Phát hiện sớm, điều trị thuốc sốt rét đúng và đủ liều

Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh, tính từ đầu năm đến ngày 8-9, toàn huyện ghi nhận 116 trường hợp mắc bệnh sốt rét. Cụ thể, xã Khánh Thượng 56 ca, Sơn Thái 17 ca, Khánh Thành 6 ca, Giang Ly 5 ca, Khánh Trung 5 ca, Khánh Hiệp 4 ca, Liên Sang 6 ca, Cầu Bà 2 ca, thị trấn Khánh Vĩnh 2 ca, Khánh Bình 2 ca, Khánh Nam 2 ca; còn lại là các địa phương khác.

Phân tích về ký sinh trùng, có 4 trường hợp là P.falciparum, 41 trường hợp là P.vivax, 70 trường hợp là P.Malariae, có 1 trường hợp phối hợp cả P.falciparum và P.vivax. Trẻ dưới 5 tuổi mắc sốt rét có 4 ca, từ 5 đến dưới 15 tuổi có 30 ca, từ 15 tuổi trở lên là 82 ca. Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh kiến nghị UBND huyện chỉ đạo tất cả các ngành, đoàn thể, UBND xã, thị trấn tích cực sử dụng mọi kênh truyền thông, đặc biệt là truyền thông nhóm, cá nhân để tác động đến nhóm nguy cơ, đặc biệt những người đi rẫy, ngủ rẫy, dân cư di biến động để hướng dẫn người dân thường xuyên ngủ màn, võng màn tẩm hóa chất tồn lưu, sử dụng các biện pháp xua muỗi bằng kem, nhang, phát quang bụi rậm xung quanh nhà, khu vực lao động, nhà rẫy để chủ động phòng, chống muỗi đốt.

Bệnh sốt rét là bệnh truyền nhiễm, có 5 loại ký sinh trùng Plasmodium gây ra, gồm: P.falciparum, P.vivax, P.malariae, P.ovale và P.knowlesi; muỗi Anopheles là véc tơ truyền bệnh. Sốt rét do P.falciparum có thể gây ra sốt rét ác tính dẫn đến tử vong nếu không được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Đối với chẩn đoán bệnh sốt rét, những trường hợp có sốt và có yếu tố dịch tễ đi đến vùng sốt rét, đang ở hoặc trở về từ vùng sốt rét lưu hành hoặc có tiền sử mắc sốt rét đều phải nghi ngờ mắc sốt rét, thực hiện xét nghiệm soi lam máu. Nếu lần đầu lam âm tính mà vẫn còn nghi ngờ mắc sốt rét, làm lại xét nghiệm lam máu sau 8 - 24 giờ, tốt nhất là thời điểm người bệnh đang lên cơn sốt.

Phun hóa chất diệt muỗi gây bệnh sốt rét cho nhà người dân ở huyện Khánh Vĩnh.

Sốt rét chưa biến chứng là trường hợp mắc sốt rét xác định, không có dấu hiệu đe dọa tính mạng người bệnh, có thể có triệu chứng lâm sàng hoặc không. Cơn sốt rét không điển hình như sốt không thành cơn, ớn lạnh, gai rét hay gặp ở người sống lâu trong vùng sốt rét lưu hành; sốt liên tục hoặc dao động (hay gặp ở trẻ em, người bệnh bị sốt rét lần đầu).

Sốt rét ác tính thường xảy ra khi người bệnh nhiễm P.falciparum hoặc nhiễm phối hợp có P.falciparum. Các trường hợp nhiễm P.vivax hoặc P.knowlesi đơn thuần cũng có thể gây sốt rét ác tính. Dấu hiệu cảnh báo sốt rét ác tính là rối loạn ý thức nhẹ, thoáng qua, bệnh nhân li bì, cuồng sảng, vật vã, sốt cao liên tục, rối loạn tiêu hóa, nôn, tiêu chảy nhiều lần trong ngày, đau bụng cấp, đau đầu dữ dội. Người bệnh thiếu máu nặng, da xanh, niêm mạc nhợt. Ở trẻ em sốt rét ác tính có biểu hiện thiếu máu nặng, hôn mê, co giật, hạ đường máu, suy hô hấp, toan chuyển hóa. Đối với phụ nữ mang thai có triệu chứng hạ đường máu (thường sau điều trị Quinin), thiếu máu, sảy thai, đẻ non, nhiễm trùng hậu sản sau sảy thai.

Nguyên tắc điều trị là phải phát hiện và điều trị sớm bằng thuốc đặc trị đúng và đủ liều. Điều trị cắt cơn sốt kết hợp chống lây lan đối với sốt rét do P.falciparum, P.malariae, P.knowlesi. Điều trị tiệt căn đối với sốt rét do P.vivax, P.ovale ngay từ ngày đầu tiên. Đối với ca mắc P.falciparum, điều trị không dùng một thuốc đơn thuần, phải điều trị thuốc sốt rét phối hợp để tăng hiệu lực điều trị và hạn chế kháng thuốc. Bác sĩ có thể chỉ định điều trị cho một số trường hợp nghi ngờ sốt rét có dấu hiệu đe dọa đến tính mạng của người bệnh sau khi đã loại trừ các nguyên nhân khác. Cán bộ y tế tư vấn, nhắc nhở người bệnh uống thuốc đúng, đủ theo lộ trình điều trị và tái khám xét nghiệm theo lịch để theo dõi ký sinh trùng sốt rét. Trạm y tế xã điều trị sốt rét thể thông thường, nếu có dấu hiệu dự báo ác tính phải chuyển ngay lên cơ sở y tế tuyến trên. Vì vậy, cần phải theo dõi sát trong quá trình điều trị. Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh, hiện các thuốc đang có sử dụng tại huyện bao gồm: Artesunat 60mg, Quinin Sulfat 250mg, Pyramax, Chloroquin, Primaquin 7,5mg.

HỒNG HOA (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)