Phát hiện phù điêu nữ thần chiến thắng thời La Mã tại Anh

Phù điêu nữ thần chiến thắng được tìm thấy tại Vindolanda. Ảnh: The Vindolanda Trust

Theo tờ Guardian, ngày 1.5 vừa qua, Jim và Dilys Quinlan, hai tình nguyện viên người Anh đã khai quật được một bức phù điêu bằng đá sa thạch khắc họa nữ thần Victoria – hiện thân của chiến thắng trong tôn giáo và thần thoại La Mã.

Phát hiện này diễn ra trong đợt khai quật mùa xuân tại pháo đài Vindolanda, một di tích nằm ngay phía nam bức tường Hadrian, do quân đội La Mã xây dựng để phòng thủ vùng biên giới phía tây bắc.

Bức phù điêu được tìm thấy giữa đống đổ nát phía trên doanh trại bộ binh tại pháo đài, vốn được xây dựng vào khoảng năm 213 sau Công nguyên.

Theo Tiến sĩ Andrew Birley, Giám đốc khai quật của Quỹ Vindolanda, hiện vật này nhiều khả năng từng là một phần của một phù điêu lớn hơn, có thể đã được sơn màu sáng và đặt tại một vị trí trang trọng trong doanh trại, như dưới mái vòm hoặc bên cổng lớn.

"Những phát hiện từ thời La Mã như thế này ngày càng hiếm thấy ở Anh", ông Birley nói. Ông cho biết bức tượng được chạm khắc đẹp mắt này nhắc nhở rằng các pháo đài không chỉ đơn thuần mang tính thực dụng. Chúng còn rất hùng vĩ và là biểu tượng văn hóa đối với những người lính La Mã cách đây gần 2.000 năm.

Đôi vợ chồng và bức phù điêu mà họ phát hiện. Ảnh: The Vindolanda Trust

Đôi vợ chồng phát hiện bức phù điêu chia sẻ rằng đây là trải nghiệm ý nghĩa và đáng nhớ nhất trong hành trình khảo cổ của họ.

Khi được hỏi có muốn theo đuổi nghề khảo cổ chuyên nghiệp hay không, bà Dilys cho biết: “Chúng tôi rất đam mê lịch sử, nhất là lịch sử Hy Lạp và La Mã… Nhưng không, chúng tôi hài lòng với công việc phục vụ cộng đồng hiện tại. Với chúng tôi, khảo cổ học thực sự là một sở thích tuyệt vời.”

Bức phù điêu đã được ông Rob Collins, Giáo sư Khảo cổ học Biên giới tại Đại học Newcastle, xác nhận chính là hình ảnh của nữ thần chiến thắng Victoria. Bà là biểu tượng thiêng liêng, thường được ghi nhận là người bảo trợ của thành công trên chiến trường, tương đương với nữ thần Nike trong thần thoại Hy Lạp.

Bức phù điêu cao 47cm hiện đang được lưu giữ nguyên trạng, chưa rửa sạch để phục vụ phân tích sắc tố màu. Bà Barbara Birley, người phụ trách Quỹ Vindolanda, cho biết sẽ làm việc với các chuyên gia để kiểm tra liệu có còn dấu vết nào của lớp sơn nguyên gốc.

Tiến sĩ Birley gọi việc phát hiện này là “kết nối trực tiếp với quá khứ”, và như ông ví von: “Khi bạn nhìn thấy khuôn mặt của một nữ thần từ đống đổ nát La Mã thứ 2.000, thời gian dường như tan biến. Đó là khoảnh khắc mà mọi nhà khảo cổ đều mong chờ.”

Hiện vật quý giá này sẽ được trưng bày công khai vào đầu năm 2026 tại bảo tàng Vindolanda như một phần của triển lãm Những phát hiện gần đây .

Pháo đài, Bảo tàng Roman Vindolanda

Theo Independent, pháo đài Vindolanda được quân đội La Mã xây dựng đầu tiên, thậm chí trước cả khi Bức tường Hadrian dài 73 dặm được khởi công, nhằm bảo vệ biên giới phía tây bắc hoang dã của Đế chế La Mã.

Nơi đây nhanh chóng trở thành một công trình quan trọng và là căn cứ đồn trú chủ chốt cho quân đội và trải qua ít nhất chín lần bị phá hủy và xây dựng lại.

Di tích này được quân đội La Mã chiếm đóng từ năm 85 đến năm 370 sau Công nguyên. Ngày nay, Vindolanda là một địa điểm khảo cổ sôi động, mang đến cái nhìn sâu sắc về cuộc sống của những người từng sinh sống và làm việc gần Bức tường Hadrian cách đây gần 2.000 năm.

Các doanh trại đặc biệt tại Vindolanda được xây dựng vào cuối giai đoạn hỗn loạn của người La Mã ở Anh, vào khoảng năm 213 sau Công nguyên, ngay sau khi cuộc chiến Severan kết thúc.

NGHIÊM THANH