'Phạt nhẹ thì DN lớn sẵn sàng vi phạm về dữ liệu cá nhân để thu lợi khổng lồ'

Sáng 5/6, tại Phiên họp 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (DLCN). Quốc hội sẽ xem xét thông qua luật này tại Đợt 2 của Kỳ họp thứ 9.

Cấm mua, bán dữ liệu cá nhân

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, dự thảo luật được điều chỉnh để áp dụng đối với mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đến xử lý dữ liệu cá nhân (DLCN), bao gồm cả xử lý DLCN trên môi trường vật lý, không chỉ môi trường mạng. Đặc biệt, làm rõ đối tượng áp dụng là cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp xử lý hoặc có liên quan đến hoạt động xử lý DLCN của công dân Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới

Về quyền và nghĩa vụ của chủ thể dữ liệu, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đã phối hợp với cơ quan soạn thảo thiết kế lại quy định về quyền của chủ thể dữ liệu cho rõ ràng hơn, phù hợp với thông lệ quốc tế, bao gồm quyền được biết, quyền đồng ý, quyền truy cập để xem, chỉnh sửa hoặc yêu cầu chỉnh sửa dữ liệu, quyền rút lại sự đồng ý, quyền yêu cầu hạn chế xử lý, quyền yêu cầu xóa dữ liệu và các quyền khác.

Về hành vi bị nghiêm cấm, dự thảo luật dự kiến tiếp thu, chỉnh lý đã tập trung quy định nghiêm cấm các hành vi phổ biến, nguy cơ cao như: xử lý DLCN nhằm chống Nhà nước; cản trở hoạt động bảo vệ DLCN; lợi dụng hoạt động bảo vệ DLCN để vi phạm pháp luật; thu thập, lưu trữ, tiết lộ, chuyển giao DLCN trái pháp luật; mua, bán DLCN (trừ trường hợp luật có quy định khác); chiếm đoạt, cố ý làm lộ, làm mất DLCN.

Dự thảo cũng xác định nguyên tắc xử lý vi phạm là tùy theo tính chất, mức độ, hậu quả mà bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.

“Về mức phạt hành chính, do tính chất và hậu quả nghiêm trọng của hành vi vi phạm quy định về bảo vệ DLCN nên cần quy định mức phạt cao hơn để bảo đảm tính răn đe đối với các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia hoặc doanh nghiệp công nghệ có doanh thu hàng nghìn tỷ đồng”, theo ông Lê Tấn Tới.

Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của Liên minh châu Âu và một số quốc gia, dự thảo quy định theo hướng: Đối với hành vi mua, bán DLCN có thể phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm; đối với hành vi vi phạm quy định chuyển DLCN xuyên biên giới, mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước; đối với các hành vi vi phạm khác mức phạt tiền tối đa là 3 tỷ đồng. Đồng thời, quy định mức phạt đối với cá nhân bằng một phần hai mức phạt đối với tổ chức.

Luật giao Chính phủ quy định chi tiết mức phạt, khung tiền phạt và phương pháp tính khoản thu trái pháp luật.

Phạt 5% doanh thu là quá lớn?

Thảo luận nội dung này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang băn khoăn với quy định “mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu”, vì với những doanh nghiệp có doanh thu lớn, lên đến hàng nghìn tỷ đồng, thì áp dụng mức phạt trên sẽ là rất lớn.

Ông Nguyễn Trường Giang cũng đề nghị không nên phạt tiền tối đa 3 tỷ đồng với các hành vi khác mà nên áp dụng theo quy định về xử lý vi phạm hành chính cho đảm bảo tính đồng bộ, tương thích.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh

Còn theo Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, các vi phạm liên quan đến DLCN ảnh hưởng đến quyền riêng tư, nếu chỉ xử phạt hành chính thông thường, khó đảm bảo tính tính răn đe.

Tuy nhiên, ông cũng băn khoăn, với những doanh nghiệp có doanh thu lên đến hàng trăm nghìn tỷ mỗi năm, không thể thu với mức 5% được, vì con số đó là “cực kỳ khủng”. Hay với doanh nghiệp nước ngoài không có tư cách pháp nhân ở Việt Nam, rồi doanh nghiệp vừa thành lập, năm trước chưa có doanh thu, cũng phải có cơ chế để xử lý.

Báo cáo làm rõ thêm tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng nhấn mạnh, mục tiêu của luật này là phải góp phần ngăn chặn, xử lý các vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang diễn ra hết sức phổ biến và càng nghiêm trọng, cần thiết để theo dõi cả an ninh quốc gia cũng như quyền con người.

Dự thảo luật cấm mua bán DLCN (trừ trường hợp luật có quy định khác), theo Thứ trưởng Bộ Công an, vì DLCN gắn liền với con người, quyền con người, quyền nhân thân, quyền riêng tư nên không thể coi là hàng hóa, tài sản thông thường. Đây là một loại tài nguyên đặc biệt, tài sản đặc biệt, yêu cầu khai thác sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất, nghiêm ngặt nhất.

“Nếu cho phép mua bán dữ liệu cá nhân thì đồng nghĩa với cho phép mua bán con người, mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin cá nhân của người khác. Quan điểm cấm mua bán dữ liệu cá nhân phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của các nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân, ưu tiên phát triển đi đôi với bảo vệ quyền lợi”, theo ông Lê Quốc Hùng.

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng

Về việc xử lý vi phạm hành chính về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Thứ trưởng Bộ Công an cho rằng, do tính chất hậu quả rất nghiêm trọng của hành vi vi phạm, cần quy định mức phạt cao hơn để đảm bảo tính răn đe đối với các doanh nghiệp lớn, đặc biệt các tập đoàn đa quốc gia hoặc doanh nghiệp công nghệ cao có doanh thu hàng nghìn tỷ đồng. Nếu phạt quá nhẹ, các doanh nghiệp lớn, xuyên biên giới sẵn sàng vi phạm để chuyển giao dữ liệu cá nhân xuyên biên giới thu lợi nhuận khổng lồ.

Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ nhận thấy nhiều quốc gia quy định mức phạt cao trong lĩnh vực này.

Ngọc Thành/VOV.VN