.

Ảnh: Tư liệu, VTV

Huy Minh