Phát thanh trong kỷ nguyên số: Đổi mới để giữ vững bản sắc và vươn lên mạnh mẽ

Tại phiên thảo luận, các chuyên gia hàng đầu đã chia sẻ những góc nhìn đa chiều về vị thế, thách thức và cơ hội của phát thanh.

Phó tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Phú Thọ Nguyễn Thị Tuyết Chinh cho rằng, trong dòng chảy 100 năm lịch sử, phát thanh đã được định vị rõ nét, luôn có một vị thế đặc biệt và riêng biệt, dù có lúc thăng trầm. Đặc biệt, sau giai đoạn truyền hình lên ngôi và có lúc phát thanh bị đánh giá chưa tương xứng, thì giờ đây, phát thanh đang dần khẳng định lại vị thế của mình.

Còn "đất sống" nhưng phải thay đổi

Trưởng ban Thư ký - Biên tập, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) Đồng Mạnh Hùng khẳng định: Phát thanh vẫn có những tệp công chúng riêng biệt, ví dụ, những người đang lái ô tô hay làm việc thì vẫn cần phát thanh để tiếp cận thông tin, cho thấy nhu cầu nghe vẫn rất lớn. Ông đặt ra câu hỏi về việc phát thanh cần thay đổi như thế nào để phù hợp với bối cảnh hiện tại.

Trưởng ban VOH online, Đài Tiếng nói Nhân dân TP Hồ Chí Minh (VOH) Nguyễn Công Vinh chia sẻ, các biên tập viên của VOH vẫn nhận được những món quà và phản hồi tích cực từ khán giả cả nước. Các bác tài đường dài, những người coi radio là "người bạn vàng" thường xuyên gọi đến Đài và cho biết phát thanh đã tiếp thêm động lực cho họ.

Các diễn giả trao đổi tại phiên thảo luận.

Phó tổng biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa Nguyễn Huy Long đã khẳng định vị trí và vai trò không thể thiếu của phát thanh. Theo ông, minh chứng rõ ràng nhất là những chương trình phát thanh đã đồng hành cùng thính giả qua nhiều năm và mang lại giá trị tích cực cho xã hội. Nhiều chương trình phát trên phát thanh đã chứng tỏ hiệu quả vượt trội, đặc biệt trong việc truyền tải các thông tin về chính sách, nông nghiệp và ngư nghiệp đến công chúng một cách nhanh chóng và dễ tiếp nhận.

Tuy nhiên, ông Long cũng đặt ra thách thức lớn: Liệu phát thanh có đủ dũng khí để thay đổi và thích nghi trong bối cảnh nguồn đầu tư cho phát thanh ở các đài địa phương vẫn còn hạn chế. Ông cũng đưa ra câu hỏi về mô hình phòng đa phương tiện trong tương lai sẽ định hình như thế nào để phát thanh có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình.

Làm mới nội dung để giữ người nghe

Một trong những thách thức lớn của phát thanh hiện nay là đổi mới nội dung để bắt kịp thị hiếu công chúng trong thời đại số. Các diễn giả đều nhất trí rằng: Nội dung là yếu tố then chốt quyết định sự "sống còn" của phát thanh, nhất là khi các nền tảng số và podcast đang trở thành lựa chọn phổ biến.

“Chuyển phát thanh lên nền tảng số không đơn giản là đưa lại chương trình truyền thống. Nếu không đổi mới cách kể chuyện, hình thức thể hiện, chúng ta sẽ không giữ chân được người nghe”, ông Đồng Mạnh Hùng phân tích.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Công Vinh cho rằng nền tảng của phát thanh là “những câu chuyện” - phải là những câu chuyện gần gũi, giàu cảm xúc và chạm đến trái tim người nghe. Ông cũng khẳng định cách kể chuyện chính sách, truyền tải tiếng nói của nhà nước bằng chính giọng điệu gần gũi của người dân, sẽ mang lại hiệu quả cao, thu hút và tiếp cận được công chúng, để phát thanh thực sự chạm đến trái tim thính giả.

Chia sẻ về góc nhìn của mình, ông Nguyễn Huy Long khẳng định những người làm phát thanh ở các địa phương cần phải khẳng định được mình. Ông trăn trở về thực trạng hiện nay: "Bây giờ chỉ đầu tư vào những tác phẩm dự thi thì ta nghe rất sướng nhưng những tác phẩm hằng ngày thì lại không vận dụng tâm sức và chính chúng ta đánh mất mình”. Điều này dẫn đến việc phát thanh đôi khi chưa thực sự hiệu quả trong việc tiếp cận công chúng hằng ngày, làm giảm sức ảnh hưởng.

Chuyển đổi tư duy - điều kiện tiên quyết

Theo ông Nguyễn Công Vinh, phát thanh không thiếu nền tảng công nghệ, mà thiếu sự thay đổi về tư duy. “Đầu tư hạ tầng số là khó, nhưng thay đổi tư duy số còn khó gấp mười lần, đặc biệt là thái độ của lãnh đạo nếu không đổi". Ông cho rằng cần chuyển đổi tư duy từ việc làm phát thanh và tư pháp thuần túy sang tư duy tích hợp, gắn bó với đo lường hiệu quả, ứng dụng công nghệ trong sản xuất và phân phối nội dung.

Một trong những điều ông Nguyễn Công Vinh trăn trở là việc nghiên cứu công chúng của các đài còn rất hạn chế hoặc không có kết quả rõ ràng. Mặc dù có một số công ty truyền thông nghiên cứu công chúng cho mục đích quảng cáo, nhưng điều này khác biệt hoàn toàn so với nghiên cứu để đổi mới chương trình phát thanh. "Để có những điều kiện để đổi mới, để phát triển phát thanh và khẳng định với lãnh đạo rằng phát thanh vẫn có người nghe, vẫn cần phát triển thì chúng ta phải đầu tư cho khảo sát công chúng, còn nếu không chúng ta sẽ không có cơ sở nào để khẳng định sức sống của chúng ta hiện nay", ông Vinh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Công Vinh cũng đưa ra góc nhìn tích cực về việc sáp nhập, tinh gọn bộ máy. Ông cho rằng việc sáp nhập những đài yếu có thể giúp đẩy mạnh phát thanh, bởi "ngày xưa không yếu nhưng phân tán thì đương nhiên sẽ khó. Trí tuệ và nguồn lực sẽ tập trung để mạnh lên và lúc đó nó sẽ khác".

Dù phải đối mặt với nhiều thách thức về công nghệ, công chúng, cơ chế và nguồn nhân lực, nhưng phát thanh vẫn còn nhiều tiềm năng nếu biết cách thay đổi.

AN NHIÊN