Phát hiện mặt dây chuyền chì 1.300 năm tuổi khắc biểu tượng menorah ở Jerusalem
Mặt dây chuyền chì 1.300 năm tuổi được xác định có niên đại từ thế kỷ 6 đến đầu thế kỷ 7, thuộc thời kỳ Byzantine muộn - giai đoạn mà theo các nguồn sử liệu, người Do Thái bị cấm vào Jerusalem.
Mặt dây chuyền 1.300 năm tuổi, được trang trí biểu tượng menorah 7 nhánh, được phát hiện tại Jerusalem. (Nguồn: Cơ quan Cổ vật Israel)
Một mặt dây chuyền cá nhân cực kỳ hiếm, có niên đại khoảng 1.300 năm và được làm bằng chì, trang trí biểu tượng menorah (chân đèn) 7 nhánh ở cả hai mặt, vừa được phát hiện trong một cuộc khai quật khảo cổ học quy mô lớn tại Công viên Khảo cổ Davidson, gần góc Tây Nam Núi Đền (Temple Mount), phía bắc khu Thành cổ David ở Jerusalem.
Cuộc khai quật do Cơ quan Cổ vật Israel (IAA) tiến hành trong những năm gần đây, phối hợp với Quỹ Thành cổ David và Công ty Phục hồi và Phát triển Khu Do Thái.
Theo các nhà nghiên cứu, đây là một phát hiện đặc biệt quý hiếm: trên toàn thế giới hiện chỉ ghi nhận thêm một mặt dây chuyền cổ bằng chì khác mang biểu tượng menorah, hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật Walters ở Baltimore (Mỹ), nhưng không rõ nguồn gốc.
Hiện vật được xác định có niên đại từ thế kỷ 6 đến đầu thế kỷ 7, thuộc thời kỳ Byzantine muộn - giai đoạn mà theo các nguồn sử liệu, người Do Thái bị cấm vào Jerusalem.
Điều này khiến phát hiện càng trở nên đáng chú ý, bởi nhiều khả năng mặt dây chuyền từng được đeo bởi một người Do Thái đã đến Jerusalem bất chấp các lệnh cấm thời bấy giờ.
Theo IAA, mặt dây chuyền được tìm thấy trong một lớp đổ nát bên trong một công trình thời Byzantine muộn. Toàn bộ khu vực này sau đó đã bị chôn vùi dưới lớp đất đắp dày khoảng 8 mét, hình thành trong quá trình xây dựng các công trình Umayyad đồ sộ vào đầu thế kỷ 8.
Hiện vật có dạng một đĩa tròn, phía trên có khoen để xỏ dây, nhiều khả năng dùng làm vòng cổ. Cả hai mặt đều khắc hình menorah 7 nhánh giống hệt nhau, được bao quanh bởi khung tròn.
Một mặt còn bảo tồn tốt, mặt còn lại bị phủ lớp patina do quá trình phong hóa tự nhiên. Kết quả phân tích bằng phương pháp huỳnh quang tia X (XRF) cho thấy mặt dây chuyền chứa khoảng 99% chì.
Các nhà nghiên cứu của IAA cho biết đây là một phát hiện hết sức khác thường. Một mặt dây chuyền bằng chì nguyên chất, lại được trang trí biểu tượng menorah, là cực kỳ hiếm.
Việc biểu tượng này xuất hiện ở cả hai mặt cho thấy tầm quan trọng sâu sắc của menorah như một biểu trưng gắn với ký ức về Đền thờ và bản sắc Do Thái, ngay cả nhiều thế kỷ sau khi Đền thờ bị phá hủy.
Ông Yuval Baruch, người đã chỉ đạo các cuộc khai quật tại khu vực này suốt khoảng 25 năm, nhấn mạnh rằng mặt dây chuyền không chỉ là một hiện vật vật chất, mà còn là “dấu ấn cá nhân của ký ức và bản sắc”.
Theo ông, việc sử dụng chì - thay vì các kim loại quý thường dùng làm trang sức - cho thấy nhiều khả năng đây là một bùa hộ mệnh, bởi chì từng là vật liệu phổ biến để chế tác bùa trong thời kỳ đó./.
