Phát huy vai trò của Hợp tác xã trong ứng dụng khoa học, công nghệ tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Đây được xem là hướng đi mang tính chiến lược, khai thác triệt để lợi thế địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và tạo nền tảng vững chắc cho công cuộc giảm nghèo bền vững.

Hỗ trợ đồng bào DTTS tham gia vào chuỗi giá trị hàng hóa và từng bước làm giàu

Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (Chương trình) và miền núi giai đoạn 2021-2030 đã tạo luồng sinh khí mới cho các vùng miền núi còn nhiều khó khăn của Khánh Hòa. Không chỉ xây dựng hạ tầng, Chương trình còn khơi dậy tinh thần, ý chí, tư duy, giúp đồng bào chủ động vươn lên, tạo lập sinh kế bền vững và đẩy nhanh công cuộc xóa đói giảm nghèo.

Khu vực xã Khánh Sơn (Khánh Hòa) và các xã lân cận hiện được xem là "thủ phủ" cây ăn quả của Nam Trung Bộ, sở hữu gần 5.000 ha đất nông nghiệp, trong đó hơn 3.300 ha dành cho các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao như sầu riêng, bưởi da xanh, chôm chôm, quýt. Để tối ưu hóa nguồn thu từ những loại cây đặc sản này, vai trò của HTX trong việc áp dụng KH-CN được xem như một trong những yếu tố quan trọng.

Nhiều HTX đã chủ động chuyển đổi từ phương thức canh tác truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao: Sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước, nhà màng bán tự động, cảm biến theo dõi độ ẩm và nhiệt độ, cùng với việc sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh.

Nhờ đó, nông sản đạt chất lượng ổn định, giảm thiểu sâu bệnh, và đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của thị trường trong nước và quốc tế. Minh chứng rõ rệt nhất là việc 13/15 mã số vùng trồng sầu riêng được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc đều bắt nguồn từ các HTX và tổ hợp tác, cho thấy hiệu quả vượt trội của việc tổ chức sản xuất khoa học và liên kết bền vững.

Nhiều HTX đã chủ động kết nối nông sản với sàn thương mại điện tử, siêu thị và hệ thống bán lẻ hiện đại, giúp sản phẩm có đầu ra ổn định và giá bán cao hơn. Ảnh: Đặng Tuấn

Việc ứng dụng KH-CN không chỉ giúp người dân miền núi, đồng bào DTTS tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất và hạn chế rủi ro thời tiết mà còn thay đổi kênh tiêu thụ. Thay vì bị phụ thuộc vào thương lái, nhiều HTX đã chủ động kết nối nông sản với sàn thương mại điện tử, siêu thị và hệ thống bán lẻ hiện đại, giúp sản phẩm có đầu ra ổn định và giá bán cao hơn. Thu nhập tăng lên đã tạo điều kiện cho bà con tái đầu tư, cải thiện đời sống và thoát khỏi vòng luẩn quẩn "được mùa mất giá". Đây chính là con đường giảm nghèo bền vững, giúp đồng bào DTTS không chỉ đủ ăn, đủ mặc mà còn tham gia vào chuỗi giá trị hàng hóa và từng bước làm giàu.

“Bệ đỡ” từ Liên minh Hợp tác xã

Mặc dù có tiềm năng lớn, các HTX miền núi vẫn đối mặt với những "điểm nghẽn" về quy mô nhỏ, hạn chế về vốn, thiếu cán bộ quản lý am hiểu công nghệ và khả năng tiếp cận khoa học kỹ thuật chưa cao. Để giải quyết những thách thức này, tỉnh Khánh Hòa và Liên minh HTX tỉnh đã hỗ trợ thành lập thêm 12 HTX mới, xây dựng chợ sản phẩm trực tuyến, tổ chức các phiên chợ kết nối và hỗ trợ kinh phí phát triển chuỗi giá trị nông sản. Nhờ sự hỗ trợ này, nhiều sản phẩm chủ lực như bưởi da xanh, sầu riêng, chôm chôm của các HTX miền núi đã đạt tiêu chuẩn VietGAP, OCOP và xuất hiện tại các siêu thị lớn, góp phần thay đổi căn bản tư duy sản xuất và nâng tầm thương hiệu nông sản địa phương.

Quá trình phát triển KTTT tại Khánh Hòa không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có tác động xã hội sâu rộng. Tại nhiều xã miền núi, HTX đã trở thành "điểm tựa" gắn kết cộng đồng, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất manh mún, nhỏ lẻ sang cách làm bài bản, tuân thủ quy trình kỹ thuật. Bà con không chỉ học được cách ứng dụng KH-CN mà còn tiếp cận kiến thức quản lý kinh tế, kỹ năng kinh doanh, tạo nên sự chuyển biến căn bản trong cách tiếp cận thị trường.

Trong tương lai, việc phát triển KTTT gắn với ứng dụng KH-CN và chuyển đổi số sẽ giúp HTX miền núi đứng vững trước cạnh tranh. Định hướng của Khánh Hòa là chuyển đổi không chỉ dừng ở "sản xuất nông nghiệp" mà phải tiến lên "kinh tế nông nghiệp", gắn kết chặt chẽ sản xuất, chế biến, tiêu thụ và du lịch sinh thái. Nhiều HTX đã chủ động xây dựng thương hiệu, đăng ký nhãn hiệu tập thể, thậm chí kết nối với du lịch sinh thái, trải nghiệm nông nghiệp để quảng bá sản phẩm ngay tại vườn.

Thực tiễn tại Khánh Hòa đã khẳng định HTX và THT ở vùng đồng bào DTTS là "đòn bẩy" hữu hiệu trong tổ chức sản xuất, ứng dụng KH-CN, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững. Khi những "điểm nghẽn" về vốn, nhân lực và hạ tầng được tháo gỡ, KTTT miền núi sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đồng thời góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững.

Anh Việt