Phát huy vai trò quản lý nhà nước về công tác dân tộc trong Chương trình mục tiêu quốc gia
Việc tích hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) thành 1 Chương trình MTQG thực hiện theo nguyên tắc: Giữ nguyên mục tiêu, nhiệm vụ, địa bàn, rà soát kỹ đối tượng, nội dung chính sách để tránh trùng lặp.
Quyết sách quan trọng của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào DTTS
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, được các địa phương triển khai chính thức từ cuối năm 2022. Chương trình mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đến nay được cả hệ thống chính trị, nhất là các địa phương, được nhân dân quan tâm, đón nhận như là một quyết sách quan trọng của Đảng, Nhà nước ta đối với đồng bào DTTS. Nội dung của Chương trình không đơn thuần là một Chương trình mục tiêu quốc gia mà là sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước dành cho đồng bào DTTS.
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình và các Phó Thủ tướng Chính phủ: Trần Hồng Hà, Mai Văn Chính đồng chủ trì cuộc họp nghiên cứu, xem xét hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia - Ảnh: VGP
Việc thực hiện Chương trình đã góp phần giải quyết một số vấn đề cơ bản liên quan đến đời sống của người dân và bước đầu đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của vùng đồng bào DTTS và miền núi - địa bàn trọng yếu của quốc gia.
Trong giai đoạn mới, việc tích hợp các Chương trình MTQG để tránh trùng lặp đã được Chính phủ thống nhất. Tại Thông báo số 560/TB-VPCP ngày 17/10/2025 kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp về hợp nhất các chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững, Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, đã nêu rõ việc thống nhất cần tích hợp 3 Chương trình MTQG: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững, Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi thành một Chương trình MTQG chung. Trong đó, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi sẽ được kéo dài hơn sau khi tích hợp 3 chương trình.
Tuy tích hợp, nhưng kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cũng nhấn mạnh: Việc tích hợp 3 Chương trình MTQG thành 1 Chương trình MTQG thực hiện theo nguyên tắc: Giữ nguyên mục tiêu, nhiệm vụ, địa bàn, rà soát kỹ đối tượng, nội dung chính sách để tránh trùng lặp. Chương trình sau khi hợp nhất gồm các hợp phần, nhưng phải đảm bảo nguyên tắc rõ chính sách, rõ địa bàn, rõ đối tượng thụ hưởng, không trùng lắp, chồng chéo, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm…
Thực hiện cam kết bằng hành động với đồng bào DTTS
Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại Thông báo số 560/TB-VPCP ngày 17/10/2025 của Văn phòng Chính phủ; trên cơ sở kết quả làm việc ngày 21/10/2025 giữa lãnh đạo Bộ Dân tộc và Tôn giáo và lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường; ý kiến của Bộ Dân tộc và Tôn giáo tại cuộc họp ngày 30/10/2025 giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường (đơn vị chủ trì buổi làm việc) với các bộ, ban, ngành liên quan; Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Theo đó, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đề nghị thực hiện việc tích hợp theo đúng chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại Thông báo số 560/TB-VPCP. Chương trình sau hợp nhất có tên là: Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2035.
Việc có riêng một hợp phần về phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi của một Chương trình mục tiêu quốc gia là cam kết bằng hành động, là sự khẳng định lời hứa của Đảng, Nhà nước với đồng bào DTTS, đảm bảo thực hiện các mục tiêu của các nghị quyết của Quốc hội. Ảnh: Tuấn Ninh
Về cấu trúc Chương trình gồm 2 hợp phần. Hợp phần thứ nhất: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì. Hợp phần thứ hai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2035, do Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đồng chủ trì Chương trình; Bộ Tài chính là cơ quan thường trực tổng hợp, báo cáo Ban Chỉ đạo trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Việc quản lý và tổ chức thực hiện hợp phần, các nội dung của Chương trình theo địa bàn, bảo đảm trên một địa bàn (cấp xã) chỉ phân bổ vốn từ một hợp phần duy nhất. Ưu tiên nguồn lực cho các xã nghèo, xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Bộ Dân tộc và Tôn giáo đề nghị thực hiện đúng quan điểm chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại Thông báo số 560/TB-VPCP ngày 17/10/2025. Theo đó, Chương trình sau hợp nhất gồm 2 hợp phần, đảm bảo nguyên tắc: Giữ nguyên mục tiêu, nhiệm vụ, địa bàn, rà soát kỹ đối tượng, nội dung chính sách đã được Quốc hội phê duyệt để giảm bớt thủ tục hành chính và tránh trùng lặp chính sách.
Theo Dự thảo Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2035 của Chính phủ, hợp phần thứ hai của Chương trình là nội dung chủ yếu của Chương trình MTQG phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 -2030: giai đoạn II từ năm 2026 đến năm 2030.
Hợp phần thứ hai của Chương trình kiên định bám sát chủ trương tại Kết luận số 65-KL/TW ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị; kiên trì thực hiện các mục tiêu tại Nghị quyết số 88/2019/QH14, Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội phê duyệt Chương trình cho cả giai đoạn 2021-2030 và kiên quyết hành động sáng tạo nhằm giải quyết đồng bộ, hiệu quả nhóm vấn đề “5 nhất” vẫn còn tính thời sự cao trên địa bàn vùng DTTS và miền núi gồm: Điều kiện cơ sở hạ tầng khó khăn nhất; Chất lượng nhân lực thấp nhất; Kinh tế - xã hội chậm phát triển nhất; Tiếp cận dịch vụ khó khăn nhất; Tỷ lệ hộ nghèo cao nhất.
Với tính chất đặc thù của một Chương trình mục tiêu quốc gia (nhóm đối tượng đặc thù, địa bàn đặc thù, nhiều nội dung chính sách đặc thù), việc xây dựng và triển khai thực hiện hợp phần thứ hai dành sự chủ động tối đa cho các địa phương theo quan điểm phân cấp mạnh mẽ, triệt để.
Trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, hệ thống cơ quan công tác dân tộc, tôn giáo đã được chuẩn hóa đến cấp cơ sở; cùng với sự quan tâm, chỉ đạo điều hành và cơ chế quản lý, hướng tới cơ sở, sẽ là nền tảng vững chắc để triển khai thành công hợp phần thứ hai trong giai đoạn mới. Tiếp tục hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, đánh thức tiềm năng, phát huy lợi thế, khơi dậy và khuyến khích tinh thần tự lực, tự cường của đồng bào DTTS, phát huy nội lực, vượt qua khó khăn, hòa nhập phát triển cùng với đất nước.
Có thể thấy rằng, việc có riêng một hợp phần về phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi của một Chương trình MTQG là cam kết bằng hành động, là sự khẳng định lời hứa của Đảng, Nhà nước với đồng bào DTTS, đảm bảo thực hiện các mục tiêu của các nghị quyết của Quốc hội. Đây cũng là nhiệm vụ chính trị cơ bản, xuyên suốt của ngành công tác dân tộc, tôn giáo mà Bộ Dân tộc và Tôn giáo là cơ quan tham mưu, chủ trì, chịu trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân.
