Phát hiện 'vũ trụ đồ' khổng lồ của người Maya cổ đại ở Mexico

Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy một khu vực hình chữ thập tại địa điểm Aguada Fénix ở Mexico. (Nguồn: Takeshi Inomata)

Ngày 5/11, nhà chức trách Mexico cho biết một nhóm nhà nghiên cứu vừa phát hiện công trình nghi lễ tôn giáo lớn nhất của nền văn minh Trung Mỹ cổ đại (Mesoamerica) tại bang Tabasco, gần biên giới Đông Nam Mexico.

Di tích mang tên Aguada Fénix này được cho là một “vũ trụ đồ” khổng lồ mà người Maya mô phỏng trật tự của vũ trụ và có thể thuộc về một xã hội do tầng lớp trí thức lãnh đạo.

Theo phóng viên TTXVN tại Mexico, phát hiện này được công bố trên tạp chí Science Advances (Mỹ). Công trình trên có chiều dài khoảng 1,5km, rộng gần 0,5km và cao từ 1-1,5m, được xây dựng khoảng năm 1.000 trước Công nguyên.

Gần khu vực Aguada Fénix, các nhà khảo cổ còn xác định gần 500 di chỉ nhỏ hơn có cấu trúc tương tự, rải rác khắp vùng Đông Nam Mexico.

Trong đợt khai quật mới nhất, nhóm nghiên cứu đã phát hiện một hố hình chữ thập chứa nhiều hiện vật nghi lễ, cung cấp thông tin quý giá về những nghi lễ đầu tiên của người Maya.

Phát hiện này bác bỏ quan điểm lâu nay cho rằng các nền văn hóa Trung Mỹ phát triển dần dần, xây dựng những khu định cư lớn như Tikal (Guatemala) hay Teotihuacán (Mexico), theo đó Aguada Fénix có niên đại sớm hơn gần 1.000 năm và có quy mô lớn hơn các khu định cư này.

Chuyên gia về nhân chủng học Takeshi Inomata thuộc Đại học Arizona (Mỹ), đồng tác giả của nghiên cứu trên, nhận định phát hiện này cho thấy khoảng năm 1.000 trước Công nguyên đã diễn ra một "vụ nổ lớn" trong hoạt động xây dựng của người Maya mà cho đến nay chưa từng biết đến.

Các nhà khảo cổ đã tìm thấy những manh mối đầu tiên của Aguada Fénix vào năm 2017 nhờ công nghệ quét laser từ trên không (Lidar), cho phép lập bản đồ 3D các cấu trúc nằm dưới rừng rậm.

Công trình này có trục trung tâm thẳng hàng với hướng Mặt Trời mọc vào ngày 17/10 và ngày 24/2, khoảng cách 130 ngày, tương ứng với nửa chu kỳ 260 ngày của lịch tổ chức các ngày nghi lễ tôn giáo của nền văn minh Trung Mỹ.

Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy nhiều rìu và đồ trang trí bằng ngọc bích, trong đó có hình cá sấu, chim và phụ nữ sinh con, qua đó chứng minh đây là nơi thực hành nghi lễ tôn giáo quan trọng.

Tại đáy một hố nhỏ, chuyên gia nghiên cứu còn phát hiện một hình chữ thập thu nhỏ chứa đất màu xanh, vàng và lục được sắp xếp theo 4 hướng chính, đánh dấu lần đầu tiên các sắc tố khoáng này được phát hiện gắn với biểu tượng vũ trụ học.

Với phương pháp phân tích đồng vị carbon, các nhà khảo cổ xác định niên đại của di tích trên từ năm 900-845 trước Công nguyên, qua đó cho thấy người Maya vẫn tiếp tục đến đây hành lễ và dâng cúng hiện vật trong thời gian dài.

Ngoài ra, nghiên cứu còn phát hiện mạng lưới đường lát đá, hành lang và kênh thoát nước nối liền khu trung tâm với các khu vực xung quanh, kéo dài tới gần 10 km, tất cả đều song song với trục hướng mặt trời của công trình chính.

Điều đáng chú ý, không có bằng chứng nào cho thấy Aguada Fénix được xây dựng dưới quyền của một vị vua như các thành phố Maya sau này.

Theo nhóm nghiên cứu, những người lãnh đạo ở đây có thể là giới trí thức, chuyên về thiên văn học và quy hoạch kiến trúc và công trình được hình thành nhờ sự tự nguyện chung tay của cộng đồng./.

(TTXVN/Vietnam+)